Dit is nu nog eens een film waarvan een mens zich afvraagt hoe ze
die in godsnaam zullen gaan verkopen aan een groot (Amerikaans)
publiek. De dialogen zijn voor ongeveer de helft in het Spaans. De
hoofdpersonages zijn meer dan een uur lang op stap met een
ontbindend lijk (dat we trouwens regelmatig in gruwelijk detail te
zien krijgen). Een man wordt in z’n voet gebeten door een slang,
met als gevolg dat die pikzwart wordt en opzwelt tot groteske
proporties. En het hoofdpersonage wordt voor onze ogen langzaam
maar zeker waanzinnig. Benieuwd hoe de PR-verantwoordelijken van de
filmstudio’s dàt aan Jan en Mie Publiek zullen uitleggen – dat kan
nog lachen worden. Yup, Tommy Lee Jones heeft z’n regiedebuut
gemaakt en we zullen het geweten hebben: ‘The Three Burials of
Melquiades Estrada’ is een loodzware, regelmatig confronterende
prent, die het risico loopt om een deel van z’n publiek vroegtijdig
de zaal uit te jagen met z’n sombere toontje en soms heftige
beelden. Maar het is ook een film met een hart en integriteit. Als
je dat hebt, dan màg het zware kost zijn.
Tommy Lee Jones speelt zelf de hoofdrol als Pete Perkins, een
rancher die bevriend raakt met een illegale Mexicaanse arbeider,
Melquiades Estrada (Julio Cedillo). De twee hebben op het eerste
zicht maar weinig met elkaar gemeen, maar toch klikt het – tijdens
een lang gesprek over vroeger en over thuis, vraagt Melquiades aan
Pete om hem in z’n geboortedorp in Mexico te begraven, moest er hem
iets overkomen. Melquiades’ woorden zijn nog niet koud of het
noodlot slaat inderdaad toe. Mike Norton (Barry Pepper), een niet
bijster sympathieke grenswachter, ontdekt Melquiades met een geweer
in z’n handen, trekt de verkeerde conclusies, en schiet de Mexiaan
neer. Eens Pete erachter komt wie verantwoordelijk is voor de dood
van zijn vriend, schiet de zachtaardige rancher in een Franse
kolère: hij ontvoert Norton en verplicht hem om het lichaam van
Melquiades op te graven. Samen vertrekken ze op een dagenlange reis
naar het dorpje waar de dode begraven wilde worden. Twee mannen en
een lijk, met alle grenswachters tussen Texas en Mexico achter hun
kont.
Dat gegeven is op zich al behoorlijk macaber, en Tommy Lee Jones
onderneemt bovendien geen enkele poging om z’n publiek te sparen.
Zo krijgen we een scène waarin Melquiades’ lijk in een zittende
houding tegen een rotswand wordt geplaatst – de mieren lopen over
zijn hoofd, en Pete vindt geen andere oplossing dan het hoofd van
zijn dode vriend enkele seconden lang in brand te zetten om de
beestjes weg te krijgen. In een andere scène zien we hoe Pete
probeert om het lichaam langer te bewaren, door er antivries in te
gieten. Nog een leuke: op een bepaald moment wil Pete het haar van
Melquiades kammen, en komt de helft ervan los van zijn schedel. Erg
bevorderlijk voor de eetlust is dat allemaal niet, maar het minste
dat je ervan kunt zeggen is dat Jones z’n thema op een volstrekt
eerlijke manier benadert. Dit is een film over de dood, over
waanzin en over de leugenachtigheid van menselijke relaties. En wat
de dood betreft, krijg je hier dan ook uitgebreid en letterlijk te
zien waar het over gaat: ontbinding, stank, rottend vlees.
De waanzin in het verhaal lijkt een echo te zijn van wat John
Huston destijds deed in ‘Treasure of the
Sierra Madre’, hoewel recentere films als Sean Penns ‘The
Pledge’ ook in gedachten komen: een eenzame man verliest de persoon
die hem het dichtst nabij stond en wil een laatste belofte
waarmaken. Hoe meer hij zoekt naar verlossing, hoe moeilijker die
te vinden is – het enige dat hij uiteindelijk presteert, is dat hij
zichzelf verliest. Tommy Lee Jones maakt een indruk als regisseur,
maar is hier nog veel sterker als acteur: let op zijn gezicht
wanneer hij hoort dat Melquiades in z’n afwezigheid begraven is, en
op één van de laatste scènes, waarin hij ervan overtuigd is dat hij
het dorp gevonden heeft. Zonder iets te zeggen, weet Jones schatten
van informatie over te brengen.
De somberheid van Jones’ visie in deze film wordt consequent
doorgetrokken naar alle personages – niemand in dit verhaal is ooit
helemaal eerlijk tegen iemand anders. Het huwelijk van Norton met
zijn vrouw Lou Ann (January Jones) is een schertsvertoning – we
zien de treurigste seksscène van het jaar, wanneer Norton zonder
boe of ba zijn eega achterwaarts neemt, om in minder dan een minuut
klaar te komen, terwijl zij ondertussen gewoon haar soap op tv
blijft volgen. We krijgen ook de eigenares van het plaatselijke
café te zien, die getrouwd is maar er flirts op nahoudt met zowel
Pete als de plaatselijke sheriff. Ze zegt tegen hen allebei dat ze
alleen van hen écht houdt.
Zwaar deprimerende shit, dus, maar het is in ieder geval een film
die nergens een knieval doet voor de wetten van de commerce en,
willen of niet, hij zàl je bijblijven. In tijden van steeds
wansmakelijker eenheidsworst is dat al heel wat. Het scenario werd
overigens geschreven door Guillermo Arriaga, die eerder al
verantwoordelijk was voor de scripts van ‘Amores Perros’ en
’21 Grams’. Hier houdt de man zich
een beetje in met z’n ingewikkelde structuren: tijdens de eerste
helft krijgen we wel enkele flash-backs, maar eens Pete en Norton
op reis zijn met hun ruftende gezelschap, verloopt de film strikt
chronologisch. Jones brengt alles vakkundig in beeld, zonder te
vervallen in de visuele prestatiedrang die veel regisseurs voelen
wanneer ze voor het eerst een grote film maken. Wat dat betreft,
deed de prent me een beetje denken aan het regiewerk van Clint
Eastwood: geen bullshit, geen tierelantijntjes, gewoon
rechttoe-rechtaan in beeld gebracht en daarmee uit. Daar valt veel
voor te zeggen.
Tijdens het tweede uur gaat het tempo ietwat uit de film – tien
minuten minder hadden best gemogen – en er zijn ook een paar losse
draadjes aan het scenario. Zo werd het mij nooit helemaal duidelijk
wat er nu precies gebeurde met Nortons vrouw. Maar goed, dit is en
blijft een gedurfde film, die een paar pikzwarte thema’s aansnijdt
en die vervolgens met absolute eerlijkheid behandelt. Faut le
faire.
