Nadat Olivier Assayas halverwege de jaren 2010 twee films afleverde (Clouds of Sils Maria en Personal Shopper) die bijzonder goed werden ontvangen – ook door een breder publiek – leek het tij zich wat te keren met het weinig gesmaakte Doubles Vies. Met Wasp Network greep de Fransman terug naar een wereld die hij eerder verkend had in Carlos, maar ditmaal was de ontvangst op festivals bijzonder lauw. Dat verklaart wellicht waarom Netflix – dat de film aankocht – Wasp Network nu met weinig ruchtbaarheid in release brengt op het eigen platform.
De plot van Wasp Network is complex en veelomvattend en dat is vrij voorzichtig uitgedrukt. Die complexiteit is zowel de kracht als de achillespees van de film, wat van de prent een vaak geslaagde, maar even vaak frustrerende ervaring maakt. Gebaseerd op historische feiten, schetst de film een beeld van de Cubaanse situatie aan het begin van de jaren negentiennegentig, wanneer de ogen van de hele wereld gericht zijn op de communistisch eilandstaat, die met de val van de Sovjet-Unie net de belangrijkste bondgenoot verloren heeft. We volgen een aantal mensen die het regime ontvluchten en een nieuw leven beginnen binnen de grote Cubaanse gemeenschap in Miami. Daarnaast echter is er ook aandacht voor de anti-revolutionaire groepen die op de rand vaan de illegaliteit (vaak gefinancierd met drugsgeld) strijden vanuit de Verenigde Staten, de achterblijvers die in Havana blijven wonen en de Cubaanse agenten die infiltreren in allerlei verenigingen met de bedoeling het thuisland te voorzien van geheime informatie. Dat is een kluwen aan personages en verhalen, vaak tegen een weinig gekende achtergrond en af en toe moet Assayas dan ook zijn toevlucht nemen tot al te illustratieve voice-over die de kijker even weer bij de les moet brengen. Tegelijkertijd zorgt die veelheid aan karakters en verhalen ervoor, dat we langzamerhand gaan begrijpen dat de brede geopolitieke spelletjes ook geschraagd worden door de levens van echte mensen. Zo spelen Edgar Ramírez en Gael Garc
ía Bernal overlopers met een sterke dramatische achtergrondvertelling en is er met rol van Penélope Cruz ook veel aandacht voor het veranderde leven van een echtgenote die achterblijft met een dochter en nu moet zien te leven met het stigma van verraad. Het is in die meer intieme momenten, dat Wasp Network aan kracht wint en weet te vermijden dat dit een lange opsomming van gedramatiseerde historische feiten en anekdotes wordt. De morele vraagstukken die de kern vormen van de film zijn dan ook zonder meer vrij goed uitgewerkt.
Minder is het gesteld met de aaneenrijging van allerlei acties en operaties die deel uitmaken van het lappendeken aan organisaties en dubieuze belangen die spelen aan zowel Cubaanse als Amerikaanse zijde. Het is de bedoeling te tonen hoe al die zaken op vaak ongezonde wijze met elkaar verstrengeld raken, maar uiteindelijk is Wasp Network te episodisch om dat ook echt waar te maken.
Wat overblijft is uiteraard het onmiskenbare talent van Olivier Assayas als filmmaker dat het hele opzet op een hoger niveau tilt dan het eigenlijk zou verdienen. Gefilmd in elegant 2:39 breedbeeldformaat is dit een film die gemaakt is voor een groot canvas (wat de productie nu helaas ontzegd wordt) en die het maximum haalt aan Assayas’ kunde inzake compositie en beeldopbouw. Veel daarvan gaat verloren op een kleiner scherm – of je moet bereid zijn er bijzonder veel aandacht aan te besteden – waardoor Wasp Network ook wellicht niet alle eerlijk kansen krijgt. De film zal dan ook ongetwijfeld niet meer dan een voetnoot blijven in het oeuvre van de cineast, maar verdient net iets beter dan de ondertussen belabberde reputatie doet vermoeden en is in ieder geval meer waard dan de flauwe generische ‘trailer’ waarmee de prent zichzelf presenteert.
