101 min. / US-MX
De titel laat zich vertalen als “En je moeder ook”, of
voor de bewoners van het exotische Antwerpen: “Aa moed’r!”. In het
kielzog van de onverwacht populaire Mexicaanse film ‘Amores Perros’, kreeg ook deze tragikomedie
van regisseur Alfonso Cuaron een reële kans in de bioscopen, en
terecht: ‘Y Tu Mama Tambien’ mag dan wel stilaan de reputatie
hebben gekregen van “die film over die rukkende tieners”, maar is
heel wat meer dan dat.
Centraal staat de vriendschap tussen Julio en Tenoch, twee pakweg
zeventienjarige Mexicaanse jongens, die elkaar in feite al hun
leven lang kennen. Aan het begin van de film zeggen ze beiden hun
respectieve vriendinnetjes vaarwel, die de zomer in Europa gaan
doorbrengen, onder dure eden van liefde en trouw. Twee minuten
later beginnen de jongens aan hun eigen zomer, die er schijnbaar
voornamelijk uit zal bestaan grappen over elkaars scheten te maken,
wiet te roken en zichzelf suf te masturberen.
Opvallend voor een Mexicaanse film, is dat dit verhaal zich niet
afspeelt tegen de gebruikelijke achtergrond van totale armoede – de
families van Julio en vooral Tenoch zijn goed af, de twee jongens
zijn afkomstig uit de hogere middenklasse, hun familie bestaat uit
politici, dokters en schrijvers. Het gedrag van de vrienden, weinig
verheven voor mensen die de hand van de president regelmatig
schudden, is dus enkel het resultaat van hun eigen puberaal
ennui.
Tijdens een huwelijksfeest, waarop ook el presidente (ironisch
gespeeld door de producer van de film) aanwezig is, ontmoeten Julio
en Tenoch de tien jaar oudere Luisa, een aangetrouwde nicht van
Tenoch. Luisa heeft een andere kant van het leven meegemaakt: ze
zorgde vijf jaar lang voor haar stervende moeder, en ging
vervolgens vrijwel meteen een schijnbaar geslaagd huwelijk aan met
Jano – schijnbaar. Met alle charme en subtiliteit zeventienjarige
jongens eigen, proberen Julio en Tenoch Luisa mee te lokken op een
ritje naar het niet bestaande tropische strand “De Mond Van De
Hemel”. Tot hun eigen verbazing zegt Luisa ja, en wat volgt is een
road movie over twee jongens en een oudere vrouw, die de stad
achter zich laten voor het platteland, onderweg naar nergens.
Het verhaal stelt op zichzelf niet veel voor, en u zult zelf ook
wel kunnen bedenken dat Julio en Tenoch veel volwassener uit die
auto zullen stappen dan ze erin zijn gestapt. Maar wat zo mooi is
aan Y Tu Mama Tambien is de manier waarop die evolutie in beeld
wordt gezet, en de extra lagen die Cuaron gaandeweg aanbrengt in
het verhaal.
De dialogen ruiken naar improvisatie – ze zijn weinig
gesofisticeerd, maar dat zijn de jongeren waar de film over gaat
ook niet. Het verschil tussen deze geile-tiener-komedie en al die
andere, voornamelijk Amerikaanse voorbeelden van het genre, is dat
deze film de blik van een volwassen, intelligent filmmaker op de
geile tieners biedt, in plaats van enkel goedkope punten te willen
scoren met humoristisch bedoelde, vulgaire scènes. Ik kan mij
voorstellen dat lacherige conversaties over de vorm en omvang van
je penis bij het leven van een tiener kunnen horen. Van trompetten
in je rectum en met superlijm aan je lul vastgeplakte handen
(‘American Pie 2’), kan ik dat al niet meer zo makkelijk. ‘Y Tu
Mama Tambien’ bevat scènes die strikt genomen even vulgair en flauw
zijn als eender wat uit ‘American Pie’ of ‘Road Trip’, maar de
vulgariteiten en flauwheden worden dan ook als dusdanig verkocht:
als de stupiditeiten van pubers die nog een hele weg hebben af te
leggen naar de volwassenheid. De sfeer en de intenties van deze
film liggen helemaal anders. We zien de hoofdpersonages masturberen
en seks hebben – overgens op een verrassend smaakvolle manier in
beeld gezet – en we zien echte mensen, niét van die onmogelijk
knappe, gladde Hollywoodtieners.
Het personage van Luisa is hierbij uiteraard erg belangrijk: als
mentor van de twee jongens leert ze hen over het echte leven, niet
door te beginnen prediken, maar juist door deel te nemen aan hun
conversaties, en mee te praten op hun niveau. Dialogen die soms
trouwens enorm geestig zijn. (Luisa: “Je moet van de clitoris je
beste vriend maken.” Julio: “Wat voor vriend verstopt zich altijd
voor je?”) Maar het is pas tijdens de allerlaatste scène dat we
helemaal duidelijk inzien wat haar rol precies betekende, en hoe de
thema’s van de film in haar personage werden belichaamd.
Corrumpering, het kapot gaan van zuiverheid en reinheid staan
centraal in ‘Y Tu Mama Tambien’. De in de stad opgegroeide
rijkeluiskindjes ondernemen een reisje naar het platteland en
ontmoeten daar een levensstijl waar ze zich eerder wellicht niet
bewust van waren: de boerenbevolking die door de plotselinge groei
van Mexico naar een industrieel land zijn achtergelaten in de
ontwikkeling en nauwelijks een toekomst hebben. Er groeit een soort
van kanker doorheen alles wat we zien in de film: we zien politici
die corrupt zijn, huwelijken die slechts schijn zijn,
vriendschappen gebaseerd op leugens en bedrog, gepretendeerde
liefde die niet echt iets voorstelt. Naarmate Julio, Tenoch en
Lucia dichter bij hun bestemming komen, wordt dat steeds
duidelijker; het reisje confronteert hen met zichzelf en dwingt hen
ertoe harde vragen te stellen over zichzelf en elkaar. Je kunt dan
wel scheten zitten laten in een auto, maar wat betekent het
uiteindelijk als zelfs de meest fundamentele beloftes die je elkaar
ooit gemaakt hebt, niet nageleefd kunnen worden? Alles in deze film
blijkt tenslotte nep te zijn, of dat snel te zullen worden; zelfs
het strand waar ze naartoe gaan, bestaat niet echt. Wanneer ze dan
toch een bestemming bereiken, een idyllisch strand, dan horen ze
dat op dat strand binnenkort een gigantisch hotel komt te staan.
Alles gaat kapot.
Kijk, en dàt soort van thematiek, subtiel aangebracht in een
geestige tragikomedie, zul je dus niet tegenkomen in de gemiddelde
Hollywood-tienerkomedie. Cuaron slaagt erin om een zware film op
een luchtige manier te vertellen. We krijgen pessimistische
boodschappen met een glimlach meegedeeld, en het wérkt. Met mooie
acteerprestaties en geslaagd camerawerk, biedt Cuaron hier het
perfecte tegengif voor al die ondingen van de laatste jaren. Eat
your heart out, ‘American Pie’!
http://ytumamatambien.com
