Eerlijk gezegd hadden we niet meer gedacht dat het er nog van ging komen, die vierde Mad Max. Al bijna tien jaar doen er geruchten de ronde over een nieuwe episode van de filmreeks die eind jaren zeventig de carrière van Mel Gibson op gang bracht. Maar echt vlotten deed het project niet: Gibsons privéleven ging zodanig uit de bocht dat hij zelfs in Hollywood persona non grata werd – en daar moet je nochtans verdorie je best voor doen – terwijl Miller zich concentreerde op familiefilms over schattige biggetjes en pinguïns. De dankbaarheid waarmee we de zaal uitstapten na Mad Max: Fury Road is dan ook immens. Niet alleen is de film er eindelijk, het is ook meteen de beste in de reeks én gewoon de beste actiefilm van de voorbije jaren.
In navolging van zijn voorgangers, is ook de plot van Fury Road weinig meer dan een summier excuus om gigantische actiesequensen op poten te zetten. “Mad” Max Rockatansky (deze keer gespeeld door Tom Hardy) moet zien te overleven in een postapocalyptische woestenij en worstelt met de herinnering aan zijn overleden vrouw en kind. Hij wordt gevangen genomen door een verknipte bende onder leiding van Immortan Joe (Hugh Keayes-Byrne), die mensen gebruikt als energiebronnen: moedermelk wordt afgetapt, vrouwen leven er in seksuele slavernij om de stam toch maar voort te kunnen zetten en gevangenen zoals Max worden van hun bloed beroofd. Imperator Furiosa (Charlize Theron) is het leven onder Joe meer dan een beetje beu en ontsnapt, waarbij ze de vrouwen van de grote leider meeneemt. Die kan daar niet mee lachen en zet de achtervolging in. Max, die toevallig mee is tijdens de chase als ornament op een motorkap (hey, zo gaat dat nu eenmaal), besluit, tegen wil en dank, om Furiosa te helpen.
Wie zich daartoe geroepen voelt, kan in Fury Road best nog veel inhoudelijke lagen vinden. Er is natuurlijk de ecologische kwestie die ook in de originele trilogie al zwaar door woog – en die overigens ook in andere films van Miller, inclusief de animatieprent Happy Feet, terug te vinden is. “Who killed the world?” is een vraag die regelmatig terugkomt – hoewel Miller in deze aflevering nooit expliciet uitlegt wat voor ramp er exact heeft plaatsgevonden, is het wel duidelijk dat ze door mensen is veroorzaakt. De wereld is vrijwel onbewoonbaar, water is schaars en er wordt met verwondering gefluisterd over een mythische “groene plek”. In de openingsscène vreet Mad Max een genetisch gemuteerd reptiel levend op. En toch zijn de meeste overlevers nog altijd geobsedeerd door het vergaren van benzine. Dus zo zie je maar.
Ook opvallend is de focus op de rol van vrouwen in deze aflevering (wat niet helemaal nieuw is – herinner u Tina “Welcome to another edition of Thunderdome!” Turner – maar hier wel veel beter wordt uitgewerkt). De grootste badass in de hele film is Charlize Theron – hoewel je jezelf vragen kan stellen bij de mate waarin zij wordt “vermannelijkt” met haar ultrakort geschoren kopje. Bovendien gaat de hele plot, voor zo ver daarvan sprake is, ook over een groepje vrouwen dat wil ontsnappen aan hun onderdrukking door mannen. Kortom: we voelen al een academische paper met als titel “Mad Max: Fury Road en gender issues in de 21e eeuwse actiecinema” opkomen. Maar vandaag nog even niet.
Zeer interessant allemaal, maar in de eerste plaats is Fury Road een masterclass in het construeren van actiescènes. Net zoals The Road Warrior destijds, is Fury Road in feite één lange achtervolgingssequens, die over de loop van twee uur nauwelijks een rustpunt kent. De schaal van de film is werkelijk ontzagwekkend: het eerste half uur zou eigenlijk al perfect de climax kunnen zijn van de meeste andere actiefilms en daarna wordt de prent alleen maar grootser. Het is een barokke geweld-opera die van hoogtepunt naar hoogtepunt sjeest.
Alle eer aan Miller dus dat hij er in slaagt om een gevoel van overkill toch te vermijden – hij is geen Michael Bay die je murw slaagt met hersenloos geweld, maar zoekt telkens een nieuwe invalshoek om zijn actiescènes fris en zelfs oprecht geestig te houden. Wat Fury Road biedt, kan je in zekere zin variaties op een thema noemen: de autoachtervolging op tien verschillende manieren ingevuld, telkens opnieuw verrassend en vol groteske fantasie. Het helpt ook dat Miller beschikt over een feilloze visuele grammatica, zodat we, zelfs op het hoogtepunt van alle chaos, altijd blijven begrijpen wat de geografie van de scène is: wie bevindt zich waar, wie is wat aan het doen?
Fury Road is ook een van de weinig actiefilms van de voorbije jaren die voor een R-rating durft te gaan. Ooit was dat de normaalste zaak ter wereld: films als Die Hard, Lethal Weapon en andere klassiekers uit de Amerikaanse actiecinema hadden allemaal die klassering, wat betekende dat er ongegeneerd gevloekt mocht worden, dat een blote borst geen taboe hoefde te zijn en het geweld echt gewelddadig kon worden. Tot men ergens eind jaren negentig tot de conclusie kwam dat een meer opgepoetste, kindvriendelijke aanpak meer prille tieners de zaal in kon lokken. Gevolg: in Die Hard 4 werd het iconische zinnetje “Yippie-ka-yee, motherfucker” afgedekt door het geluid van een pistoolschot. Flauwe kak, toch maar. Fury Road gaat tegen die tendens in en durft hard te zijn. Het commerciële succes van de film – én van Kingsman, een andere R-rated blockbuster van dit jaar – doet hopen dat men ergens in Hollywood toch gaat inzien dat volwassenen ook nog graag naar de film gaan.
Mad Max: Fury Road is dus op verschillende vlakken een verademing: een intelligente, knap geënsceneerde en razend spannende actiefilm die de harde toon van zijn premisse volop omarmt.
