De hele maand december blikt enola terug op het afgelopen jaar met de interviewreeks DIT WAS 2013. Daarin laten we artiesten aan het woord die het jaar maakten of van wie de plaat onterecht onopgemerkt de vergetelheid indook.
Billy Bragg bracht begin dit jaar Tooth and Nail uit, waarop hij zijn tekstuele stokpaardjes een nieuw country- en bluessausje aanmat. Na meer dan dertig jaar activisme vindt Bragg immers nog steeds redenen genoeg om ten strijde te trekken. De vraag is alleen: hoe relevant is zijn stem nog? “Samen voor je mening uitkomen met een lied, dat vind je alleen in de muziek”.
enola: Er zitten heel wat country- en bluesinvloeden in Tooth&Nail. Komt dat omdat je veel tijd doorbracht in de VS?
Billy Bragg: “Het Mermaid Avenue -project was heel belangrijk voor mij, en ik heb echt van de samenwerking met Wilco genoten. Toen ik daarna in Engeland terugkwam, was de extreemrechtse British National Party hot news. Het bestrijden van deze mensen werd plots prioriteit nummer 1, en kwam in de plaats van de muziek.”
“Achteraf vond ik vrij snel de weg terug naar Mermaid Avenue. Werken met Joe Henry was heerlijk. We hadden op voorhand besproken wat ik wou. Het creatieve moment dat ik bij de opnames van die plaat had, wou ik zeker terugvinden. Het was een bewuste keuze.”
enola: Denk je dat dit een nieuwe richting is voor jou?
Bragg: “Het album is in vijf dagen opgenomen, wat praktisch en economisch was. De tijd dat je zomaar de studio in kon gaan, en op je gemak wat prutsen, is verleden tijd. Artiesten waar ik naar opkijk, zoals Steve Earl en Tom Morello (van Rage Against The Machine, kvp), hebben ook maar vijf dagen nodig om een plaat op te nemen. Ik ben dus zeker niet de enige die tot die vaststelling gekomen is. Het is bovendien heel vruchtbaar om zo een album te maken.”
enola: Hoezo?
Bragg: “Je bent met een bepaald idee of gevoel bezig, en daarrond werk je heel geconcentreerd met dezelfde muzikanten. In het verleden nam ik al eens een album op met verschillende gastmuzikanten, in verschillende gemoedstoestanden of op verschillende tijdstippen. Ik vraag me af of die albums eigenlijk wel écht goed zijn. Als ik heel geconcentreerd kan werken, ben ik ook veel creatiever.”
enola: Waarom heeft het toch nog vijf jaar geduurd voor je met een nieuw album op de proppen kwam?
Bragg: “Ik ben een onafhankelijk artiest. Om de aandacht van de media te trekken en op tournee te gaan, had ik een aanzienlijke som geld nodig. De afgelopen jaren heb ik regelmatig nummers uitgebracht via mijn website, en in 2011 kwam er ook nog een compilatie van songs die eerder via de website verkrijgbaar waren. Maar om een promotiecampagne van achttien maanden op poten te zetten, en optredens op verschillende continenten te financieren, is veel geld nodig. Dat heb ik niet van één of andere platenfirma gekregen, maar verdiend door alleen op te treden. Ik heb echt niet op mijn lauweren gerust.”
“Tooth & Nail werd begin 2012 opgenomen. Het duurde daarna nog een jaar voor ik het nodige geld bij elkaar had. Bovendien moest ik op zoek gaan naar een platenfirma die de plaat wou uitbrengen. De platenindustrie verandert heel snel, dus ik was niet helemaal zeker of ik wel in dat wereldje zou passen. Want mijn leven speelt zich af in de muziekindustrie, niet in de platenindustrie. Dat zijn twee verschillende werelden.”
enola: Leg eens uit.
Bragg: “In de muziekindustrie draait alles rond optreden. De platenindustrie draait rond het maken van opnames en het verkopen ervan, wat nu niet echt meer winstgevend is. Ik heb dertig jaar lang mijn geld verdiend met optreden, en daar heb ik totaal geen problemen mee.”
enola: Waarom vind je touren nog steeds leuk?
Bragg: “Er zijn nog zoveel interessante plaatsen op de wereld waar ik nog nooit geweest ben. Ik was bijvoorbeeld tien dagen in Nashville. De Americana scene heeft me in de armen gesloten. De VS zijn altijd goed geweest voor mij. De mensen daar zijn charmant. Ons laatste optreden was op het Hardly Strictly Bluegrass festival in San Francisco. Op het eerste gezicht zou je denken dat ik daar niet pas, maar ik heb heel wat goede recensies gekregen achteraf. Naar mijn gevoel ben ik met het nieuwe album een nieuw territorium aan het ontginnen. Ik heb een nieuw publiek gevonden, wat heel leuk is, na dertig jaar.”
enola: Wat is het verschil tussen het publiek in de VS en in Europa?
Bragg: “In de VS hebben ze wat meer uitleg nodig over mijn teksten. Zij hebben minder voeling met de oorsprong van mijn songs, die altijd Europees is. Wist je trouwens dat er in de VS minstens evenveel progressievelingen zijn als in Europa? Alleen hebben zij niet de mogelijkheid om hun mening naar voren te brengen zonder dat ze in de media gemarginaliseerd worden. Fox News is mainstream in de VS. Sinds Rupert Murdoch eigenaar is van Sky News in Engeland, zitten we ook hier met een overlapping, en krijgen mensen zoals Amy Grant geen spreekbuis meer in de Engelse media, en al helemaal niet in de VS.“
enola: Je teksten zijn inderdaad soms moeilijk te begrijpen voor buitenstaanders, en erg gericht op de problemen in Engeland.
Bragg: “Dat is waar, want politiek is in eerste instantie lokaal, maar ik vind het belangrijk om dat aspect van de Engelse maatschappij ook naar andere plaatsen te brengen. Hopelijk pik ik daar dan ook iets op, wat interessant genoeg is om naar Engeland mee te nemen. Het is dus geen eenrichtingsverkeer.”
“Eigenlijk kan ik alleen maar reageren op wat ik rondom mij zie gebeuren, die Engelse invalshoek zit er altijd in.”
enola: Vroeger werd je in de media als een angry young man afgeschilderd. Maar hoe zit dat nu, want zo jong ben je niet meer.
Bragg: “Ik ben nog steeds boos. Ik ben een angry old man, en dat is beter dan constant te lopen kankeren. Ik ben nog steeds erg betrokken bij bepaalde thema’s. Mijn eindanalyse is misschien anders, maar dat komt door het ouder worden. In deze postidealistische wereld moet je andere manieren vinden om je ideeën te verspreiden. Voor mij is het socialisme altijd al een manier geweest om het kapitalisme in toom te houden, om het de rekening te presenteren. Dit in tegenstelling tot het communisme, dat een alternatief wil zijn. Dit onderscheid is zeer belangrijk, ik wil dat aan de mensen duidelijk maken. Dus ja, ik ben nog steeds boos op de wereld.”
enola: Ben je een optimist of een pessimist?
Bragg: “Als je een socialist wil zijn, dan moet je ook optimistisch zijn. Je gelooft dat de wereld uiteindelijk een betere plaats wordt, waar alle mensen iets te zeggen hebben. Onze echte vijand is niet het kapitalisme of het conservatisme, maar het cynisme. Ons eigen cynisme, maar ook dat van mensen zoals Murdoch. Daar moeten we tegen vechten. Niet alleen met optimisme, maar ook met activisme. Je moet manieren vinden om met die mensen in debat te gaan. Daar ben ik altijd naar op zoek.”
enola: En hoe doe je dat, niet cynisch worden?
Bragg: “Door een activist te zijn, hou je je eigen cynisme in balans. Verder vind ik twijfel heel belangrijk. Vertrouw nooit iemand die niet twijfelt. Ik heb het niet over sceptisch zijn. In vraag stellen of iets gaat werken, is wel gezond. Cynici zeggen dat alles al naar de vaantjes is. Een cynicus heeft het opgegeven, en wil dat jij ook opgeeft, zodat hij zich beter kan voelen.”
“Het internet is hét platform om cynisme te verspreiden, en dat zorgt ervoor dat cynisch zijn ook heel gemakkelijk wordt. Ik maak me vooral zorgen over al die jonge activisten, die heel wat bagger over zich heen krijgen als ze hun mening verkondigen via Twitter of Facebook.”
“Ikzelf moet ook nog steeds vechten tegen mensen die mij willen klein krijgen. Ik debatteer heel graag over wat ik geloof, over onderwerpen waarover ik passioneel ben. Maar de meesten willen dat je zwijgt, en gebruiken daarvoor hun cynisme. Sorry, als dat je manier van debatteren is, dan is er geen plaats voor jou in mijn leven.”
enola: Ik las ergens dat je het jammer vindt dat jonge groepen geen protestsongs meer maken. Maar zijn die nog wel relevant?
Bragg: “De tijden zijn zeker veranderd sinds ik een angry young man was. Toen was er maar een sociaal medium, namelijk de muziek. Als je iets wou vertellen, dan kon dat enkel door een gitaar te pakken, liedjes te schrijven, en op een podium te kruipen. Muziek met inhoud had daardoor een belangrijke rol in de maatschappij.”
“Mocht ik nu 19 jaar zijn, en kwaad zijn over hoe de wereld draait, dan zijn er verschillende manieren waarop ik mijn boodschap kan verkondigen. Je hoeft niet meer op een podium te kruipen. Voor sommige mensen is het dus gemakkelijker. Aan de andere kant gaat niemand in Brussel naar je Facebookposts komen luisteren. Muziek creëert een gemeenschapsgevoel. ‘Vind ik leuk’ aanklikken op Facebook is iets heel anders. Samen voor je mening uitkomen met een lied, een idee of een gevoel, dat vind je alleen in de muziek. Ik weet dat protestmuziek zal blijven bestaan, maar het is helaas geen prioriteit meer voor de mensen.”
