Viel nog uit de lucht als een kerstcadeautje in 2016: een ep van Nine Inch Nails met vijf nieuwe nummers. Niet toevallig wellicht, in een horrorjaar waarvoor NIN al meer dan een kwarteeuw een passende soundtrack maakt. En het goede nieuws is dat Not The Actual Events laat horen dat er meer toekomst in Nine Inch Nails zit dan de vorige platen deden vermoeden.
Want na Year Zero, NIN’s laatste echt uitstekende plaat uit 2007, verloopt de carrière van Trent Reznors band hortend en stotend. Reznor liet meermaals uitschijnen dat hij wil stoppen en verlegde de focus naar soundtracks met Atticuss Ross. Toen er alsnog nieuwe albums verschenen, kregen hun verschijningsvormen meer aandacht dan de muziek zelf. Slecht waren The Slip en Hesitation Marks zeker niet, maar het was zoeken naar relevantie. Als Reznor dan toch nog eens verraste met de klinische ambienttrip Ghost I-IV, viel een algemeen schouderophalen hem ten deel. En laat onverschilligheid net de nemesis van NIN’s beste platen zijn.
Tijd voor een nieuw elan of voor finale uitdoving dus. Reznor kiest resoluut voor het eerste. Zo is Atticuss Ross voortaan een vast lid (eerste keer dat Nine Inch Nails geen one man band is met wisselende muzikanten) zoals in Reznors andere groep How To Destroy Angels. Zo kondigt Reznor “twee grote nieuwe projecten” aan voor dit jaar, met deze ep als schot voor de boeg. En zoals dat al eens met nieuwe elans gebeurt, wordt dat op de stevigste fundamenten uit het verleden gebouwd: niet alleen zal het in 2017 (vinyl-)reissues regenen, maar bevat Not The Actual Events naast enkele frisse impulsen ook stevige knipogen naar het verleden.
Zo duikt Dave Navarro twintig jaar na Further Down The Spiral nog eens op in “Burning Bright (Field On Fire)”, bovendien ook het meest veelbelovende nummer van Nine Inch Nails in jaren. En Dave Grohl warempel mept “The Idea Of You” naar een verschroeiende climax: het bijt veel harder door dan het relatief tandenloze With Teeth uit 2005, dat volledig ingedrumd was door Grohl. Om nog maar te zwijgen over de cover die nadrukkelijk lonkt naar die van de liveplaat And All That Could Have Been. Bovendien slaagt Reznor met die twee songs en ook “Branches/Bones” erin de verpulverende chaos van de hoogdagen met The Downward Spiral en The Fragile op te roepen zonder er overbodige herhalingsoefeningen van te maken.
Het blijft immers een delicaat evenwicht voor Reznor: het gitzwarte nihilisme van een kwarteeuw geleden kun je niet geloofwaardig blijven volhouden als brave huisvader die met de bloedmooie vrouw en de kinderen ook gewoon eens naar Disneyland rijdt. Anderzijds kan die bedachtzamere vervelling van die blinde woede het nooit afleggen tegen het origineel. Met deze ep lijkt Reznor eindelijk het juiste evenwicht bijna beet te hebben.
Daarbij wellicht geholpen door het zwarte 2016. De bullshitdetector van Reznor sloeg ongetwijfeld tilt, met gebeurtenissen en perverse mechanismes die hij op platen als Year Zero al van woord en klank voorzag. “None of this is happening” krijst hij dan ook in “The Idea Of You”, of “Everyone seems to be asleep” in de gesiste tirade “Dear World” — “It is coming and you didn’t even notice”. Treffend ook dat “Dear World” muzikaal een van de interessantste “laptopsongs” is die Reznor de afgelopen jaren heeft opgenomen, iets waar het op een “Copy Of A” na aan ontbrak op Hesitation Marks.
Maar dit tot een politieke ep dopen, is dan weer een paar bruggen te ver. Hoogtepunt “Burning Bright (Field On Fire)” is een introspectief parlando van Reznor – een primeur zowaar, die goed uitpakt tegen een aanzwellende, in prikkeldraad gewikkelde geluidsmuur. Daardoor houdt het meer belofte in dan een vormoefening.
Daarin buldert hij bovendien: “I’m goin’ back / Of course I am / As if I ever had a choice / Back to what I always knew I was / On the inside / Back to what I really am.” Het lijkt een intentieverklaring te zijn. Het zou zo maar even kunnen dat Nine Inch Nails finaal een nieuwe adem heeft gevonden, wat doet uitkijken naar het nieuwe werk dit jaar. Op dit niveau is Nine Inch Nails weer die griezelig perfecte soundtrack bij de staat van de wereld. Reznor verwoordt het alvast perfect: “I am stronger than I have ever been in my decline.”
