Toen Martin Scorsese een tijdje geleden ‘The Departed’ uitbracht,
zijn remake van de Hong-Kongse actiethriller ‘Infernal Affairs’,
stonden heel wat liefhebbers van de Aziatische cinema en
gelegenheidspuristen op hun achterste poten: Hollywood vergreep
zich (niet voor de eerste of laatste keer) aan een superieure
Aziatische film, omdat ze te dom waren om ondertitels te lezen.
Waarbij niet veel mensen opmerkten dat ‘Infernal Affairs’ zelf
zwaar geïnspireerd was door de cinema van Amerikaanse
geweld-maestro’s zoals Scorsese. Dat soort invloeden gaan
nu eenmaal rond en rond, ongehinderd door landgrenzen of talen. De
Koreaanse thriller ‘A Dirty Carnival’ is een zoveelste voorbeeld
daarvan: de geest van Scorsese en vooral Brian De Palma zweeft
nadrukkelijk doorheen de gangsterplot – in die mate zelfs, dat het
in wezen een Amerikaanse prent is, maar dan gesitueerd in Korea. En
hoewel regisseur Ha Yu nooit het niveau weet te behalen van wat
zijn twee inspiraties op hun beste dagen presteerden, moet hij zich
absoluut niet schamen om naast zijn leermeesters te gaan staan. ‘A
Dirty Carnival’ is immers een conventioneel, maar fascinerend en
goed uitgediept misdaaddrama.
Byung-du (In-sung Zo) is een 29-jarige gangster die geld
incasseert voor zijn bazen en daarmee genoeg hoopt te verdienen om
zijn zieke moeder te kunnen onderhouden. Langzaam maar zeker klimt
hij hoger op de ladder en krijgt hij meer verantwoordelijkheden van
zijn grote baas, zoals de moord op een lastige openbare aanklager.
Byung-du’s broodje lijkt gebakken, tot hij een fatale fout maakt:
een oude schoolvriend is ondertussen filmregisseur geworden en
spreekt Byung-du aan om achtergrondinformatie te verzamelen voor
een gangsterfilm. Wanneer die prent uitkomt, blijkt dat bepaalde
details wel héél dicht tegen de werkelijkheid liggen, en dat is
niet naar de zin van Byung-du’s patron…
Het basisgegeven van de opkomst en ondergang van een gangster is
uiteraard niet nieuw, en de Koreaanse setting verandert in wezen
niets aan de klassieke verhaalconstructie. We krijgen een
ambitieuze jonge crimineel die zich in de gratie van zijn chef weet
te werken maar uiteindelijk verraden wordt door zijn eigen
menselijkheid. Net zoals in de meeste films van Brian De Palma is
het immers de moraliteit van de personages die hen dwarszit.
Hetzelfde kun je zien in ‘Scarface’ (het is pas wanneer Tony
Montana weigert om een vrouw en haar kinderen te vermoorden, dat
hij in de problemen komt) en in ‘Carlito’s Way’ (waarin Carlito
niet op rechte pad mag blijven van zijn omgeving). Zo lang je
jezelf in je rol van slechterik wentelt en zonder compassie een
gangster blijft, is er in sé niets aan de hand. Het is pas wanneer
je menselijke zwakte laat zien, dat je moet uitkijken. In ‘A Dirty
Carnival’ weet Byung-du zich met de nodige brutaliteit omhoog te
werken. Een bekentenis, laat op een bezopen nacht, van de moorden
die hij heeft gepleegd en de moeilijkheden die hij daar emotioneel
mee heeft, doen hem uiteindelijk de das om.
‘A Dirty Carnival’ een vernieuwende film noemen, zou dus fel
overdreven zijn. Maar Ha Yu (en waarom kon die mens nu niet Ya Hu
heten?) weet wel een bijzonder meeslepende film te construeren rond
die basisideeën, met personages die veel beter uitgewerkt zijn dan
je zou denken. De marketingcampagne rond de prent legt de nadruk op
de actie, maar vergis je niet: die is zeldzaam en bondig. We
krijgen misschien drie echte actiesequensen, plus een paar
(weliswaar briljant geënsceneerde) suspensescènes. En dat is het
dan – inhoudelijk ligt de nadruk sterk op de relaties tussen de
personages en hun persoonlijke crisissen. Ha Yu heeft geduld met
zijn verhaal, bouwt het zorgvuldig op en zorgt continu voor
psychologische realiteitszin. We begrijpen altijd waarom de
personages doen wat ze doen – vanuit hun eigen standpunt bekeken,
handelen ze de hele tijd op een logische manier, waar je zelfs
sympathie voor kunt voelen. Sadisme is ook compleet afwezig: de
gangsters beschouwen geweld als een noodzakelijk onderdeel van hun
job, waar ze niet van genieten. Wanneer het dan toch voorkomt, is
het geweld erg lichamelijk: stenen, baseballbats, metalen pijpen en
messen zijn aan de orde van de dag – ik geloof niet eens dat er een
pistool in de film te zien is.
Dat alles zorgt voor een erg overtuigende, authentieke sfeer,
die zonder het gangsterwereldje te verheerlijken zijn personages
wel als gewone mensen blijft zien, met een gevoel voor humor en
emotionele banden. Gangsters of niet, op een zaterdagavond staan ze
ook gewoon mee te kwelen met de karaoke. Ha Yu tekent zijn
personages bijzonder scherp, en toont ook een vaste hand in het
regisseren van suspensescènes: een moord tijdens een trouwfeest is
zenuwslopend en de finale in een discotheek is zo goed getimed dat
elk shot wel gechronometreerd lijkt voor maximaal effect. De
visuele stijl van ‘A Dirty Carnival’ is al even verrassend sober en
helder als zijn verhaalstructuur: we krijgen maar weinig opvallende
cameratrucjes, maar een strakke beeldvoering die zich niet laat
verleiden tot de typische MTV-montagestijl.
Dat alles leidt dus tot een film met duidelijke ambities om de
emotionele grandeur van de Amerikaanse gangstersaga’s te evenaren.
Op hun beste momenten slagen de makers daar zelfs in (de relatie
tussen Byung-du en een oud schoolliefje waar hij altijd een boon
voor heeft gehad, is strikt genomen cliché, maar werkt wel en geeft
de hele prent een tragische dimensie mee). Waar het af en toe dan
toch misloopt, is in de incorporatie van de actiescènes in de rest
van de film. Een massagevecht aan het begin, waarin de bende van
Byung-du wordt klemgereden door een rivaliserende gang, is
over de top en pleegt dan ook stijlbreuk met de sterk realistisch
getinte stijl van de rest. Wie je ook bent, als je met een
baseballbat in je maag geslagen wordt, dan sta je niet zomaar terug
recht. Had Ha Yu de actie even strikt realistisch aangepakt als de
rest van zijn plot, dan was hij met een nog sterkere film
geëindigd.
‘A Dirty Carnival’ suggereert in ieder geval dat er in Azië
talent rondloopt dat zich kan meten met eender wat dat er uit de VS
komt. Als de regisseur iets meer eigenheid in zijn werk kan leggen,
en een manier vindt om actie en drama nog sterker in elkaar in
elkaar te laten overvloeien, dan zouden we van hem misschien nog
hele knappe dingen kunnen zien.
