Zo vaak de filmmusical al dood en begraven is verklaard, zo vaak is hij al uit zijn as herrezen. Net zoals de western is het een genre dat soms jarenlang nauwelijks aan bod komt, maar uiteindelijk altijd weer de kop opsteekt. Die veerkracht heeft deels te maken met de eigenaardige flexibiliteit van het genre: wat zijn tienerdansfilms zoals Step Up immers behalve musicals waarin de dansscènes het hebben overgenomen van de zangnummers? De laatste jaren waren het vooral cinematische criminelen zoals Tom Hooper die het genre kaapten, met ronduit onbekijkbare verfilmingen van sowieso al pathetische Broadwaystukken zoals Les Misérables en Into the Woods. Maar er is hoop: Damien Chazelle, het wonderkind dat twee jaar geleden vriend en vijand verbaasde met zijn doorbraakfilm Whiplash, geeft de musical een welkome energie- en kwaliteitboost met La La Land, zijn bloedmooie ode aan de klassieke song and dance-film uit de jaren vijftig.
Het verhaal is simpel: Ryan Gosling speelt Sebastian, een jazzmuzikant die ervan droomt zijn eigen bar te openen in Los Angeles, waar jong muzikaal talent zijn vleugels kan spreiden. Emma Stone is Mia, een actrice die van de ene vernederende auditie naar de andere sjokt, maar ondertussen aan de slag blijft in een deprimerende koffieshop. Zij ontmoeten elkaar en na wat obligatoir aantrekken en afstoten, vallen ze toch in elkaars armen. Tot Sebastian de kans krijgt om in een gruwelijk commerciële groep te spelen en moet kiezen tussen zijn eigenwaarde of zijn portemonnee.
En dat is ook meteen het voornaamste thema van de film: Sebastian en Mia zijn twee mensen met echte artistieke ambities, mensen die hun authenticiteit willen bewaren in een stad en een entertainmentindustrie die daar geen respect voor hebben. Aan het begin van de film zien we hoe Mia een fenomenale auditie staat te doen, met een erg emotioneel beladen huilscène, wanneer een van de casting agents doodleuk naar buiten stapt voor een telefoontje. Sebastian wordt dan weer ontslagen uit een bar omdat hij iets anders durft te spelen dan saaie kerstdeuntjes, en moet toezien hoe een legendarische jazzclub veranderd is in een tapasbar.
Oké, echt diepzinnig is dat allemaal niet. In de aanloop naar de Oscars, waar de film 14 nominaties in de wacht sleepte, werd er hier en daar gezeurd over dat gebrek aan ernstige inhoud, maar waar staat het eigenlijk geschreven dat een film zwaar, intellectueel of deprimerend zou moeten zijn om kwaliteit te bieden? La La Land is ondanks de occasionele dramatische plotwending inhoudelijk vederlicht. Het is briljant uitgevoerd escapisme, dat blijk geeft van technisch, narratief én muzikaal meesterschap. We willen maar zeggen: heeft iemand ooit Singin’ in the Rain beschuldigd van diepzinnigheid? Nee toch? Maar we zijn 65 jaar later en over die film spreken ze nog.
La La Land verwijst dan ook expliciet terug naar dat tijdperk, én naar Singin’ in the Rain in het bijzonder. De film begint met een ouderwets, bombastisch “Filmed in Cinemascope”-logo, gevolgd door een tien minuten durend openingsnummer, waarin mensen in de file uit hun wagens stappen en beginnen te zingen en dansen. De camera zwiept en zoeft tussen de personages met een heerlijke vrijheid, en geeft de illusie dat de hele sequens in een take werd gefilmd. De pure filmvreugde en goesting die van die opener uitgaat, is genoeg om elke andere musical van de voorbije tien, twintig jaar te doen vergeten.
La La Land is uiteraard niet de eerste film die een ode wil brengen aan de klassieke Hollywoodmusical. Peter Bogdanovich probeerde het met At Long Last Love, Martin Scorsese met New York, New York en Woody Allen met Everyone Says I Love You, maar allemaal reden ze zich vast in holle nostalgie en een neiging om het genre te gaan deconstrueren. Damien Chazelle, daarentegen, kijkt ernaar met een meer onbevangen, open blik. Hij maakt van La La Land geen film-als-filmkritiek, om de kijker toch maar te overtuigen van zijn kennis van de filmgeschiedenis en hoe goed hij de mechanismen van het genre heeft begrepen. Nee, La La Land lijkt veeleer gemaakt te zijn door iemand die stapelzot was van al die musicals en simpelweg zei: “Kijk! Zo eentje wil ik ook maken!”.
Dat is een ogenschijnlijke nonchalance, die uiteraard maskeert hoeveel werk het wel is om zo’n musical te maken en hoeveel vakkennis eraan ten grondslag ligt. Maar bekijk het van dichterbij en je ziet hoe vaak Chazelle exact de juiste keuze maakt op momenten waar dat niet evident is. Gosling en Stone die in het Griffith Park Observatorium een dansje doen en spontaan beginnen te zweven (in een shot dat trouwens geleend is van Disney’s Sleeping Beauty)? Dat is een gewaagde keuze, maar in plaats van kitsch resulteert het in pure filmmagie. Stone die haar groot solonummer in een simpel shot mag brengen, recht in de camera? Het had een gênant I Dreamed a Dream-momentje kunnen zijn, maar het zorgt voor oprechte ontroering. En dan hebben we het nog niet over die bitterzoete, briljante eindsequens.
Dat Ryan Gosling en Emma Stone goede chemistry hebben, was al duidelijk uit de twee films die ze eerder samen maakten, Crazy Stupid Love en Gangster Squad, en ook hier zijn ze perfect op elkaar ingespeeld, met een sterke komische timing en een gigantische aaibaarheidsfactor. Geen van beiden hebben ze perfecte zangstemmen, maar op een eigenaardige manier geeft dat de film een zeldzaam ruw randje dat ervoor zorgt dat het allemaal niet ondraaglijk glad wordt. Hey, en ze zingen nog altijd beter dan de hele cast van Les Misérables samen.
La La Land is misschien geen belangrijke film, geen gewichtige film, geen film met een boodschap, maar het is een vurige liefdesbrief aan de cinema van vroeger en aan de dromers die simpelweg iets moois willen creëren in een wereld die daar vaak onverschillig tegenover staat. Een gepassioneerde, intense brok cinema met een gigantisch hart en tapdansende voetjes.
