Paleis voor Schone
Kunsten
Ravensteinstraat 23
1000 Brussel
10.11.2011 tot 08.01.2012
Beweren dat Roman Polanski – née Rajmund Roman Liebling – reeds
een turbulent leven achter de rug heeft, zou een
understatement zijn. Vanaf zijn geboorte in 1933 in Parijs
wordt Polanski meermaals geconfronteerd met, om het op zijn zachts
te zeggen, naargeestige gebeurtenissen. Zo leidt de ongelukkige
beslissing van zijn Joods-Poolse ouders om in 1937 naar Polen te
verhuizen tot hun deportatie naar Auschwitz, waar zijn moeder
uiteindelijk vergast zou worden. De kleine Roman kan echter onder
een schuilnaam aan de klauwen van het naziregime ontsnappen en ook
zijn vader slaagt erin de oorlog te overleven. In 2002 rekent
Polanski in ‘The Pianist’ af met dit grimmig gedeelte van zijn
leven.
Gesterkt door een filmopleiding in Polen en het succes van zijn
debuutfilm ‘Knife in the Water’ (1962) gaat Polanski zijn geluk
beproeven in Parijs waar hij als jonge dertiger klassiekers als
‘Repulsion’ (1965) en ‘Cul – de – Sac’ (1966) uit zijn mouw tovert,
films die buitengewoon positief onthaald worden. De deur naar
Hollywood staat op een kier en Polanski zegt zijn geboorteland
vaarwel om als regisseur voet aan wal te krijgen in de Verenigde
Staten. In 1968 moet Polanski echter wederom een groot leed
verwerken wanneer zijn hoogzwangere vrouw Sharon Tate – aan wie hij
de film ‘Tess’ (1979) opdraagt – op gruwelijk wijze vermoord wordt
door volgelingen van sekteleider Charles Manson.
Zes jaar later slaagt hij erin uit een diep dal te kruipen met
het wereldwijd bejubelde meesterwerk ‘Chinatown’, een succes dat
echter vlak na de première overschaduwd wordt door de beschuldiging
van verkrachting van een dertienjarig meisje, een zaak die hem de
rest van zijn leven zal achtervolgen. Om het risico op een
gevangenisstraf te ontlopen, vlucht Polanski naar zijn geboortestad
Parijs, waarna een terugkeer naar de Verenigde Staten voor altijd
zou uitgesloten zijn. Drie jaar geleden werd Polanski alsnog
gearresteerd op een luchthaven in Zwitserland met een huisarrest
tot gevolg, een fel gecontesteerde beslissing die ondertussen
alweer ongedaan is gemaakt. Dat Polanski zich sindsdien weer
volledig op zijn métier kan storten bewijzen huzarenstukjes als
‘The Ghost Writer’ (2010) en het recente ‘Carnage’ (2011).
De tentoonstelling ‘Roman Polanski. Acteur en regisseur’
schijnt, zoals de titel reeds doet vermoeden, niet zozeer zijn
licht op de tragische gebeurtenissen die Polanski te beurt vielen,
maar op diens succesvolle carrière als regisseur én acteur.
Oorspronkelijk werd de expositie opgezet in 2009 in het filmmuseum
van de Poolse stad Lodz, waar Polanski als jonge twintiger aan de
Filmacademie studeerde. Na omzwervingen in Londen, Sao Paulo en
Berlijn strijkt de tentoonstelling neer in het Paleis voor Schone
Kunsten in Brussel waar ze nog tot 8 januari te bewonderen
valt.
Uitzonderlijk aan ‘Roman Polanski. Acteur en regisseur’ is het
overzicht van Polanski’s markante loopbaan – niet enkel als een
begenadigd regisseur, producent en scenarioschrijver, maar tevens
als een verdienstelijk acteur – dat de bezoeker krijgt aangereikt
aan de hand van foto’s opgediept uit de privécollectie van de
regisseur zelf, zijn vrienden en de archieven van filmsets. Iedere
afbeelding is bovendien voorzien van wetenswaardige commentaar
afkomstig van Polanski – zoals opgetekend in zijn autobiografie –
of bekendheden waarmee hij gewerkt heeft. Het resultaat van de
zorgvuldige selectie aan fotomateriaal, op een overzichtelijke en
smaakvolle manier opgehangen aan de museummuren, geeft een unieke
inkijk in de modus operandi van de Pool, die er een zeer proactieve
aanpak op na blijkt te houden.
Gaandeweg zie je Polanski op iedere setfoto opduiken als een
bevlogen regisseur, die als het ware de positie van een acteur
inneemt om zijn hoofdrolspelers bij te sturen. Deze vereenzelviging
met de protagonisten blijkt zijn oorsprong te hebben in een
jeugdige acteercarrière en occasionele bijrolletjes in films als
Chinatown en zelfs Rush Hour 3. Reeds op jeugdige leeftijd besefte
Polanski immers dat zijn gave om mensen te entertainen, een
allereerste keer rond een kampvuur, kon uitmonden in een carrière
als acteur. Een overzicht van die voorzichtige eerste stappen op de
bühne en het scherm worden toonbaar gemaakt in zowel het eerste
gedeelte van de tentoonstelling, via foto’s, en het laatste
gedeelte waar zijn vroegste films geprojecteerd worden. Een volgend
aspect van ‘Roman Polanski. Acteur en regisseur’ bestaat uit een
verzameling van filmposters afkomstig uit landen zoals Japan,
Mexico en Rusland en ter beschikking gesteld door het filmmuseum
van Lodz. De posters vormen een streling voor het oog en
illustreren dat filmaffiches vaak grafische pareltjes zijn. De
diverse collectie bewijst bovendien hoe succesvol Polanski’s films
wereldwijd zijn geweest.
De tentoonstelling ‘Roman Polanski. Acteur en regisseur’ is een
niet te missen verkenning van het parcours dat één van de grootste
levende regisseurs heeft afgelegd. Met een uitgebreid palmares van
negentien langspeelfilms mag men zich verwachten aan een visueel
essay dat de bewondering voor de jongensachtige regisseur enkel
groter maakt. Volgende stap? Het oeuvre van Roman Polanski
(nogmaals) exploreren!