Oog om oog, tand om tand. Charles Bronson zou er zijn leven voor
gegeven hebben, maar de Mexicaanse regisseur Rodrigo Plá behandelt
het dubieuze vigilante-principe op een net iets meer genuanceerde
manier dan de legendarische ‘Death Wish’-ster. Voor zijn eerste
langspeler, ‘La Zona’, haalt Plá niet alleen de waarden van een
zogezegd veilige samenleving onderuit, hij schiet ook met scherp op
het schrijnende klassenonderscheid in Mexico City, de corruptie
binnen de politiesystemen en besmeurt schijnbaar vlekkeloze
gewetens met morele dilemma’s. Yup, de ambitieuze Plá zit
met een hardgekookt ei en moet het hoogdringend kwijt. Wie zich
verwacht aan een belerend gastcollege over de oneerlijke
ongelijkheid tussen arm en rijk is er trouwens aan voor de moeite,
de Mexicaanse debutant weet hoe hij zijn politieke boodschap als
aantrekkelijke cinema moet verpakken en maakt van ‘La Zona’ een
meeslepende sociale thriller. Eerst genieten met de verhoogde
hartslag, daarna meeluisteren naar de discussies met een net iets
tragere polsslag.
Mexico City. Om zich te beschermen tegen de criminaliteit in de
sloppenwijken, heeft een groep rijkeluizen zich teruggetrokken in
een gesloten gemeenschap die functioneert als een minisamenleving.
Een gigantische muur scheidt hen van de buitenwereld en binnen de
‘veilige’ zone wordt alles onder controle gehouden door een
intensief bewakingsapparaat. Tijdens een stormachtige nacht valt er
een gigantisch reclamebord door de muur en breken drie dieven in de
gemeenschap om er de slag van hun leven te slaan. De zaken lopen
ernstig fout wanneer een bewoonster van de zone, een
veiligheidsagent en twee van de drie dieven gedood worden. De
gemeenschap beslist om de zaak binnenshuis te houden en het recht
in eigen handen te nemen. Niet veel later wordt er een klopjacht
geopend op de overgebleven dief die verborgen zit in de zone.
Terwijl de buurt zijn best doet om de corrupte politie buiten de
zaak te houden en de angst en twijfels steeds groter wordt onder de
bewoners, ontdekt een jongen (Daniel Tovar) de jonge dief en
vermoedelijke moordenaar in zijn kelder. Maar in plaats van hem uit
te leveren aan zijn vader (Daniel Giménez Cacho), leider van de
angry mob, probeert hij de jongen uit de zone te
helpen.
Met een knappe openingsscène, waarbij de camera een onschuldig
vlindertje achterna travelt langs de nette tuintjes en propere
huisjes tot over de met prikkeldraad uitgedoste muur die ‘La Zona’
afschermt van de buitenwereld, knipoogt Rodrigo Plá niet alleen
naar ‘Blue Velvet’, maar laat hij ook weten dat er iets
onheilspellends staat te gebeuren achter de façade van de steriele
utopie. De wereld die Plá heeft gecreëerd mag dan wel een
uitvergroting van de realiteit zijn – er bestaan wel degelijk
zelfvoorzienende rijke zones in Mexico City – de mensen die erin
rondlopen zijn levensecht en herkenbaar. Achter de schermen van ‘La
Zona’ borrelt een sociale kritiek die op een allegorische wijze in
beeld wordt gebracht (een gezin valt uiteen, een gesloten
samenleving valt uiteen, een wereld valt uiteen, van veel optimisme
moet je die koude Plá niet verdenken), maar voor de kijker is de
prent tastbaar, intens en in your face. Met behulp van een
eenvoudig escalerend incident (een inbraak die fout afloopt)
deconstrueert Plá op intelligente wijze de illusie van veiligheid
en de corrupte krachten die ontstaan uit een onveiligheidsgevoel.
Net zoals Paul Haggis met ‘Crash’ en landgenoot Alejandro González
Iñárritu verwerkt de regisseur zware materie tot een dramatisch
interessant verhaal. Hij brengt dit bovendien sfeervol en rauw in
beeld zonder dat daar constant een ostentatief schuddende camera
bij komt kijken. Ja, soms ligt het er wat dik op (de epiloog is
overbodig) en het belang van een boodschap en moraal verdringt bij
momenten de geloofwaardigheid, maar toch slaagt ‘La Zona’ in zijn
opzet: een boeiend verhaal vertellen en de kijker een geweten
schoppen. ‘Eigen volk eerst’ had trouwens een gepaste cynische
ondertitel kunnen zijn in deze franjeloze aanklacht tegen de
fascistische gevaren van het recht in eigen handen nemen als
primaire reactie tegen een onveiligheidsgevoel.
Alle acteurs, jong en oud, leveren overtuigend werk (Carlos
Bardem, broer van Javier, heeft een geweldige karakterkop), maar
omdat Plá het vertikt om zijn verhaal vanuit één kamp te vertellen,
krijg je ook een versplinterde indruk waarbij niemand echt als
hoofdpersonage op het voorplan komt. Daniel Tovar komt nog het
dichtst in de buurt als de jonge Alejandro die beslist om tegen de
massahysterie te gaan en de jonge dief te helpen, maar een
strengere, meer gerichte focus had de inleving kunnen verhogen. Plá
wil zoveel mogelijk genuanceerde personages, maar vindt gewoon de
tijd en de ruimte niet om iedereen een waardevol plekje te geven.
Zo loopt Maribel Verdú (‘Y tu mama tambien’) als bezorgde moeder
toch een beetje verloren in het complexe kluwen van de gevaarlijke
vigilante-spiraal en komt de schetsmatige behandeling van de
‘grijze’ personages (de flik die gerechtigheid wil, maar eigenlijk
zelf een agressief baasje is) ook wat contradictorisch over. Ook
het tempo ligt na een sterk eerste halfuur net iets te laag en
zorgt ervoor dat het middenstuk wel eens durft te sputteren
alvorens de mokerslag in de finale eraan komt. Het zijn
onvermijdelijke schoonheidsfoutjes die nu eenmaal eigen zijn aan
een ambitieuze debuutfilm, waarin de filmmaker zijn kunnen en
krachten wil bewijzen.
Het sterke aan ‘La Zona’ is het feit dat dit eigenlijk een
zuivere boodschapfilm is zonder dat de boodschap al te nadrukkelijk
in de strot wordt geramd. De regisseur klaagt een sociaal probleem
aan en in plaats van hoogdravend met het vingertje te zwaaien,
verpakt hij zijn thematiek en de morele kwesties die eraan
vasthangen in een intrigerend getint drama, dat bij momenten
uitgroeit tot een spannende thriller. Een meer gerichte focus had
van ‘La Zona’ een nog betere film gemaakt, maar dan nog blijft dit
een knap gemaakt en veelbelovend visitekaartje van een
getalenteerde regisseur die verder gaat op het alsmaar
indrukwekkender wordende elan van la cine mejicano.
