Tony Malaby, de man van kwikzilveren solo’s, zit niet stil. Sinds hij midden jaren negentig naar New York verkaste is hij bezig aan een straffe opmars, eentje die vooral de voorbije jaren steeds steiler werd. Werd hij ooit nog aanzien als een talent onder de vleugels van o.m. Charlie Haden en Paul Motian, dan geldt hij intussen zelf als referentie, getuige daarvan zijn reputatie, veelzijdigheid en een resem platen van imposant hoog niveau. Op Novela is dat niet anders.
Malaby is ook een reiziger à la Vandermark, voortdurend opduikend in nieuwe groepen en bezettingen, waardoor je pas na een tijdje een idee kan krijgen van de omvang van z’n bagage. Het voorbije half jaar alleen al was hij een keer of drie te horen in deze contreien (en dan misten we er waarschijnlijk nog een paar), met het cerebrale trio Open Loose, de soulvolle moderne jazz van Chris Lightcaps Bigmouth en voorbije zomer nog als lid van Charlie Hadens plechtige Liberation Music Orchestra op Jazz Middelheim. Elke keer opnieuw was hij, ondanks z’n bescheiden verschijning, een blikvanger, een muzikant die meteen de aandacht opeist als hij een stap naar voren zet (of, in zijn geval, wat heen en weer staat te wiegen). Zijn schier eindeloze creativiteit, onverstoorbare intensiteit en meesterschap op sopraan- en tenorsax maakten hem intussen incontournable.
Het mag dan ook geen verrassing zijn dat hij na twee albums met supertrio Tamarindo (en een handvol gastverschijningen) opnieuw te horen valt op een release van het gerenommeerde Clean Feed-label. Op Novela vergrijpt hij zich aan zijn eigen werk, met composities die in een enkel geval ("Cosas") al bijna twintig jaar oud zijn, en dat op een manier die nog maar eens onderstreept dat ook de moderne jazz een bron van heruitvinding kan zijn. Waren het vroeger vooral de standards die decennialang meegingen en in een nieuw jasje gestoken werden, dan kunnen de muzikanten nu ook hun eigen werk aanboren, zeker als dat ingekleed kan worden door dit opvallende Novela nonet, dat intussen al een paar personeelswissels onderging. Het moet een van de meest intrigerende en weelderige bezettingen zijn sinds Harris Eisenstadt vorig jaar z’n Woodblock Prints aan de man bracht.
Opvallend is dat er niet minder dan zeven blazers te horen zijn, met naast Malaby (sopraan- en tenorsax) nog een resem — vooral jonge — talenten uit New York: altsaxofonist Michael Attias, baritonsaxofonist Andrew Hadro, tubaspeler Dan Peck, trombonist Ben Gerstein, trompettist Ralph Alessi en de vanuit België overgewaaide Joachim Badenhorst (met een tweede verschijning op Clean Feed in enkele maanden tijd erg sterk bezig in een zeer competitieve scène), die basklarinet hanteert. De band wordt vervolledigd door drummer John Hollenbeck en de alomtegenwoordige pianiste Kris Davis, wiens naam prominent op de hoes vermeld wordt, omdat zij ook tekende voor de arrangementen op Novela. Die vallen stuk voor stuk op door hun frisheid, stekeligheid en inventiviteit, want zelfs bij redelijk toegankelijke stukken, zoals "Cosas", blijven er voldoende weerhaakjes aanwezig.
Het is ook een album dat meerdere beluisteringen vereist, al is het maar om een idee te krijgen van de rijkdom ervan: wat aanvankelijk kan aanvoelen als een aaneenschakeling van ideeën (opener "Floating Head"), blijkt soms met een verrassende samenhang in elkaar te steken, waarbij de muzikanten haasje-over spelen, aanvullende of wijzigende rollen toegewezen krijgen, nu eens als vaste ankers met terugkerende motiefjes en dan weer als muzikale gauwdieven die een loopje kunnen nemen met hun opdracht en vrijgeleide krijgen om geïmproviseerde accenten toe te voegen. Prachtig ook om te horen hoe deze composities soms zwalpen tussen schijnbaar cerebrale afstandelijkheid en een krachtige viscerale impact. Doet het nu eens denken aan Braxtons ongebruikelijke formaties en strategieën, dan kan het later omslaan in een jennend spektakel dat zelfs de meest getrainde luisteraar op het verkeerde been kan zetten.
Composities en arrangementen dus, maar dan wel met voldoende vrijheid en creatieve invulling om die genoteerde muziek te overstijgen. Bovendien krijg je boeiende contrasten voorgeschoteld, zoals de manier waarop het haast karikaturale van "Warblepeck", eentje van Malaby’s trio met cellist Fred Lonberg-Holm en Hollenbeck, haaks op "Mother’s Love" staat, dat de fragiliteit van het Tamarindo-origineel intact houdt, al is het door een parcours uit te stippelen dat ver buiten de lijnen van de traditionele (free) jazz kleurt. Het hoogtepunt van het album zit in de staart: "Remolino" is een virtuoze tour de force, gefundeerd op energieke en volks aandoende hoempapa die voor enkele van de meest expressieve momenten zorgt en een paar knappe solomomenten in de aanbieding heeft.
Novela is geen makkelijk in het gehoor liggende plaat en kan bij een eerste beluistering een wat knorrige en dwarse plaat lijken, maar dat heeft meer te maken met de excentrieke bezetting, de ongebruikelijke composities en de al even indringende arrangementen, dan met de attitude van de muzikanten, want die laten zich van hun beste kant zien. Ook met z’n nieuwste plaat laat Malaby dus horen dat hij nog niet uitverteld is, getuige deze soms revelerende interpretaties van ouder werk. Kortom: een sterke toevoeging aan een oeuvre dat stilaan indrukwekkende proporties krijgt.
Malaby staat op zaterdag 1 oktober in De Singer (Rijkevorsel) met Tamarindo, het trio met ronkende namen als bassist William Parker en drummer Nasheet Waits. Meer info en reservaties via de website http://www.desinger.be
