In een betere wereld zou er maar weinig te vertellen zijn over een
film als ‘Mr & Mrs Smith’: een aardig actiekomedietje, leuk om
naar te kijken, een goeie grap op z’n tijd, twee waanzinnig
aantrekkelijke hoofdfiguren en dat is dat. In de realiteit echter,
zijn we de laatste tijd om de oren geslagen met films die steeds
luider werden naarmate ze dommer waren – en luid waren ze: ‘Kingdom of Heaven’. ‘Star Wars III’. God help ons, ‘Fantastic Four’. ‘Mr & Mrs Smith’ is
dan ook een uitzondering geworden: een big budget, mainstream
Hollywoodfilm, die absoluut niks wereldschokkends te melden heeft
en absoluut niemand z’n leven zal veranderen, maar die óók niet van
z’n kijkers vereist dat ze eerst salpeterzuur in hun oor gieten om
hun hersenen te doen smelten om ervan te kunnen genieten. Doug
Liman, eerder al de regisseur van ‘Go’ en ‘The Bourne Identity’ (ook al twee grote
publieksfilms die dik oké waren), heeft hier escapisme in z’n beste
vorm neergepoot: erg verheffend kun je het allemaal niet noemen,
maar je kunt hier tenminste ongegeneerd met een brede glimlach naar
zitten staren zonder dat je vroeg of laat geconfronteerd wordt met
de prangende vraag: “wat zit ik hier eigenlijk te doen?”
Brad Pitt speelt John Smith, Angela Jolie is zijn vrouw Jane. Vijf
of zes jaar geleden hebben ze elkaar leren kennen tijdens een
vakantie en sindsdien is het hen niet slecht gegaan: ze wonen in
een huis dat zo mooi en rijkelijk gedecoreerd is dat je gewoon wéét
dat heel dat interieur vroeg of laat naar de knoppen geholpen zal
worden, ze hebben elk een Mercedes onder hun kont en elke avond
staat er een rijkelijke maaltijd op tafel. Toch hebben ze het
gevoel dat er iets ontbreekt in hun leven: de fut is eruit en seks
komt er nauwelijks nog van.
Wat John en Jane echter niet van elkaar weten, is dat ze allebei
huurmoordenaars zijn. John werkt voor een luizig privé-bedrijf dat
gerund wordt door de groezelige Eddie (Vince Vaughn), Jane voor een
hoogtechnologisch, onwaarschijnlijk state of the art-agentschap
waar computers zowat al het werk hebben overgenomen. Wanneer John
en Jane allebei dezelfde opdracht krijgen, lopen ze elkaar echter
zodanig voor de voeten dat de missie mislukt. Hun volgende
doelwitten liggen voor de hand: de echtelieden moeten elkaar van
kant maken.
Die premisse is eigenlijk weinig meer dan een hedendaagse variant
van een genre dat al sinds de jaren dertig bestaat: de comedy of
remarriage. Een getrouwd koppel leert elkaar kennen, een tijdlang
gaat alles goed, maar dan gebeurt er iets dat een wig tussen hen
drijft. De plot van de film wordt dan een (soms behoorlijk
vergezocht) middel om hen weer samen te krijgen. In het geval van
‘Mr & Mrs Smith’ blijken moord en doodslag het gedroomde
lapmiddel voor een roestig huwelijk te zijn. Natuurlijk is dat
uitgangspunt op zichzelf genomen ongeloofwaardig (d’uh!), maar daar
gaat het niet om. De belangrijke vraag is of Doug Liman zijn
ridicuul uitgangspunt kan overstijgen, om z’n publiek tóch mee te
slepen. En het antwoord is een duidelijk ja.
Ten eerste heeft hij een scenario dat – het is ouderwets, maar
blijft u toch maar even volgen – zowaar gebruik maakt van een
set-up en een pay-off. De meeste films kunnen tegenwoordig niet
wachten om naar de ontploffingen en achtervolgingen te gaan, en
beladen hun films dan ook van de eerste minuut tot de laatste met
special effects. Dat ze ondertussen nergens de tijd vinden om
deftige personages te introduceren, een verhaal op gang te trekken
of sfeer aan te brengen, dat is dan maar jammer (hallo ‘War of the Worlds?’). Maar Liman houdt zich
in. Hij verplicht z’n publiek om eerst een uur lang te wachten en
te kijken naar kleinere, intiemere scènes tussen Pitt en Jolie.
Tijdens dat uur krijgen we de facade te zien die hun huwelijk is,
we zien hoe man en vrouw tegenover elkaar staan en we zien hoe het
praktisch in z’n werk gaat wanneer je het éne moment een man aan
het omleggen bent en het andere op bezoek moet gaan bij de buren.
Dat is nog geen kattenpis, wist u dat wel? Het gevolg is dat we
zijn voorbereid wanneer de actie dan toch losbarst: we kénnen de
personages, we begrijpen de situatie, we zijn betrokken. Scènes
waarin mensen met elkaar praten: ze worden steeds zeldzamer, maar
ze zijn onvervangbaar in een film. Dat blijkt hier nog maar eens.
‘Mr & Mrs Smith’ bevat trouwens enkele heerlijke one-liners.
Pitt: ‘Ik kan jou vermoorden wanneer ik maar wil. Ik hoef maar op
één knopje te drukken!’ Jolie: ‘Schat, jij kunt mijn knopje nog
niet vinden met je twee handen en een kaart.’
Ten tweede, en dat is het belangrijkste, heeft Liman Pitt en Jolie
om de film te dragen. Of de twee ook achter de schermen het beest
met twee ruggen maakten, is voor hen een weet en voor ons een vraag
(natùùrlijk wel!), maar op het doek knettert het dat het geen naam
heeft. De twee bekijken elkaar met smeulende blikken alsof ze niet
weten of ze elkaar willen neerschieten, kapotneuken of allebei. En
in welke volgorde dan? Jolie was eerder al verantwoordelijk voor
een ongewild komische prestatie in ‘Alexander’, ditmaal is het de bedoeling dat
we lachen. Ze is nog steeds niet bepaald ’s werelds beste actrice,
maar deze rol is haar op het imposante lijf geschreven en ze doet
het prima. Brad Pitt ontpopt zich trouwens tot een verrassend goed
komisch acteur. Let op een close-up van Pitt tijdens een
dinerscène: hij verdenkt zijn vrouw ervan dat ze het eten
vergiftigd heeft, maar zit al met een stuk vlees in z’n mond. We
zien hem in close-up nadenken, angstig uit z’n ogen kijken,
pauzeren, en uiteindelijk met wanhoop in het gelaat dan toch maar
dat stuk vlees doorslikken. Dat is een gewéldig staaltje
woordenloos komisch acteren.
Vince Vaughns bijrol als baas van Pitt is overigens ook uitstekend:
hij speelt een huurmoordenaar die nog steeds bij z’n moeder woont –
een dame die we nooit te zien krijgen, maar die wel regelmatig
off-screen commentaar toeschreeuwt. Een ode aan Martin Scorsese’s
‘The King of Comedy’, en een zeer mooi komisch moment.
Tenslotte weet Liman ook nog steeds hoe hij actie in beeld moet
brengen. Een duel tussen de Smiths in hun huis is nog een beetje
chaotisch, met teveel close-ups en teveel snelle cuts, maar daarna
vindt Liman z’n visueel ritme voor die scènes. Een
autoachtervolging is zeer knap in beeld gebracht en ook de finale
mag er zijn, wat de choreografie en uitvoering betreft.
Een finale die overigens strikt genomen geen steek houdt: de
voornaamste slechteriken zijn nog steeds op vrije voeten, er komt
geen confrontatie met de belangrijkste schurken en in theorie wil
dat dus zeggen dat de Smiths nog steeds niet veilig zijn. Maar hey,
wat doet dat ertoe?
Misschien ben ik enthousiaster over ‘Mr & Mrs Smith’ dan ik
normaal gezien zou zijn, omdat ik de laatste tijd zoveel slechte
films heb gezien. Misschien bekijk ik de film volgend jaar nog eens
op dvd en denk ik dan: “Was het dàt maar?” Maar mijn job is om weer
te geven wat ik dacht en voelde bij een film toen ik hem zag, en ik
heb er enorm van genoten – ik wens u ook zoveel toe.
