Soms is het lijdzaam toezien. De hedendaagse jazz is springlevend, al wordt dat besef vaak op vreemde manieren ingevuld. De gemiddelde jazzfan is immers een oerconservatief die wil dat z’n jazzke klinkt zoals dat in 1959 het geval was. Niet dat er met de traditie iets mis is, maar door die gewichtige nalatenschap constant als het hoogste goed te presenteren, loop je het risico om cruciale ontwikkelingen volledig over het hoofd te zien. Op z’n dertigste verjaardag heeft Jazz Middelheim (12-15 augustus) eerder weinig klassieke jazz in de aanbieding, in een programma dat van eclecticisme een deugd gemaakt heeft, for better or worse.
Meer nog dan Gent Jazz is Middelheim voor ons hét jazzzomerfestival bij uitstek. De locatie is incontournable, de jazz speelt er nog altijd een prominente(re) rol, en er mag al iets verder buiten de lijntjes gekleurd worden. Nochtans valt ook hier op dat er kniebuigingen richting commercie moeten gemaakt worden, met de aanwezigheid van een paar artiesten die, laten we daar eerlijk in zijn, de jazz vooral een cosmetische rol geven in hun muziek. Maar het spijst de kas ongetwijfeld en onrechtstreeks zorgt het er misschien ook wel voor dat we nog eens enkele culthelden kunnen meepikken die doorgaans verbannen worden naar cultuurcentra die wél resoluut kiezen voor het avontuur en de vernieuwing, maar daardoor genegeerd worden door de massa en (vooral) de mainstreammedia. Kortom: er durft wel eens een leegte gapen tussen het beeld dat heerst van jazz en wat er werkelijk allemaal mogelijk is (en gebeurt!). Je kan niet ontkennen dat de organisatoren van Jazz Middelheim geprobeerd hebben om die polen iets dichter bij elkaar te brengen, ook in hun programma voor 2011.
Op vrijdag 12/8 krijgt de weide meteen bezoek van de festivalpeter, Toots Thielemans. Zolang de man in staat is om te concerteren zal men hem naar Park den Brandt halen, wat jaar na jaar leidt tot een groot succes. Toots verrast nog maar zelden, maar hij wordt op handen gedragen als een cultureel ambassadeur die keer op keer de verwachtingen inlost met z’n makkelijk in het gehoor liggende muziekskes, die resoluut gaan voor de brekende harten. Deze keer wordt hij daarvoor niet ondersteund door z’n vertrouwde European Quartet, maar door een internationaal kwartet met o.m. pianist Kenny Werner in de rangen. Eerder op de dag passeren ook nog het Brussels Jazz Orchestra (een big band die tot de beste van Europa gerekend wordt!) met trompettist Bert Joris, die zeker ook een breed publiek kunnen aanspreken. Meest opvallende aanwezigheid is echter die van opener Trio Grande & Matthew Bourne, een Belgisch drietal dat kleurrijke muziek maakt tussen traditie en experiment en met de Britse pianist ongetwijfeld zal zorgen voor een opgemerkte festivalstart.
Zaterdag 13/8 = Zorndag. Twaalf jaar nadat hij de tent op z’n kop zette met Masada-kwartet (de cd die het concert bevat blijft een sleutelplaat in het Masada- én Zorn-oeuvre!) keert de New Yorkse alchemist terug en krijgt hij meteen een hele avond ter beschikking. Dat vult hij in met muziek uit z’n tweede reeks Masada-composities, die hij het voorbije decennium liet uitvoeren door een rits uiteenlopende muzikanten in zijn kielzog. Daarbij o.m. pianist Uri Caine en het vocale Mycale-kwartet, dat vorig jaar voor een van de mooiste volumes in de Book Of Angels-reeks tekende. Zij worden gevolgd door het bevlogen Bar Kokhba Sextet, een kamerensemble met o.m. gitarist Marc Ribot en cellist Erik Friedlander in de rangen, dat Zorns composities vaak tot voluptueuze hoogte tilde. En tot slot is er een uitgebreid Masada (foto 1), het kwartet met ronkende namen als Dave Douglas, Greg Cohen, Joey Baron en Zorn zelf, aangevuld met pianist Caine en percussionist Cyro Baptista. Onze kop eraf als dit geen triomf wordt. Zorn speelt aansluitend trouwens nog een orgelconcert (!) in een protestantse kerk, maar dat evenement (waarvoor slechts 200 tickets beschikbaar waren) is al enige tijd uitverkocht.
Voor de laatste twee dagen wordt overgeschakeld van drie naar vier concerten per dag. Het zijn ook die dagen die misschien iets meer gemor teweeg kunnen brengen. Zondag 14/8: Jamie Cullum heeft een benijdenswaardige livereputatie, maar het is nog maar de vraag wat z’n rol is binnen de hedendaagse jazz. Idem voor de poppy crossover van Lady Linn & Her Magnificent Seven, waarin de jazzcomponent al bij al redelijk verwaarloosbaar is. Het past misschien wel binnen de dag, want tussen die twee artiesten valt er ook een duoconcert mee te pikken van de legendarische New Orleans-pianist Allen Toussaint, die ondersteund wordt door Marc Ribot. De dag wordt dan weer voor geopend verklaard door een project in samenwerking met de Artesis Hogeschool Antwerpen. Gingen de jonge muzikanten vorig jaar een tijdelijk verbond aan met coach Peter Evans, dan wordt die rol dit jaar ingevuld door niemand minder dan Dave Douglas. Iets om naar uit te kijken.
Slotdag maandag 15/8. Begin dit jaar maakten we in een concertverslag nog de bedenking dat het stilaan tijd werd dat Ken Vandermark, een van de kleppers van zijn tijd, ook eens in Antwerpen mocht aantreden en kijk, nu staat hij er (al willen we niet gezegd hebben dat er een direct causaal verband is), als lid van het Ochot Octet van pianist Fred Van Hove, waar voor de gelegenheid ook improvisatielegendes als Peter Brötzmann en Evan Parker deel van uitmaken. Dit concert zit netjes tussen dat van andere pianisten, want Omar Sosa opent de dag met een soloconcert, terwijl Randy Weston wordt geruggensteund door een nonet voor zijn ‘African Rhythms Tribute to James Reese Europe’. Dat concert zou wel eens een topper kunnen worden. Afsluiter van dag en festival is het Liberation Music Orchestra van Charlie Haden (foto 2) en Carla Bley, een maatschappelijk geëngageerde sterkhouder die er zal aantreden met een programma in het teken van de ecologie. Haden heeft daarvoor o.m. oudgedienden Tony Malaby, Joseph Daley en Curtis Fowlkes opgetrommeld. Aan toewijding ongetwijfeld geen gebrek.
Meer informatie over de data, uren, omkadering, jamsessies en veel meer vindt u op de festivalwebsite. We zorgen voor tekst én beeld bij alle festivaldagen. U leest het vanaf zaterdag op goddeau!
