Een spook waart door Europa en het heet Brexit. Een andere geest hakt zich door Guy Garveys leven: Magere Hein. Op het nieuwe ‘Giants Of All Sizes’ slikt de Elbowzanger alles door in één machtige brok emotie.
enola: De actualiteit, die viel gewoon niet buiten te houden?
Guy Garvey (zang): “Het ging niet anders. De Brexit heeft ons land verdeeld, en bedreigt het hele Europese project: als dit lukt, gaan andere landen – Portugal, Griekenland, Italië, Spanje — immers volgen, en dan is het terug naar de veldslagen van weleer. Het is verschrikkelijk! Het zal wel hilarisch zijn om vanuit jullie land allemaal te zien gebeuren, maar het is eigenlijk beangstigend voor heel Europa.”
“Weet je wat het erge is? De verbetenheid van de discussie, hoe iedereen hardnekkig in zijn eigen waarheid gelooft. Iedereen heeft goeie argumenten voor zijn kijk, maar niemand luistert nog naar die van de ander. En dus zit je met een extreem verdeeld land over een onderwerp dat zo vaag en meerduidig is. Neem nu die vissersdorpjes die geloven dat al hun ellende te danken is aan het lidmaatschap van de Europese Unie. Daar is inderdaad veel industrie verdwenen, en het is onmogelijk dat die vissers helemaal ongelijk hebben met dat aan Europa te wijten, maar daarom zijn het ook nog niet allemaal idioten of racisten. Ik denk dat die 51 procent die ‘Leave’ koos vooral voor verandering heeft gestemd. Maakt niet uit welke, maar: verandering.”
enola: Hoe schrijf je over zo’n onderwerp?
Garvey: “Dat kun je alleen maar doen vanuit je eigen beleving. En dus zing ik over gevoelens van wanhoop, van nutteloosheid, van willen ontsnappen. ‘I just want to get high’; dat was mijn reactie op de bomaanslag op het concert van Ariana Grande in Manchester, maar net zo goed op de ramp met de Grenfell Tower in Londen. Je moet schrijven vanuit wie je bent, en in mijn geval is dat: ik was een working class kid die het geschopt heeft tot een gepriviligeerde witte middenklasseman. Dan beseffen dat in de rijkste buurt van het land mensen zijn verbrand omdat ze arm zijn, dat mijn thuisstad één van zijn zonen zo verloren zag lopen dat hij niet alleen zijn eigen leven nam maar ook dat van een hoop kinderen. Homegrown terrorism is echt het probleem van onze generatie, wij hebben dat laten gebeuren, want we hebben niet hard genoeg geprobeerd die oorlog in Irak te stoppen. En we wisten dat dit het gevolg zou zijn. En ik heb daar geen antwoorden op. Het enige wat ik daar tegenover kan plaatsen zijn mijn onmacht, mijn wanhoop, en mijn schuldgevoelens en medeplichtigheid. (sarcastisch) Yup, ’t is een vrolijke plaat.”
enola: Zeventien jaar geleden liet je op Cast Of Thousands een volle Glastonburywei ‘We still believe in love, so fuck you’ brullen in een reactie op de post-9/11-gebeurtenissen. Zou je dat vandaag nog als antwoord zien?
Garvey: “Ik geloof daar nog altijd heel hard in. Maar je kunt niet anders dan je eigen betrokkenheid in de huidige toestand onder ogen te zien. Want iedereen is mee verantwoordelijk voor wat gebeurt in de maatschappij wanneer hij van wacht is. Ik doe in mijn teksten nog altijd hetzelfde als voorheen, maar nu door toe te geven dat ik deel ben van de problemen.”
enola: Hoe zou je die verantwoordelijkheid onder woorden brengen?
Garvey: “Ik heb die zelf begrepen toen ik op de metro een jong meisje een Extinction Rebellionsticker zag plakken. Ik lachte haar bemoedigend toe, want ik sta honderd procent achter die beweging, maar haar enige reactie was een blik vol walging, enkel en alleen maar omdat ik er zo oud uitzie als ik ben. Haar generatie kijkt immers naar de onze met als enige vraag: ‘waar waren jullie, godverdomme?’. En ik kan niet anders dan haar minstens een beetje gelijk geven.”
“En dan is er de Brexit, die ik ook niet zag komen. Door mijn gepriviligieerde positie ken ik nu eenmaal niet veel mensen die zo grondig ongelukkig zijn dat ze daarvoor stemden. Ook ik heb mezelf dus enkel gevoed met de meningen die ik wilde horen, net als die extreemrechtse gasten dat doen via hun kanalen. Er is geen debat meer, weet je. Pluraliteit is iets van het verleden. De mensen die nu aan de macht zijn, geven gewoon toe dat ze daar geraakt zijn door in te zetten op splijtzwammen; dingen die het land polariseren, waarop ze hameren in de wetenschap dat ze vijftig procent kans hebben dat ze een meerderheid vinden. Het is letterlijk verdeel en heers. Terwijl er nood is aan dialoog, eenheid,…”
enola: Hoe start je zo’n dialoog opnieuw?
Garvey: “Om te beginnen dus door die stemming te eren. Laat ons Europa op een zo onschadelijk mogelijke manier verlaten, en laat ons er dan opnieuw lid van worden. Maar doe eerst het referendum gestand, anders heeft democratie geen zin. En verder probeer ik zelf gesprekken aan te gaan. Ik heb lang niet gedurfd om met taxichauffeurs te praten, tot ik besefte dat dat me zeker deel van het probleem maakte. Nu moedig ik conversaties aan, en probeer ik te begrijpen waar hun standpunten vandaan komen. En dan merk je dat ze heel goed weten waarom, ze hebben hun argumenten. En de verandering waarvoor zij gestemd hebben, is volgens mij de verkeerde verandering. Het is een ramp. Maar de nood aan verandering is iets dat ik niet genoeg heb aangevoeld. In Norwood, waar ik woon, hangen achtduizend gezinnen af van een voedselbank. Een groot deel daarvan zijn verpleegkundigen of leerkrachten. Ons land heeft héél erg geleden onder de besparingen. En daar heeft die referendumuitslag mee te maken, niet met wat de headlines beweren.”
enola: Toch had je je twijfels of je zo politiek kon worden?
Garvey: “Ja. En ik ben nog altijd terughoudend om die woorden live te zingen, want ik voer het woord voor het hele Elbow; de langst overlevende democratie in de geschiedenis. (lachje) En ook de jongens hadden zo hun twijfels. Ik test elke tekstregel op hen, en soms is hun reactie ontgoochelend maar vaak helpt het me om het juister te krijgen. Uiteindelijk hadden ze wel vertrouwen in me, maar het heeft wat discussie gevraagd. Dit was de eerste keer dat ik ben blijven aandringen op een lijntje waarbij zij zich ongemakkelijk voelden. En ze hebben me ook gelijk gegeven achteraf. Maar dat ‘I just wanna get high’, dat lag moeilijk, net als het woord ‘injustice’. Dat, zo vonden ze, klonk alsof ik verlichting kon brengen. En dat van dat high? Dat is niet gezongen met een verzaligde glimlach zoals in ‘Strawberry Fields’, maar is resoluut bedoeld als ‘ik kan niet om met mijn aandeel in deze horror’. Ik heb dat goed moeten uitleggen aan de lads, en ze hebben de muziek hard moeten veranderen opdat die intentie er in doorklonk.”
enola: Maar het album gaat ook over meer.
Garvey: “Dat maatschappelijk onbehagen is de achtergrond waartegen vanalles anders is gebeurd de laatste jaren. De dood heeft aardig huisgehouden, om maar één ding te zeggen: mijn vader stierf, ik zat op een trein waar iemand zich voor heeft gegooid, en twee van onze dichtste vrienden stierven vorig jaar heel snel na elkaar. Daar komt de titel ‘Giants Of All Sizes’ ook kijken; dat is iedereen die op één of andere manier belangrijk is in je leven. Voor mij is dat mijn vader, mijn zoontje, de jongens, en mijn vrouw. Die naar believen van afmetingen verandert.” (grijnst)
enola: Hoe past de vreemde hoes in dat verhaal?
Garvey: “We wisten dat we een massashot wilden, nu vinyl eindelijk terug is en je dus niet per sé in termen van een thumbnail moet denken. En toen we deze foto zagen, was het meteen beslist. Heel die claustrofobische massa in een Chinees golfslagbad voelt zo drukkend en griezelig, tot je beseft dat iedereen er op vakantie is; uit vrije wil. Niets spelt meer ‘sociale media’ dan zo’n geforceerde fun, drukt meer de eenentwintigste eeuw uit. En dat was ook de werktitel van de plaat: The 21st Century.”
“Dat idee zat ook al in de eerste regels van ‘New York Morning’, vijf jaar geleden, toen ik zong: ‘The first to put a simple truth in words / Binds the world in a feeling all familiar / ‘Cause everybody owns the great ideas / And it feels like there’s a big one round the corner”. Zo is het nog altijd: als vandaag iemand een geweldig idee heeft, of een belangrijke, tijdbepalende juiste observatie, dan gaan we dat ook meteen weten. Wij en de hele wereld. Als je dat positief bekijkt, dan lijkt het alsof de mensheid aan het begin van een lange delicieuze geeuw staat, die heel erg bevredigend kan zijn. Tegelijk zijn we ook nooit meer versplinterd geweest dan nu, en dus ook fragieler; het hele idee dat er geen waarheid meer is, weet je wel. In zo’n tijd zou een universele waarheid een diamanten kogel zijn, iets ongelofelijk.”
“Zoals altijd met de mensheid staan we dus tegelijk op het punt dat we God bijna kunnen aanraken, en dat alles in duigen kan vallen. En ik vraag het me op deze plaat ook af: is dit gewoon wat je voelt als je de veertig voorbij bent, omdat je nu eenmaal ouder bent en mensen beginnen te sterven, je verantwoordelijkheid voor kinderen hebt en dat je dus banger van de wereld wordt? Maar ik denk dat het voor iedereen opgaat. We leven allemaal in meer donkere tijden.”
enola: In “Seven Veils” reken je voor jouw doen op vrij brutale wijze met iemand af. Dat moest eens?
Garvey: “Ze verdiende het. Ach neen, het gaat niet over één iemand in het bijzonder. Ik ben in het verleden gewoon een paar keer te veel in de situatie belandt waarbij een lief jaloeziespelletjes begint te spelen, en mij tot de rand van de waanzin bracht. Je wil niet dat het bewijs van je liefde het einde van je geestelijke gezondheid is. Ik moest aan die tijden terugdenken toen ik Graham Greenes The End Of The Affair las, waarin hij schrijft over liefde die maar een vloeipapiertje verwijderd is van haat. En dat deed hij ook met een hoop Bijbelse metaforen; goed boek hoor.”
enola: ‘Giants Of All Sizes’ is alweer jullie achtste plaat, maar de eerste waarvoor jullie zich om de songs te schrijven in een stad terugtrokken en niet op het platteland. Hóór je dat aan de plaat?
Garvey: “Eigenlijk was het niet eens het centrum van de stad; dat hadden we niet goed bekeken. We eindigden in een industrieel niemandsland aan de rand van Hamburg. Er was gelukkig wel een rivier, met een bar in een boot. Dat was cool. Maar het was niet wat we in gedachten hadden: funky cafés, wat nachtleven, … Het was vrij grauwe eenzaamheid. De studio was gelukkig wél fantastisch; we werden volledig afgeleid door alle prachtige vintage materiaal dat ze er hadden staan. En ja, je kunt Duitsland horen; de plaat klinkt industrial en rockerig. We amuseerden ons geweldig door samen in een cirkel te spelen — ik heb zelfs voor het eerst sinds 2003 nog eens een gitaar vastgepakt! — en we beten onze tanden vast in de songs.”
enola: Meteen werd het een veel potiger album.
Garvey: “Blijkbaar was het tijd om nog eens flink te rocken – toch naar onze standaarden – en wat ik vervolgens aan teksten schreef was daar dan weer een reactie op. In die mate dat we het nodig vonden om al de mannelijke energie van die vijf blokes een beetje tegengewicht te geven. Daarom hebben we Jesca Hoop aan boord gehaald om de tweede helft van ‘Dexter & Sinister’ te zingen. Ze begreep meteen wat ze moest doen, en kwam met dat ‘Darling Boy’ dat alles wat in perspectief zette. Ik wilde zo’n moederlijke aanspreking als troost tegenover al de ontzetting en wanhoop die vooraf komt. De balans was belangrijk, in die mate zelfs dat we op het einde bij de mastering een song per dag schrapten. We zijn met twaalf songs begonnen en op negen geëindigd. ’t is ons kortste album geworden. Het mocht niet te véél aan tristesse en woede worden.”
enola: tot slot een citaat van jullie keyboardspeler Craig Potter: ‘We besloten van bij het begin om de songs te laten leiden, en hun idee niet te compromitteren.’ Wil hij zeggen dat dat al zeven albums lang is gebeurd?
Garvey: “Neen hoor. Maar soms waren er wel commerciële afwegingen. De rekensom is steevast: maken we iets dat iets kan betekenen voor iedereen, of iets dat alles kan zijn voor een pak minder mensen? Soms moet je beslissen of je van een nummer een single gaat maken of niet. Beide opties zijn trouwens goed; er is geen juiste en foute beslissing. Maar deze keer hebben we ons management meteen gewaarschuwd dat er geen singles zouden zijn, en dat hij zich daar maar beter op voorbereidde. En toen zaten we plots toch met een paar goeie voor zo’n release, en dat net doordat we onszelf niet in één of andere richting hadden geduwd. Je zult het altijd zien!”
