Omdat u ons niet moet vertrouwen, maar misschien wel het woord van een ander aanvaardt, zijn we eens langs gegaan bij een aantal mensen die vertrouwd zijn met het werk van The Ex, omdat ze er jarenlang mee samenspeelden en/of er bewondering voor hebben, of een resem artikels over schreven. De bijdrages uit Nederland, Zweden, Israël, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten vindt u hieronder.
De vragenlijst die we de betrokkenen voorschotelden was even kort als eenvoudig:
1. Waar staat The Ex voor jou voor?
2. Hoe heb je de band leren kennen?
3. Met welke plaat kan je ze best leren kennen, als er zo überhaupt eentje is?
AB BAARS – Nederlandse rietblazer, werkte de voorbije kwarteeuw in allerhande bezettingen met (leden van) The Ex, o.m. als lid van Brass Unbound
“Een open geest. Niet enkel in woorden maar vooral ook in daden. In hun oren bestaan er geen muzikale grenzen en op die manier programmeren ze ook. Het publiek krijgt avontuurlijke concerten voorgeschoteld waaruit deze vrije geest spreekt. Een samengaan van de meest uiteenlopende stijlen. Het valt me op dat ‘het publiek’ zo veel meer interesse heeft dan wat de (commerciële) media ons wil doen geloven. Een openbaring. Geen hokjesgeest.”
“The Ex was naar het oude Bimhuis gekomen omdat ze over ICP, Han Bennink, Wolter Wierbos en ondergetekende gehoord hadden. Mijn naam kenden ze al van de eerste Nederlandse punkband Flying Spiders uit Eindhoven. Ze wilden graag wat samen gaan doen i.v.m. een nieuwe plaat. Na afloop van het concert raakten we aan de praat en een vriendschap/samenwerking was geboren. Dat was in 1989.”
“Ideale instapplaten zijn er vast, maar ik vind het lastig daar iets over te zeggen. Misschien is de verzamelplaat Joggers & Smoggers een goed begin voor een zoektocht naar meer, meer, meer…”
TIM SPRANGERS – Nederlandse muziekjournalist voor o.m. De Volkskrant en Jazzenzo
“Voor mij staat The Ex voor onvoorwaardelijke eerlijkheid en openheid. Je hoeft de mensen niet te kennen om te horen dat het fijne personen zijn die geïnteresseerd zijn in anderen met open blik. En dat blijkt ook uit al hun projecten. Het gaat voor mij ook veel verder dan muziek, voor mij is The Ex bijna een filosofie, en vooral ook zonder pretentie. Concerten zijn belevenissen waar ik altijd even van bij moet komen. En natuurlijk is de band ook gewaardeerd om de onafhankelijkheid op elk aspect. Het is de meest menswaardige en respectvolle band die ik ken.”
“Eigenlijk heb ik geen idee hoe ik ze leerde kennen. Het zal waarschijnlijk via Terrie gegaan zijn, omdat hij zich ook veel in de vrije impro beweegt. Misschien is het wel via Lean Left gegaan. Ik zie dat ik ze in 2008 eens besprak. Ik ken ze nog niet zo heel lang (goed), om eerlijk te zijn. Mijn eerste echte openbaring was in het Bimhuis, tijdens een statische conferentie van de Dutch Jazz & World Meeting. De helft liep de zaal uit en de andere helft stond te joelen… De samenwerking met Ethiopië kan ook een ingang zijn geweest, ik luister al langere tijd graag naar Ethio jazz.”
“Misschien is een concert beter. Dat blijkt telkens als ik mensen meeneem naar een concert. Wie het ook is, met wat voor achtergrond, iedereen is dolenthousiast. Zeker met de Getatchew band en Brass Unbound. Geinig is dan ook dat de kring vrienden om me heen tijdens The Ex-concerten steeds groter wordt. Dat is het ook wel: die totale overgave, liefde, de openheid, je wil het ook voelen en zien. Twee goede vrienden hebben naar aanleiding van een concert nu een reis naar Ethiopië gepland. Tijdens concerten komt de geschiedenis naar mijn gevoel meer samen. Ik moet zeggen dat ik buiten de Ethio platen (en die laatste Brass Unbound is trouwens ook niet mis) weinig naar ze op cd luister. En zo wél thuis, dan op vinyl.”
MATS GUSTAFSSON – Zweedse saxofonist, lid van Brass Unbound.
“Haha… waar moet ik in godsnaam beginnen? Het zou me veel te ver leiden om het allemaal te gaan opsommen, echt waar. Maar vooral… de energie. Die rauwe energie die nog altijd in de band zit na zoveel kilometers, ellendige motels en deprimerende backstageruimtes. De energie en de toewijding. De ‘hier-doen-we-het-voor’-houding en het plezier om samen muziek te maken. Het is de attitude. Attitude is alles, zoals Joe McPhee steeds zegt. The Ex betekent alles voor me en voor vele anderen. Zo hoort het ook en zo zal het altijd blijven.”
“Ik kan me niet echt herinneren wanneer ik ze precies voor het eerst zag, maar ik weet nog heel goed wat een stamp onder m’n gat ze me bezorgd hebben, op de best mogelijke manier. Hard, maar met liefde en toewijding. We behoren allemaal tot dezelfde geschifte familie en alles draait daar om het delen. Goede dingen en slechte dingen. They are good shit. Respect.”
“De recentste [Enormous Door, gp] en Starters Alternators, de favoriet van m’n dochter. We zongen “Mother” altijd samen op weg naar de kindertuin, drie jaar op rij, ELKE ochtend!”
WOLTER WIERBOS – Nederlandse trombonist, was samen met Ab Baars een van de eerste muzikanten uit de Nederlandse impro-scène om met The Ex te spelen
“The Ex heeft alles in eigen hand, van muziek uitbrengen tot acquisitie. Dat spreekt mij erg aan, omdat in de muziekwereld waar ik uit kom (jazz en impro) ook vaak zo gewerkt wordt. Dat sluit dus volkomen aan.”
“Ik heb de band leren kennen in 1989, toen werd ik gevraagd om mee te werken aan Joggers & Smoggers. Sindsdien heb ik vaak met The Ex mogen werken in allerlei projecten, maar ook als solo voorprogramma. Maar hun gezichten kende ik al langer. Bij de ICP-concerten kwamen er af en toe nogal ruig uitziende figuren met van die met metaal beslagen schoenen op de eerste rij van het BIMhuis zitten. Dat bleek The Ex te zijn. Ze waren toen al fan van ons.”
“Ik zou zeggen de laatste, Brass Unbound. Veel van de elementen uit vroegere projecten komen hier bij elkaar.”
JOHN DIKEMAN – Amerikaanse saxofonist, gevestigd in Amsterdam. Speerpunt van freejazzkanon Cactus Truck.
“Voor mij betekent The Ex positieve energie. Telkens ik ze zie valt me op hoe organisch en oprecht de muziek is. Het roept de luisteraars op om uit zichzelf te breken en deelgenoot te worden van een moment van expressie. Ik krijg een vergelijkbaar gevoel bij de films van Dušan Makavejev. Dat urgente gevoel van vrijheid en uitzinnigheid, het is gewoon extatisch en verheffend.”
“Ik leerde ze eigenlijk kennen door een combinatie van goed geluk en onwetendheid. Ik denk dat ik The Ex pas zag nadat ik al met een paar van de leden gespeeld had. Maar natuurlijk, toen ik als improviserende muzikant naar Amsterdam trok, kreeg ik meteen te horen dat ik ze eens aan het werk moest zien. Ik had Joggers & Smoggers van iemand gekregen, net als Turn, maar de band live zien was een ongelooflijke ervaring. Het feit dat ik de muzikanten een beetje kende zorgde ervoor dat ik meteen voor het podium durfde dansen en me te laten meevoeren door die muziek.” “Ik groeide op in the middle of nowhere en heb eigenlijk niet zo veel rockconcerten gezien. Maar in het midden van die energie kunnen staan en de intensiteit in hun ogen zien, dat is een geweldige ervaring. Maar naast die expressieve energie was het voor mij ook een leerproces om te zien hoe een grote band functioneert. Die massieve sound, het ongelooflijke gitaarspel, observeren hoe ze de composities samenhouden, hoe ze de ritmes combineren met de schurende riffs, de occasionele freak-outs en natuurlijk de begeesterde zang van Arnold. De platen zijn natuurlijk geweldig, maar er is niets zo mooi als er middenin staan.”
“Het is moeilijk om er een favoriet uit te kiezen. Misschien Joggers & Smoggers, dat was de eerste die ik had. Maar ze zijn allemaal de moeite, dus je kan niets fout doen. Een plaat waar ik ook veel naar geluisterd heb, is Starters Alternators”.
EYAL HAREUVENI – Israëlische muziekjournalist voor o.m. All About Jazz
“Ik hou van het avontuur en het nemen van risico’s dat je altijd in de muziek van The Ex hoort. Ze proberen altijd dat geluid uit te breiden via nieuwe muzikale routes, samenwerkingen en locaties om ons zo bewuster te maken, niet enkel van de muziek op zich, die er nooit op uit was om commercieel te scoren, maar ook via de muziek naar de wereld daarbuiten. Ze streven naar een betere wereld, een vredige wereld met meer mededogen. Voor mij is The Ex één van de bands die nooit toegeven aan de conventionele geplogenheden van de muziekbusiness en politiek. The Ex houdt altijd z’n focus, muzikaal en politiek, is nooit verlegen om kritiek te geven én bij te dragen aan een betere gemeenschap, in eerste instantie voor muzikanten en artiesten, maar eigenlijk ook voor de maatschappij. En natuurlijk gebeurt dat allemaal met die overweldigende energie, inventiviteit en humor. Het is mogelijk om je bezig te houden met wat sommigen radicale politiek noemen, een intellectueel zijn en toch plezier maken. De slogan van The Ex — forward in all directions — vat de attitude perfect samen.”
“Ik heb The Ex leren kennen door de vele samenwerkingen met jazzmuzikanten: de ICP-kliek, Ken Vandermark en Mats Gustafsson. Dat zijn muzikanten die ik vertrouw, dus als die iets hebben met een band als The Ex, dan weet ik dat er iets te beleven valt. Zowel van de band als van de individuele muzikanten door hun vele extracurriculaire activiteiten.”
“Het is onmogelijk om één album, zelfs één song of één dvd uit die massieve discografie te pikken. Toch: mijn favorieten zijn de songs “State Of Shock” uit het album Scrabbling At The Lock met Tom Cora (1991), “Listen To The Painters” uit Turn (2004), “Theme From Konono” uit de dvd Building A Broken Mousetrap (2007) en “Double Order” uit Catch My Shoe (2010). Ik zal The Ex ook altijd dankbaar zijn om me bloot te stellen aan Ethiopische muziek en hun oprechte samenwerking met Getatchew Mekuria op Y’Anbessaw Tezeta is een aanrader. En ga The Ex live kijken, ze zijn met niemand te vergelijken.”
JASPER STADHOUDERS – Nederlandse impro-gitarist, lid van o.m. Cactus Truck.
“The Ex! Toen ik pas in Amsterdam woonde, in 2006, had ik wel al van ze gehoord. Ik begon me rond die tijd helemaal aan de geïmproviseerde muziek over te geven en er werd me verteld dat ik The Ex dan ook maar eens moest horen. Dat heeft nog een tijdje geduurd. Ik weet nog heel goed dat ik een concert van Lean Left (The Ex guitars + Ken Vandermark/Paal Nilssen-Love duo) in ’t Bimhuis had gezien, ik denk in 2008. Dat was een enorme openbaring voor me. Ik was al wel bekend met het werk van Paal Nilssen-Love, vooral door Atomic en The Thing, maar dus nog niet met het gitaarspel van Terrie Hessels en Andy Moor. Het concert begon overigens met een kort duet van de heren Hessels en Moor, waarna Vandermark en Nilssen-Love zich aan het tumult toevoegden.”
“Sindsdien zijn ze van grote invloed geweest. Ik kom meer van een jazzachtergrond en was in die tijd de gitaar als instrument helemaal beu. Was toen veel aan het experimenteren met “geprepareerde” gitaartechnieken en effectenapparatuur om de gitaar NIET als een gitaar te laten klinken. Maar toen ik dit concert zag, klonk het onvervalst als elektrische gitaar en het heeft me weer het vertrouwen gegeven om het in de klank van het instrument te zoeken. Daarna ben ik vrijwel abrupt gestopt met al die effectpedalen en ben ik op zoek gegaan naar hoe de elektrische gitaar voor mij klinkt.”
“Het was pas een jaar later ongeveer dat ik The Ex live heb gezien. Nog met zanger G.W. Sok in OT301 in Amsterdam, ze speelden live bij videobeelden uit de kraakrellen in Amsterdam uit de jaren tachtig. Dat concert was uitermate geweldig! Waar staat The Ex voor mij voor? Een band die extreem open staat voor van alles en nog wat, een hele duidelijke visie heeft over hoe zij vinden dat dingen moeten gebeuren en prachtige dingen teweegbrengt. Het lijkt alsof ze heel snel door hebben of iets bij hen past en ze omarmen dat dan gelijk, laten er van alles mee gebeuren en voor je ’t weet ben je al weer vergeten hoe dat zo snel gekomen is. Ik heb veel bewondering voor hun houding. Ze brengen mensen echt samen, op een hele mooie manier. Ik heb het genoegen gehad ze de laatste paar jaar vaak live te kunnen horen en élke keer is dat weer een ervaring. Heel speciaal. Ze zijn van groot belang voor de muziekwereld en niet alleen vanwege hun muziek. Ze creëren een hele grote internationale familie, wat alle onzin zoals genres en “music business” overstijgt. Ze handelen oprecht naar hun motto “forward in all directions” en dat is bewonderenswaardig en inspirerend.”
“Ik heb ze dus persoonlijk leren kennen via de Amsterdamse “impro”-scene, een klein wereldje. En The Ex speelt daar ook een rol in. Ze lopen vaak rond in het Bimhuis en andere plekken. Langzamerhand speelden we ook wel eens samen bij ad hoc impro-avonden in plekken als Zaal 100, OCCii en OT301. Toen we (Onno, John en ik) de band Cactus Truck begonnen, kregen we al snel een zeer behulpzaam duwtje in de rug van The Ex. Ze nodigden ons een paar keer uit om voor hen te openen in Nederland en België en verspreidden ook het nieuws van ons bestaan bij verschillende musici en festivals. Terrie Hessels heeft ook een paar keer met ons meegespeeld als gast en we hebben een cassette uitgebracht op het Beyt al Tapes-label, getiteld Macho Sex (with Terrie Ex).”
“Ik ben vooral bekend met The Ex als live band. De eerste keer dat ik hun muziek ooit heb gehoord was ook tijdens een concert. Ik heb niet veel van hun platen in huis. Instapplaat… dat weet ik niet zo gauw. Maar ik kan wel platen noemen die ik erg mooi vind: Starters Alternators, Joggers & Smoggers, Catch My Shoe, etc. Maar check ook zeker de impro-bands/projecten van Terrie en Andy: Lean Left, Offonoff (Clash), Andy Moor & Yannis Kyriakides (Rebetika), Terrie Ex & Ab Baars (Hef). Mis ze vooral niet als ze live bij je in de buurt spelen. Gegarandeerd een groot feest dat alles wat goed is bejubelt!”
DON MCLEAN – Aanvoerder van Britse noiseband Action Beat, eigenaar Fortissimo Records.
“The Ex is de manier waarop je als band zou moeten evolueren. Het is extreem moeilijk, maar je moet het op z’n minst proberen.”
“We gingen naar de Tortoise ATP en gelukkig lieten ze The Ex opdraven. Mijn goede vriend en bassist bij Action Beat, Lewis Webb, had al de hele dag zitten klagen over buikpijn en we wisten dat het ernstig was, want hij kon amper nog bewegen. Terwijl wij, zo opgewonden als wat, gingen drinken en roepen etc., ging hij wat slapen. Toch kregen we hem net op tijd wakker om naar de eerste band te gaan kijken, en dat was The Ex. Ze waren gewoonweg niet te stoppen, een razende storm van gitaar, bas en drums, alles waar we van hielden. De manier waarop die kerels hun gitaar bespeelden was ronduit geschift, maar we ontdekten daar een andere manier om als band bezig te zijn. Daarna is Lewis’ appendix ontploft. Hij is naar het ziekenhuis gevoerd en heeft de rest van de bands gemist. Poor fucker, hij heeft er echt weken van afgezien. Ik kocht hem een 7” van The Ex, hij genas en we zijn een nieuwe band gestart.”
“Ik had eerst Starters Alternators en Dizzy Spells, omdat ze die songs speelden in het Tortoise/ATP-jaar. Starters Alternators is nog altijd een van m’n favorieten en waarschijnlijk een toetssteen voor heel wat materiaal van Action Beat. Ik kocht snel zoveel mogelijk materiaal, en heb wat gekregen van Terrie (bedankt!) en het was enorm fascinerend om te horen hoe ze in de loop der jaren veranderd en ontwikkeld zijn. Mijn raad: koop zoveel albums als je kan, steun die band, het zijn goede mensen.”
KEN VANDERMARK – Amerikaanse rietblazer, lid van Brass Unbound en Lean Left
“Ingenieuze en creatieve duurzaamheid.”
“John Corbett, een vriend van me die muziekjournalist en concertorganisator was in de jaren negentig, vertelde me over The Ex en zei dat ik ze zeker eens moest beluisteren. Ik pikte Joggers & Smoggers op omdat het een dubbelalbum was en ontdekte toen dat er ook leden van het ICP Orchestra — Ab Baars en Wolter Wierbos — op te horen waren, waardoor ze natuurlijk helemaal gingen aanslaan. De muziek verbijsterde me, het was een open rockesthetiek die ik nooit eerder gehoord had. Snel daarna zag ik The Ex ook live: eerst op festivals voor geïmproviseerde muziek in Nickelsdorf en Wels, beide in Oostenrijk. Daarna ook toen ze naar de V.S. kwamen. Dat was een triple bill met Fugazi en Shellac, die ze gewoon van het podium hebben geblazen.”
XAVIER CHARLES – Franse klarinettist, lid van de band rond Getatchew Mekuria.
“Het is vooral een wereld van energie. De pure staat van muziek in de betekenis van l’art brut. De gewaarwording om tussen hen te staan, volledig omringd door geluid. Tribale muziek, levenslust.
Ik herinner me nog het werk dat we samen in het repertoire van Getatchew Mekuria gestoken hebben. Het gevoel voor elk stukje opnieuw vanaf nul te beginnen, maar dan op een hele soepele en vastberaden manier. En dat is hoe ze het altijd doen, met afbraak en opbouw.
Hun muziek leerde ik kennen door een paar vrienden die me cassettes met ‘klassieke punk’ bezorgden, ook al hield ik nooit vak die strakke genre-afbakeningen. M’n vriendin waren fan en ik ook al snel. De mensen van Les Instants Chavirés (muziekcentrum in Montreuil, gp) hebben hen eens naar daar gehaald voor drie dagen en ik werd door hen uitgenodigd. Ik sprak geen woord Engels, maar voelde me dadelijk op m’n gemak. Ik kon eigenlijk amper met hen communiceren, tenzij via de muziek en dat was het belangrijkste. Wat later hebben ze me ook uitgenodigd voor het Ex Orkest, en daarna talloze samenwerkingen.
Ideale instapplaat? Goede vraag: Instant (The Ex & Guests), Scrabbling At The Lock (The Ex & Tom Cora), Joggers & Smoggers, Turn en Catch My Shoe (The Ex), en dan Y’Anbessaw Tezeta (The Ex, Getatchew Mekuria & Friends).”
HANS FALB – Organisator van het Konfrontationen festival in Nickelsdorf, Oostenrijk
“THIS WAS THE BEGINNING OF A WONDERFUL FRIENDSHIP”
In het begin van de jaren negentig kwam The Ex voor het eerst naar het Konfrontationen festival in Nickelsdorf. Ik had al een paar platen van de band en bewonderde hen omwille van die punkattitude, de frisse aanpak en natuurlijk hun gewoonte om genreregels aan hun laars te lappen. De band kwam in Nickelsdorf aan en Han Bennink, die ze aan me voorstelde, vertelde me dat die jonge muzikanten zijn goede vrienden waren en dat ze erg nerveus waren om op dat gerespecteerde festival te spelen. Ze speelden met cellist Tom Cora, die ook al zo’n belangrijke muzikant voor mij was. Dat was rond de tijd van Scrabbling At The Lock. Natuurlijk hoef ik je niet te vertellen dat het een van de hoogtepunten van onze editie van 1993 was, en dat ik alle platen kocht die ik nog niet had. In ieder geval, ik voelde meteen dat dit een mooie vriendschap met een toekomst kon en ging zijn. The Ex heeft in zoveel richtingen verkend, de wereld van de improvisatie ook, maar is ook nooit vergeten wat hun roots waren. Ik heb er geen idee van hoe vaak ik ze zag, in kleine versie, maar ook met Kletka Red, Luc Ex en zijn projecten, grotere ensembles waaronder mijn favoriete Ex Orchestra, of Brass Unbound en projecten met Yannis Kyriakides, Han Bennink, Xavier Charles, Ab Baars, Roy Paci, Mats Gustafsson, Thurston Moore, Paul Lovens, John Butcher, Anne-James Chaton en vele anderen, om de connectie met de Ethiopische muzikanten niet te vergeten, etc.
Wat ook zo mooi is aan dat samensmelten van stijlen: je vindt er geen compromis in. Zij spelen hun shit en de anderen doen dat ook en het resultaat is altijd zo waanzinnig verfrissend. The Ex kwam ook naar Wenen om te spelen op het benefietconcert dat georganiseerd werd toen het voortbestaan van het festival in het gedrang kwam en ik financieel compleet aan de grond zat. Ze speelden in een van de grootste underground discotheken en hebben er mee voor gezorgd dat ik er bovenop gekomen ben. DANK JE WEL, EX. Mijn grootste wens voor deze band is dan ook dat ze voor altijd “wild at heart” blijven.”
