Geef toe: meestal zijn ze uw geld niet waard, die verzamelaars van uw favoriete groep die u in de winkel vindt. De platenfirma denkt dat enkel singles in aanmerking komen en een artiest zelf is ook al zelden goed geplaatst om eigen werk te beoordelen. Tijd dus dat het eens aan professionals wordt overgelaten, en wie is er beter geplaatst dan een team kenners van enola om maandelijks de vijftien beste tracks van een artiest te selecteren? Deze maand: het beste van Nas.
1. Fetus (Belly Button Window)
Waarom Nas tot een van de hiphopgroten gerekend wordt? Naast Illmatic vormen het soort hypercreatieve tracks als “Fetus” een goed argument. Nas beschrijft zijn ervaringen in de baarmoeder in een meeslepende mengeling van feit en fictie, alsof hij effectief de woelige verhouding tussen zijn vader en moeder kon waarnemen door de navel van zijn moeder. Oorspronkelijk bedoeld als opener van de ambitieuze dubbelplaat I Am… The Autobiography, maar na het lekdrama werd de song geschrapt en pas drie jaar later in licht gewijzigde versie op The Lost Tapes uitgebracht.
Hoogtepunt: 3’03”. “At least the ni**a ain’t ugly” stelt de vader van Nasir Jones bij diens geboorte — in de verder eerder donkere tekst van dit nummer toch een licht hilarische noot.
2. NY State Of Mind
Misschien wel de meest iconische track die Nas op zijn naam heeft staan. Als eerste effectieve song op Illmatic sleurt het je meteen volledig mee in de grauwe wereld van benderivaliteiten en het grimmige straatleven in de New Yorkse achterbuurten die Nas op die debuutplaat zo meesterlijk schetst. De rauw ratelende beat van DJ Premier is zodanig geknipt voor Nas’ associatieve straatpoëzie dat het gemakkelijk te begrijpen is waarom fans al jaren reikhalzend uitkijken naar de volledig door Preemo geproducete Nas-plaat die er zou (let wel, we zeggen erg voorzichtig “zou”) gaan aankomen.
Hoogtepunt: 2’07”. “NY State Of Mind” is een grote aaneenschakeling van citeerbaar tekstmateriaal, maar het twee keer (aan het eind van elke strofe) terugkerende “I never sleep, cause sleep is the cousin of death” is wel bijzonder quotable.
3. Queens Get The Money
Ondanks vaak knappe teksten worden Nas’ recente platen veelal de diepte in gesleurd door saaie producties, maar hier en daar vallen er toch nog enkele perfecte huwelijken van beats en rhymes te rapen. Deze song die het verder nogal wisselvallige Untitled op gang mag trekken is daar een perfect voorbeeld van. Teruggrijpend naar de straatpoëzie die hem tot een van de groten maakt boven een haperend pianothema, met een flow die zodanig sterk is dat Nas niet eens een drum nodig heeft om het hoofd aan het knikken te krijgen.
Hoogtepunt: 0’22”. Nas laat de minimale beat rustig de sfeer zetten en breekt er zelfverzekerd door met een klassieke, maar indrukwekkende associatieve monoloog.
4. Memory Lane (Sittin’ In Da Park)
Tussen al de stevig beukende bangers die Illmatic rijk is, vormt deze track een mooi rustpunt. Thematisch verschilt de tekst dan wel weinig van de andere hyperrealistische beschrijvingen van het straatleven die op Illmatic te horen zijn, toch sijpelt een opvallend nostalgische toon doorheen de tekst. Enkele weken voor de release van Illmatic lieten Pete Rock & CL Smooth hun al even klassieke “T.R.O.Y. (They Reminisce Over You)” op de wereld los, een track die een opvallende spirituele gelijkenis deelt met dit nummer. Wie door wie geïnspireerd geraakte, is echter geen relevante vraag, want beide tracks zijn niet minder dan geniaal.
Hoogtepunt: 2’58”. Nas houdt het voor bekeken en geeft vrij spel aan DJ Premier om de track met klassieke scratchwerk uitgeleide te doen.
5. The Message
Een sample van Sting? For real? Yup, en het rondcirkelende gitaarthema uit “Shape Of My Heart” werkt zelfs wonderwel als leitmotiv in deze opener van Nas’ onderschatte, tweede plaat It Was Written. De klassiek beukende drums zitten daar natuurlijk voor iets tussen, net als Nas’ tekstuele finesse die in niets moet onderdoen voor die van het debuut.
Hoogtepunt: 2’47”. “A thug changes, and love changes and best friends become strangers” besluit Nas zijn bescheiden tirade.
6. Nas Is Like
I Am… werd aangekondigd door deze ultieme street banger, een song die een update van de harde straatpoëzie van Illmatic leek aan te kondigen. De plaat viel heel wat minder uit dan die verhoopte second coming, maar “Nas Is Like” blijft wel een absoluut hoogtepunt in ‘s mans discografie. Niet in het minst door de magistrale beat die DJ Premier in elkaar knutselde met compleet obscure samples, waarover sampleheads al jarenlang hun brein breken.
Hoogtepunt: 3’21”. “I’m a poor man’s dream, a thug poet” is slechts een van de vele zelfbeschrijvingen die Nas zich hier (en elders) toekent, maar misschien wel de meest accurate.
7. One Mic
Het is geen geheim dat Nas houdt van jaren tachtig pop. Hier samplet hij zelfs Phil Collins’ “In The Air Tonight”, zij het op bijzonder creatieve manier. In plaats van een steeds herhalende loop komt hier veel textuur bij kijken in een rijk gelaagde productie, met strofes die twee keer in overweldigende crescendo en een derde keer in indrukwekkend diminuendo gaan, met de refreinen als contemplatieve ijkpunten waarin Nas stelt dat hij niet meer dan “een microfoon” nodig heeft om gelukkig te zijn. Bombastisch? Absoluut, maar wel bijzonder meeslepend, wat het tot een van de hoogtepunten van Stillmatic maakt.
Hoogtepunt: 2’51”. De crescendo’s van de eerste twee strofes worden binnenstebuiten gekeerd en Nas valt hier na het refrein in met een tekstuele wervelstorm, alsmaar afnemend tot een bijna gefluisterd gebed. Simpel concept, maar bijzonder indrukwekkend.
8. I Gave You Power
Op It Was Written kwamen enkele andere facetten van Nas’ creatieve persoonlijkheid naar boven drijven, onder meer in deze song geschreven vanuit het standpunt van een pistool. Dat was weliswaar al eens min of meer gedaan door Organized Konfusion in “Stray Bullet” (aanrader overigens), maar de tekstuele focus en filmische nadruk die Nas hierbij aan de dag legt zet hem wel meteen apart. Hadden we overigens al gezegd dat de combinatie Nas en DJ Premier goud waard is? Hier, nog een track om dat argument kracht bij te zetten.
Hoogtepunt: 0’25”. De intro lijkt een meer gelaten sfeer neer te zetten, maar dan breekt plots die grimmige loop los en spuwt Nas er zijn nauwelijks verholen metaforische klaagzang over het leven als pistool over uit.
9. Small World
Nas mag dan wel vooral bekend staan als straatpoëet, ook zijn verhalende teksten zijn vaak bijzonder sterk. “Small World” is daar een uitstekend voorbeeld van, met een helder verteld verhaal over drugs, verraad en twijfelachtige ambities boven een muzikaal erg rijke beat.
Hoogtepunt: 3’26”. Plots verschuift de repetitieve pianoloop naar een ander akkoord terwijl de strijkers in de achtergrond volledig de dramatische kant op gaan. Bombastisch, maar het zet de tekstuele climax van de song wel mooi in de verf.
10. Ether
Toegegeven, de beat is iets te veel glitter naar onze smaak, maar dit antwoord op Jay Z’s “The Takeover” is een dermate indrukwekkend tekstueel monster dat een plaats in deze lijst onvermijdelijk is. De vete tussen Nas en Jay Z was misschien een zwaar buiten proportie opgeblazen mediastorm, maar het heeft onmiskenbaar enkele pareltjes van disstracks opgeleverd. “The Takeover” was indrukwekkend, maar “Ether” verpulvert alle kritiek van Jay Z in een klap.
Hoogtepunt: 3’09”. “Ask me if I try to kick knowledge?/Nah, I kick that shit you need to learn though/That ether, that shit that makes your soul burn slow” Jay Z’s mond volledig gesnoerd in drie lijnen.
11. Loco-motive
Nas’ recentste plaat Life Is Good is een oerdegelijk album, maar echte carrièrehoogtepunten zijn er maar weinig op te rapen. Behalve dan dit diep beukende “Loco-motive”, waarin Nas na lange tijd nog eens zijn oorspronkelijke mentor Large Professor de beat laat verzorgen. Ook hier is weer duidelijk dat Nas met dit soort producers het beste voor de dag komt. Klassieke straatverzen boven een ratelende, diep groovende beat, meer is niet nodig om diep indruk te maken. Spijtig dat dit soort tracks meer uitzondering dan regel zijn in Nas’ hedendaagse output.
Hoogtepunt: 3’29”. “This is for my trapped in the nineties ni**as” besluit Nas zijn pleidooi. Wij pleiten schuldig.
12. Affirmative Action
Nas’ supergroep The Firm (met AZ, Foxy Brown en Nature, die laatste als vervanging voor oorspronkelijk lid Cormega) overleefde de vuurdoop niet met hun alom verguisde debuutplaat, maar dit eerste teken van leven op It Was Written toont wel hoezeer dat een gemiste kans was. Met meer focus, meer zelfkritiek en misschien gewoon een andere producer dan Dr. Dre had The Firm een uitstekend project kunnen worden, maar zoals het nu is, resten er slechts enkele ruwe diamanten tussen een doordeweekse mesthoop. Maar “Affirmative Action” dus? Dat is een van de beste posse tracks waar Nas ooit een rol in speelde (al is Mobb Deeps “Eye For An Eye” ook een goede kanshebber).
Hoogtepunt: 2’00”. “Yo, my mind is seeing through your design like blind fury” — Nas neemt de fakkel over van Cormega met een korte strofe en kan niet anders dan de aandacht meteen volledig naar zich toe te trekken (waarom Foxy Brown de langste strofe op deze track kreeg, is trouwens onverklaarbaar).
13. Undying Love
Misschien wel de beste verhalende track die Nas ooit schreef, ook al is het overduidelijk fictie. Nas schiet zich aan het eind van track immers door het hoofd nadat hij per ongeluk zijn vrouw raakte met een verdwaalde kogel die bedoeld was voor haar minnaar. De tekst is doorstoken van klassieke filmbeelden die een levensecht kader voor de vertelling vormen, zoals een lange beschrijving van een onbepaald object dat aan de ventilator hangt en achteraf een G-string blijkt te zijn.
Hoogtepunt: 1’57”. Er is geen groot zanger verloren gegaan aan Nas, maar dit gezongen refrein vormt om een of andere reden toch het breekbare hart van de song.
14. It Ain’t Hard To Tell (Large Professor Remix)
Deze lijst legt bewust enkele andere nadrukken dan de negen tracks uit Illmatic die hier allemaal een plaats verdienen. Om die reden vermelden we hier deze sterke remix van Illmatics afsluiter door Large Professor, die ook de productie van de originele track op zich nam. Een meer funky groovende beat dan het origineel, maar de teksten blijven intact in al hun glorie.
Hoogtepunt: 2’21”. “My poetry’s deep, I never fell/Nas’ raps should be locked in a cell/It ain’t hard to tell”, de gevleugelde verzen waarmee Nas zijn magnum opus Illmatic besloot.
15. Hope
Hiphop Is Dead wordt zwaar geplaagd door Nas’ gebrek aan smaak wat beats betreft, maar levert in afsluiter “Hope” — niet toevallig net de ene track die a capella wordt gebracht — wel een bijzonder indrukwekkend hoogtepunt af. Slechts bijgestaan door twee zangeressen, weet Nas de muzikale stilte volledig in te vullen met zijn associatieve straatpoëzie, doorspekt met talloze referenties aan de hiphopcultuur die doorheen Nas’ aderen stroomt.
Hoogtepunt: 01’37”. De achtergrondzangeressen keren terug en zetten een schommelend kinderrijmpje in terwijl Nas overschakelt van rap naar gesproken monoloog.
