Als hij niet de hort op is met The Ex, dan is Arnold de Boer voortdurend in beweging met soloproject Zea of via zijn eigen label Makkum Records, waarmee hij muziek uitbrengt die soms van ver buiten Nederland komt. Dit jaar bracht hij al een drietal releases uit op het label. Samen vormen ze een mooie dwarsdoorsnede van zijn actieradius.
Various Artists – This Is Frafra Power
Ondertitel New Music From Bongo, Bolgatanga, Ghana – Upper East Region maakt het al duidelijk: terwijl zijn collega Terrie Ex via Terp vooral werk uitbrengt van Ethiopische artiesten, hangt De Boer meer uit in het Westen van het Afrikaanse continent. In 2016 tekende hij al voor de compilatie This Is Kologo Power!, die opgehangen werd aan Ghanese muzikanten als King Ayisoba, Ajuune Sule, Prince Buju en Atamina, die allemaal al verschenen op het label, of dat snel zouden doen. Met This Is Frafra Power trekt de Boer naar Bongo, aan de grens met Burkina Faso. Het is daar dat King Ayisoba-drummer Francis Ayamga een studio heeft en voortdurend opnamen maakt met lokale artiesten. Een USB-stick vol muziek die door Ayamga aan De Boer bezorgd werd, leidde uiteindelijk tot deze compilatie.
De Boer deed geen half werk, want hij trok naar de Ayamga’s studio om te spreken met de acht artiesten die hier vertegenwoordigd zijn en wiens korte biografieën en bekommernissen opgenomen zijn bij het album. Vaak vallen parallelle verhalen op: muziekpraktijk heeft te maken met werk of kerk, songs zijn regelmatig religieus geïnspireerd en de muzikanten deden vooral ervaring op via feesten en begrafenissen. Het is Ayamga die vaak de muziek voorziet, die meer dan eens draait om digitale beats en andere rudimentaire inkleding. Toch wordt er ook gebruik gemaakt van percussie, streekgebonden ritmes en hier en daar maakt de kologo (een tweesnarige luit) zijn opwachting. Het zorgt ervoor dat elke track wortels heeft in de lokale volksmuziek, maar geplaatst wordt in een hedendaags kader (met één uitzondering).
Bij zangeressen Fausty Amoa Mabila en Linda Ayupuka betekent dat een stapeling van stemmenlagen, met in het geval van die laatste ook een fikse dosis autotune. Dat heeft allemaal een zeer nadrukkelijk artificiële sound, die het gevolg is van een aanpak eigen aan het primitief instrumentarium en de werkwijze. De opnames in Ayamga’s TopLink studio worden na de mix vaak rechtstreeks als MP3 opgeladen in telefoons om vervolgens via sociale media te verspreiden, in de hoop op een hit. Rappers Awudu Messenger, Ragazeer en I Remember Yesterday spuien hun woorden over muziek die soms nog banden heeft met de traditie (de eerste), maar soms ook ten dienste staat van een haast militante vurigheid (vooral Razigeer).
De songs van kologo-spelers Atiah Mba en Big Gad (artiesten die na het weekend de studio in duiken, omdat ze tijdens het weekend spelen op die feesten en begrafenissen) klinken net iets traditioneler, al is enkel de afsluitende song van Sugri Hajia Zenabu eentje waarvoor Ayamga even een stap achteruit zet. Het vrouwenkoor, dat enkel begeleid wordt door beperkte percussie, was zo groot dat de opname moest gebeuren in de buitenlucht. Van digitale inkleding is hier geen sprake, waardoor het een mooi contrast vormt met al het voorgaande. This Is Frafra Power is dan ook een verzamelaar geworden voor wie niet alleen wil horen hoe ‘authentieke’ Ghanese volksmuziek klinkt, maar ook hoe op lokaal niveau, en met beperkte middelen, gezocht wordt naar een manier om toen en nu te verenigen. Het is een markante, kleurrijke wereld, een belevenis om even in te verblijven.
https://thisisfrafrapower.bandcamp.com/releases
Various Artists – Four Corners Of The Globe: OCCii Live
Nog zo’n bijzondere microkosmos op zich, is de Amsterdamse creatieve vrijhaven OCCii (misschien nog het nauwst verwant aan Het Bos en Les Ateliers Claus bij ons), niet ver van het Vondelpark, waar al jarenlang een podium wordt geboden aan artiesten uit de meest uiteenlopende windstreken en stijlen. Deze compilatie met liveopnames en studio-opnames in de RPM-studio bevat muziek die nadrukkelijk buiten het entertainmentcircuit valt, gemaakt vanuit een andere noodzaak dan een behoefte aan faam of het creëren van een product. Elk op hun manier zijn het dissidente stemmen, volksartiesten die iets te melden hebben over zichzelf en hun plaats in de wereld. De stilistische variatie is daarbij daadwerkelijk die van een open vizier, met een combinatie van Afrikaanse geluiden, vrije improvisatie, knetterende rock en ziedende hardcore punk.
Arnold de Boer neemt zijn “Bourgeois Blues”, een bewerking van een Leadbelly-klassieker van een kleine eeuw terug, onder handen met de Ethiopiër Afework Negussie. Hij komt uit de Azmari-traditie van troubadours die politiek en het dagelijkse leven bezingen met een combinatie van spitsvondige humor en improvisatie. Negussie bespeelt de masenko (een klassiek eensnarig instrument uit Ethiopië en Eritrea) die een laag van bijna-dissonant gehuil onder het gitaarspel en de zang van De Boer stopt, maar hij neemt het ook even over in het Amhaars. Les Filles de Illighadad uit Niger zoeken het vervolgens in oorden van trance-blues. De muziek klinkt ontbeend tot op het bot, maar bezit een hypnotiserende intensiteit die ook terug te horen is in het werk van landgenoot Mdou Moctar, al wordt er hier minder sterk geteerd op acrobatisch gitaarwerk.
King Ayisoba maakt solo z’n opwachting, maar ook hier zijn stem en kologo weer meer dan voldoende om de aandacht ten volle op te eisen. Ook al begrijp je de woorden niet, er spreekt een universele aantrekkingskracht uit die de simpele taal overstijgt. Het Poolse Kurws, vorig jaar nog support act toen The Ex z’n recentste album 27 Passports voorstelde in Amsterdam, zoekt het in andere oorden. Hun muziek is wat verwant aan de jachtige punk van The Ex, maar wordt aangevuld door sputterende sax en gestuurd door onophoudelijk stuiterende drums. Frenetisch en – opnieuw – hypnotiserend in al z’n repetitieve intensiteit.
Cinema Soloriens is het multidisciplinaire project van Sun Ra-oudgediende Marshall Allen en James Harrar, aangevuld met lokale muzikanten. In dit geval drummer Rogier Smal, maar ook nog eens Anne La Berge (fluit), Yedo Gibson (rieten), Arvind Ganga (gitaar) en Vasco Trilla (drums). Naar goede gewoonte word je getrakteerd op een psychedelische combinatie van tribale extase, radicaal vrije expressie en poëzie die regelmatig tegen totale ontregeling en chaos aanschurkt. Een heftig contrast met de woeste Amerikaanse hardcore van Dropdead en die al even bezielde variant van het legendarische Nederlandse combo Lärm, dat hier gezelschap krijgt voor voormalig Rondos-voorman Johannes van de Weert. De opnamekwaliteit is hier uitgesproken lo-fi, maar dat houdt dan weer steek.
Afsluiten gebeurt met de verwarring van Rooie Waas, een trio dat steevast de afstand tussen poëzie, elektronica en avant-garde dicht rijdt met een eigen geluid, al zal de doorsnee-muziekliefhebber daar misschien anders over denken. Het is alleszins op z’n plaats op deze compilatie, waarvan de variatie op papier aanvankelijk geen steek houdt, maar daarmee nog maar eens benadrukt dat het leven dat ook zelden doet en dat je er maar best voor kan zorgen dat elke stem, ook – en vooral – de minder evidente, gehoord kan worden. In OCCii is dat intussen ruim 25 jaar het geval.
De release is een samenwerking van Makkum, OCCii, Red Wig en Rebel Up! Records en verscheen in een beperkte vinyl-oplage van 250 stuks, maar is ook digitaal verkrijgbaar via Bandcamp.
https://occii.bandcamp.com/album/four-corners-of-the-globe-occii-live
Zea – Agency / My First Friends Were Animals 7”
De derde en laatste in de reeks is een 7” single die De Boer onlangs uitbracht als Zea. Naar goede gewoonte gaat het om een samengaan van gitaar, stem en sampler, waarmee De Boer zich ontpopt als een moderne folkie. Gewapend met traditionele en hedendaagse middelen, reflecteert hij over wat er gaande is rond hem. In dit geval: de onverschilligheid van politieke leiders en de gevolgen daarvan op mens en natuur. Dat doet hij met die intussen bekende combinatie van engagement, intelligentie en absurdisme, zoals het voorstel in “Agency” om planten en dieren ook te laten plaatsnemen in de parlementen. “My First Friends Were Animals” is elektronischer, met dubby beats en bewerkte vocals, en stuurt sterker naar een surreële uithoek, met zelfs flarden pseudo-rebetika. Het bevestigt nog maar eens dat grenzen (tussen genres, landen, culturen) er voor de Boer niet toe doen.
