Wat iets meer dan tien jaar geleden begon als een sextet, is intussen uitgegroeid tot een vehikel dat al de meest uiteenlopende bezettingen aannam, met de passie en composities van spilfiguur Martin Küchen als luid kloppend hart. Album #7 van het Angles-boek gaat naar de kern van de zaak.
Wat een parcours ook, met die twee eerste platen die dat ongetemde geluid meteen een plaats bezorgden in het rijtje moderne Clean Feed-klassiekers, gevolgd door eentje van het octet, en dan dat machtige concert in Hasselt van het nonet, dat vervolgens zowat de standaardvorm bleef. Daar werd al eens van afgeweken – zo zagen we vorig jaar nog een septet aan het werk – maar de impact van die concerten was altijd wel vergelijkbaar, net als de grote emoties van Injuries (2014) en Disappeared Behind The Sun (2017). Voor het eerst is Angles nu ook te horen in een kleine bezetting, met Küchen als enige blazer, geflankeerd door een Zweedse (maar in Amerika verblijvende) ritmesectie. Bassist Ingebrigt Håker Flaten, vooral bekend van The Thing en The Young Mothers, maakt hier zijn entree, terwijl met Kjell Nordeson de oorspronkelijke drummer opnieuw aan boord gehesen wordt.
Küchen als enige speerpunt, dat betekent dus géén Mats Åleklint, Magnus Broo, Goran Kajfeš of Eirik Hegdal, kompanen die ervoor zorgen dat die collectieve blaaspartijen altijd uitgroeien tot een spervuur van massieve, majestueuze kracht en die samen het boeltje ongenadig aan de kook kunnen brengen, zo lang kunnen oppoken dat het voortdurend dreigt te exploderen. Anderzijds zet dit album niet enkel de kracht van Küchens memorabele thema’s en composities nog eens in de verf, maar ook zijn onversneden passie. Rauw en ongeschoold, maar met een unieke persoonlijkheid. Die krijgt vorm in een reeks composities die bijna allemaal uit vorige albums geplukt worden. Met twee stuks uit Disappeared Behind The Sun, het titelnummer van By Way Of Deception en “Don’t Ruin Me” uit debuutplaat Every Woman Is A Tree staat de Angles-catalogus centraal. Daarbij komt dan nog “Satan In Plain Clothes”, dat Küchen eerst aanvoerde bij het verwante All Included, en Håker Flatens “Francisco”, dat ook opdook bij The Young Mothers.
Vanaf “Equality & Death (Mothers, Fathers, Where Are Ye?)” wordt snel duidelijk dat die composities moeiteloos overeind bleven op de zolder van SMUP in Parede, nabij Lissabon. Het zwelt meteen aan met militaristische roffels en Küchens sputterende en huilende tenorsax, die de emotie eruit perst met een verschroeiende en gehavende emotionaliteit. Een stuk met een dwingende kracht die haast fysiek aankomt. “Satan In Plain Clothes” wordt vervolgens op gang gebracht door een uitvoerige bassolo, met meteen een hakkende force zodra het thema zijn intrede doet. Je voelt haast de opwinding van een rauw uitgespuwde blues door de ruimte razen met een onstuitbare, stampende furie.
De dansende baslijn van “Francisco” sluit naadloos aan bij de composities van Küchen, die hier even expliciet lonkt naar Gershwins “Summertime” en vervolgens de naden van de compositie gaat uittesten met zijn kompanen. Van verfijning en elegantie kan je moeilijk spreken, maar de ritmesectie rolt met sprekend gemak en er wordt gespeeld met maximale efficiëntie. Een solo van Küchen op sopraansax voert het trio vervolgens naar “By Way Of Deception”, dat uitvoerig tegen het licht gehouden wordt, op gang gehouden met een verzengende intensiteit. Live steeds een staaltje van breedbeelddrama, maar ook nu weer goed voor een zinderend hoogtepunt. Idem voor het een-tweetje dat de oude Angles aan de recente(re) incarnatie koppelt. De trage groove van “Don’t Ruin Me” deed ongetwijfeld het zweet van de muren druipen, zelfs tijdens de lange bassolo, die niets aan kracht inboet, terwijl de pijn en het verdriet van “Love, Flee Thy House (in Breslau)” tastbaar gemaakt worden met een scheurende jammerklacht die ook zonder de grootste harmonieën van de nonetversie een stomp in de maag oplevert.
Dat de bonkende composities ook in deze vorm en bezetting hun impact niet missen, was eigenlijk te voorspellen. Küchens vlaggenschip raast, tiert, rolt en huilt al een decennium met een onvergelijkbare overtuiging en een meeslepende kracht die geen mens onbewogen laat. Het blijft een band die je absoluut live moet zien, maar je kan er niet omheen: ook de reeks van zeven Angles-albums behoort tot de sterkste van de moderne jazz.
