“See you at da pardy, Richtah!,” schreeuwde Arnold Schwarzenegger in zijn beste Engels, terwijl hij met twee afgerukte armen in zijn handen stond – een onfortuinlijk voorvalletje met een lift, u weet hoe dat gaat.
De scène is maar één van de vele onvergetelijke momenten uit Paul Verhoevens ulta-gewelddadige, ultra-vettige actiefilm Total Recall uit 1990. Een film die niemand snel zal willen verdedigen als cinematografisch meesterwerk, maar wel een klassieker op zijn eigen Paul Verhoeven-manier. Die scène is in zekere zin aanwezig in de remake die sinds kort in de zalen draait – alleen is het nu de arm van een robot die wordt afgescheurd. Geen spatje bloed te bekennen. Total Recall anno 2012 moest immers PG-13 zijn, kinderen toegelaten. Net zoals vrijwel àlle films dat tegenwoordig moeten zijn, uit schrik dat de makers anders een te groot marktsegment aan tieners zullen mislopen.
Coming soon… again
Is er iemand de remakes al beu? Yup, wij ook. Remakes zijn van alle tijden, maar de voorbije jaren zijn ze zodanig frequent dat elke poging om ze te verantwoorden met een ander argument dan cold, hard cash steeds lachwekkender wordt. Zijn niet zo lang geleden gepasseerd, in compleet willekeurige volgorde (diep ademhalen): The Girl with the Dragon Tattoo, Footloose, 21 Jump Street, The Fog, Clash of the Titans, The Crazies, The Karate Kid, Fame, The Taking of Pelham 123, The Thing, Conan the Barbarian, Fright Night, Straw Dogs en ga zo maar door. Niet dat alle remakes per definitie slechte films zijn: denk maar aan The Departed, True Grit en… er zullen er nog wel een stuk of wat zijn. Maar dat blijven eerder uitzonderingen.
Voor de komende jaren ziet het er trouwens niet veel beter uit. Het is niet gezegd dat al de volgende remakes ook effectief gemaakt zullen worden, maar ze bevinden zich wel allemaal in verschillende stadia van preproductie (nog één keer diep ademhalen): Carrie, Robocop, Dirty Dancing, Evil Dead, Oldboy, Barbarella, Child’s Play, Starship Troopers, The Neverending Story, The Birds, Commando, Escape From New York, Lethal Weapon en Seven Samurai.
De lijst wordt stilaan eindeloos, en hoewel sommige van deze remakes misschien wel goed uitdraaien (je weet maar nooit), is het stramien ondertussen bekend en allesbehalve bemoedigend. Remakes zijn bijna per definitie somber van toon, gedraaid in metaalkleuren, en, heel belangrijk: PG-13. Met uitzondering van de horrorfilms op het lijstje, worden de ruwere kantjes van de originele films bijgevijld om een jonger publiek in de zalen te lokken. Het zijn veilige, risicoloze films, die na een tijdje behoorlijk op elkaar beginnen lijken.
Dat alles is niet echt nieuws, en als je vraagt waarom originele verhalen steeds minder vaak verteld worden in Hollywood, krijg je meestal verschillende antwoorden, afhankelijk van wie je tegenover je hebt zitten.
TV killed the cinema store
Angst voor tv is er eentje. Net als in de jaren vijftig, toen de kijkkast voor het eerst zijn entree maakte, heeft de filmindustrie opnieuw een heilige schrik gekregen van de televisie. Deels heeft dat te maken met de hoge kwaliteit van televisiedrama: zelfs verstokte cinefielen geven graag toe dat series als Breaking Bad, Mad Men, Boardwalk Empire en ga zo maar door een kwaliteitsniveau halen waar in een doorsnee jaar geen enkele film aan kan tippen. En los daarvan zijn zelfs films steeds sneller en in steeds betere kwaliteit beschikbaar voor de thuismarkt. Dvd, bluray, video-on-demand en zelfs illegale downloads bieden tegenwoordig een kijkervaring die, op de grootte van het scherm na, nauwelijks moet onderdoen voor de bioscoop, en een pak goedkoper is.
Als gevolg daarvan (en zeker als gevolg van de bijna irrationele paniek rond piraterij), gaat Hollywood op zoek naar manieren om toch weer mensen naar de zalen te lokken.
Hun antwoord was enerzijds 3D als wondermiddel om de recettes van elke middelmatige-tot-slechte blockbuster op te drijven (iemand The Last Airbender gezien?), en anderzijds het eindeloos teruggrijpen naar content die al gekend is bij het doelpubliek. Waarom hebben mensen Lost uitgekeken, lang nadat die serie wegzakte in incoherentie? Omdat ze toch wilden weten hoe het afliep. Menselijke natuur. Waarom gaan mensen naar de Twilight-films kijken, hoewel ze zelf zeggen dat ze die op de keper beschouwd niet eens goed vinden? Zelfde antwoord.
In het verlengde daarvan zijn miljoenen mensen naar The Amazing Spider-Man gaan kijken, ondanks het feit dat ze krek hetzelfde verhaal al gezien hadden in Sam Raimi’s versie. Het was de vertrouwdheid die het hem deed: of ze die veel te snelle reboot nu een zinnig idee vonden of niet, het was Spider-Man, en dus gingen ze kijken. Want het was een gekende figuur, het was een wereld, een mythologie waar ze vertrouwd mee waren en dus wilden ze toch zien wat Marc Webb er mee had aangevangen.
Films van het huismerk
Het draait om een soort van merkgetrouwheid, die er voor zorgt dat mensen, ongeacht de kwaliteit van je product, het toch blijven kopen. Een slechte superheldenfilm is altijd te verkiezen boven een goede originele film, want mensen kénnen die superheld, het is een merk waar ze bepaalde connotaties aan vasthangen, en dus gaan ze er naartoe. Daarom ook dat franchises zo geliefd zijn: als ze naar deel één komen kijken, dan komen ze bijna per definitie ook naar deel twee, drie, vier en vijf kijken, of die nu goed zijn of niet. En voor dat soort films kunnen de fans meestal geen genoegen nemen met een download, of niet wachten op de dvd. Stel daar bijvoorbeeld de epische flop John Carter tegenover, die 250 miljoen dollar kostte, maar roemloos ten onder ging aan de kassa’s: was dat een slechte film? Yup. Was hij slechter dan pakweg Wrath of the Titans? Nee. Maar mensen kenden John Carter niet, het was een onbekend merk, en dus lieten ze het op het schap staan.
De dood van de filmster
Een andere reden voor de terugloop aan creatieve ideeën in Hollywood is het schijnbare einde van de grote filmster. In de jaren negentig kon je er nog van uit gaan dat je van een nieuw verhaal, een nieuw concept probleemloos een gigantische blockbuster kon maken, als je er maar Leonardo DiCaprio of Will Smith in stak. Die tijd is voorbij. Niet dat die namen geen invloed meer hebben op het box office-potentieel van een film, maar dan wel altijd in combinatie met andere factoren. Tom Cruise in Mission Impossible 4: ping-ping. Tom Cruise in Rock of Ages: prrrfffft. Leonardo DiCaprio in Inception (een film van Christopher Nolan, die volgens de gemiddelde imdb-gebruiker over water kan lopen en cola in pepsi kan veranderen): big bucks! Leonardo DiCaprio in J. Edgar: not so much. Harrison Ford en Daniel Craig doken samen op in Cowboys & Aliens – Indiana Jones en James Bond in één film! Maar het grote publiek lag er niet wakker van. Al evenmin als van Tom Hanks en Julia Roberts in Larry Crowne – die twee namen op één affiche, in de jaren negentig zou dat een evenement zijn geweest. Nu viel de film volledig genegeerd aan de kant.
Een naam alleen is niet meer genoeg. Je kan voorbeelden blijven aanhalen. Neem nu de Twilight-crowd. Van het centrale trio nam Taylor Lautner de meest voorspelbare route, met een optreden in de (overigens bar slechte) actiefilm Abduction. Die prent was volledig getuned om toch maar zoveel mogelijk tieners aan te spreken, maar hij verdiende in de VS zijn (nochtans relatief bescheiden) budget niet terug. Kristen Stewart deed het beter met Snow White and the Huntsman, maar ook daar zat je met een vertrouwd concept. Met On the Road probeerde ze haar indie-credibility op te drijven, maar die film werd niet plotseling een grote hit omdat zij er in zat. En Robert Pattinson? Water for Elephants deed het niet slecht aan de kassa’s, maar los daarvan zonk Remember Me als een baksteen, net als Bel Ami en David Cronenbergs Cosmopolis – oké, die twee laatste waren meer arty films, die ook niet bedoeld waren om blockbusters te zijn, maar R-Patz kan maar beter sterk op de proppen komen na de laatste Twilight, als hij niet in de vergetelheid wil sukkelen. Sam Worthington zat in de meest succesvolle film aller tijden (Avatar), maar kent u iémand die vol enthousiasme naar de nieuwe Sam Worthington-film gaat kijken? Wij ook niet. Shia LaBeouf ging een tijdlang de nieuwe Indiana Jones worden en liep rond in Michael Bay’s orgie aan krakend metaal, Transformers, maar ook hij is niet de beloofde golden boy gebleken.
Hot property
Wat tegenwoordig doorslaggevend is voor succes, is niet hoe aanlokkelijk je sternamen zijn, maar wel of je een gekend property in handen hebt. En dat property kan in de praktijk ofwel literair zijn, ofwel filmisch. Literair krijg je dan een grote raid op elke halfweg succesvolle boekenreeks – liefst een fantasy-serie, want we weten allemaal hoe goed dat gewerkt heeft voor Harry Potter en Lord of the Rings. En zo krijg je dan Twilight, The Chronicles of Narnia, The Hunger Games en een gigantisch pak mislukte would be-franchises, die het na één aflevering voor bekeken hielden wegens een gebrek aan interesse (The Golden Compass, Percy Jackson, Cirque du Freak, Eragon en – wellicht – I am Number Four). Want dat krijg je dan ook: er worden zoveel gelijkaardige films quasi gelijktijdig op het publiek gelost, dat een aanzienlijk deel ervan ook flopt. De attitude van Hollywood krijgt wat dat betreft iets obsceens: we smijten zoveel mogelijk drek naar je kop, en het maakt eigenlijk niet uit dat we regelmatig doel missen, want uiteindelijk zal er wel iets blijven plakken. Deze films lijken wel pilootafleveringen van langere reeksen: als de piloot niet scoort, wordt de reeks in de kast gestoken en gaan we voort naar de volgende poging. Better luck next time, en jammer voor de carrière van Ed Speleers, die de hoofdrol speelde in Eragon en bepaald geen A-lister werd.
En als het geen tienerboeken zijn, waar komt dat property dan vandaan? Andere films, uiteraard. Remakes, hoe meer, hoe liever. Alles wat ook maar vaagweg succesvol was in de jaren tachtig of negentig wordt opnieuw opgerakeld, voorzien van een hedendaags glanslaagje. In eerste instantie is die trend gericht op twentysomethings en dertigers die zich, zoals ondergetekende, Total Recall herinneren van tv-uitzendingen en VHS-kopieën en die ondanks zichzelf toch willen zien wat voor beest die nieuwe versie geworden is. In de publieke opinie haalt de remake het zelden of nooit van het origineel, maar tegen de tijd dat mensen die conclusie trekken, hebben ze hun geld natuurlijk al betaald. En ook al zit er af en toe een flop tussen, over het algemeen zijn de recettes van deze films zo indrukwekkend dat er geen sprake van is om af te remmen.
Wil dit nu zeggen dat wij zure mensen zijn, die per definitie alle blockbusters – of toch zeker alle remakes – slecht vinden? Nee, lees onze besprekingen er maar eens op na. ’t Is niet dat het altijd zware kunst moet zijn, maar… djeez, de creatieve bloedarmoede begint echt wel flagrant te worden, niet? Wij willen geen remake van Total Recall, wij willen het equivalent ervan zien voor 2012. We willen opnieuw datzelfde gevoel ervaren van toen we Schwarzenegger daar met die armen zagen staan. See you at da pardy, Richtah! Maar dan niet exact dat verhaal opnieuw, want dat verhaal… dat kennen we al.