Cary
Grant, Rosalind Russell, Ralph Bellamy, Gene Lockhart,
Helen Mack, John Qualen e.a.
88 min. / VS /
1940
Wie dacht dat films van meer dan vijftig jaar oud alleen maar
gedateerd, traag en met een mottenbalzak aangeleverd komen, mogen
eens heel hard proberen om tornado ‘His Girl Friday’ bij te benen.
De screwballklassieker betekende niet alleen het hoogtepunt van de
vele samenwerkingen tussen genrewipper Howard Hawks (enkel de
existentiële softerotiek ontbrak op zijn lijstje) en charmeur der
charmeurs Cary Grant, het is ook de film die met zijn 250 woorden
per minuut beschouwd wordt als de snelste komedie aller tijden.
Eat that, Vince Vaughn! De met heerlijke innuendo
doorspekte dialogen vliegen je om de oren, de ratelende acteurs
lijken wel losgeslagen espressomachines en regisseur Hawks laat
geen enkele kans onbenut om met zijn onnavolgbare cynisme het
verachtelijke reporterswereldje in zijn hemd te zetten. Zet die
veiligheidshelm op, hou je stevig vast aan de leuningen van je
zeteltje en laat coole Cary, sassy Rosalind en
donderwolkje Howard hun ding doen in één van de grappigste komedies
die ooit het scherm aan flarden raasde.
Hildy Johnson (Rosalind Russell), een gereputeerde reporter met
een franke smoel, is klaar om afscheid te nemen van haar leven als
journalist. Ze heeft een doodbrave verzekeringsagent (Ralph Bellamy
is de ultieme sof) aan de haak geslagen en samen gaan ze andere
oorden opzoeken om hun huisje-boompje-tuintje op te zetten. Maar
net voor het vertrek kan ze het toch niet laten om haar ex-man en
voormalig werkgever Walter Burns (Cary Grant in zijn beste rol
ooit) een afscheidsbezoekje te brengen. Burns is niet alleen de
hoofdredacteur van de krant waar Hildy de knepen van het vak
leerde, maar is ook een gladde manipulator die alles en iedereen
naar zijn hand zet om toch maar als eerste die scoop te
pakken te krijgen. Wanneer Walter te horen krijgt dat Hildy
voorgoed uit zijn leven gaat verdwijnen, zet hij alles op alles om
zijn vrouw en beste reporter terug te winnen. Met een ophefmakende
executie als lokaas maakt Hildy geen schijn van kans om heelhuids
weg te geraken van haar ex. En toen barstte de onafwendbare maar
altijd zo plezante battle of the sexes los.
Toen ‘His Girl Friday’ op het publiek werd losgelaten, was de
screwball comedy een gevestigde succesformule die sinds zijn
ontstaan in de Grote Depressie als ideaal escapisme fungeerde voor
de beslommeringen en miserie van het dagelijkse leven. In de jaren
dertig was dat de sociaal-economische ravage van de hardste
beurscrash ooit, daarna was het een niet onbelangrijke oorlog die
een paar weduwen alleen en snikkend achterliet. Regisseur Howard
Hawks stond bovendien aan de wieg van het komische subgenre met het
minder bekende ‘Twentieth Century’ (de film werd overschaduwd door
de immense populariteit van Capra’s ‘It Happened One Night’)
en Cary Grant was dé screwball leading man die het spul
ondertussen met zijn fonkelende ogen dicht kon verkopen.
‘His Girl Friday’ was een screwball comedy die nog veel
zelfbewuster dan de andere stalgenoten kon jongleren met de
conventies van het genre (de typerende sterke vrouw wordt deze keer
overklast door een nog veel sterkere en sluwere man), zonder dat
het publiek zou afknappen op de eigenzinnige spielerei, ironische
kwinkslagen (let op het gebruik van de streep sentimentele muziek
op het einde) en absolute aversie van de regisseur tegenover
knuffelbaar sentiment. Daarvoor moesten ze maar naar een Frank
Capra gaan kijken. ‘His Girl Friday’ klikt perfect in elkaar en
heeft dat grotendeels te danken aan een messcherp scenario dat zijn
onderwerp met evenveel speelsheid als bitterheid hekelt, genadeloze
dialogen (‘Put Hitler on the funny pages!’ schreeuwt Cary
Grant om de houding van Amerika tegenover de oorlog in Europa in
’40 eens venijnig door te steken) en een onweerstaanbaar
screwballkoppel dat perfect op elkaar is afgestemd. En dan is er
nog die nooit aflatende rotvaart die Hawks hanteert om de
narratieve snelheid naar het maximum te drijven en de kijker geen
moment rust te gunnen. Opgefokt en druk? Misschien, maar vooral
grensverleggend (het gebruik van overlappende dialogen creëerde een
revolutionair nieuw en opwindend gevoel van dynamiek) en tijdloos
grappig.
Voor zijn remake van de jaren dertighit ‘The Front Page’ naar
het toneelstuk van Hecht en MacArthur, maakte auteur Hawks één
cruciale wijziging die een compleet nieuwe dimensie gaf aan het
verhaal, dat vooral zijn pijlen richtte op de harde en amorele
wereld van de journalisten (nog steeds prominent aanwezig in ‘His
Girl Friday’). In het origineel (en in de latere remake van Billy
Wilder) was Hildy Johnson een man en was er van die hele battle
of the sexes geen sprake. Door van Hildy een vrouw te maken
wordt ‘His Girl Friday’ een rijkere film die zoveel meer leuke
mogelijkheden biedt. Walter Burns wil zijn beste krachte terug,
maar ook zijn vrouw. De inzet wordt hoger, interessanter, sexier.
En te weten dat dat allemaal te danken is aan het feit dat de
secretaresse van Hawks de dialogen van Hildy voorlas tijdens de
audities voor de rol van Walter Burns.
Maar de dialogen van Charles Lederer mogen nog zo pittig uit de
pen zijn gekropen, als je niet de juiste acteurs hebt om ze te
brengen met een onfeilbare en onmisbare timing, ben je daar
helemaal niks mee. En daar komt de grootste troef van ‘His Girl
Friday’ opsteken. Hij mag dan wel zo goed als afwezig zijn tijdens
het middenstuk, maar Cary Grant, de George Clooney van de vorige
eeuw, is nooit beter geweest dan hier. Met zijn nucleair charmante
grijns die de niet geheel koosjere plannen moet verbergen (de reden
waarom Grant veel fascinerender is dan brave jongen James Stewart,
de Tom Hanks van de vorige eeuw), zijn geraffineerde verschijning
en onvermoeibare charisma is Grant perfect gecast als de
egoïstische mooiprater Walter Burns, die alles en iedereen rond
zijn vinger draait. Of hij nu een exclusieve primeur op de
voorpagina wilt of de aanstaande van van zijn ex in de bak, Grant
doet het als een heerlijk klootzakje en je zal er hem geweldig voor
vinden. Niet dat Rosalind Russell (haar vertolking was de
voornaamste inspiratie voor Jennifer Jason Leigh in ‘The Hudsucker Proxy’)
moet onderdoen voor die gladjanus van een Grant. Zelden was een
screwballduo zo aan elkaar gewaagd en telkens wanneer ze in de
clinch gaan dreigt het scherm te ontploffen van de elektriciteit
die in de lucht hangt. En dan is daar nog Ralph Bellamy, de William
H. Macy van de vorige eeuw, die naïef en beteuterd moet toekijken
als derde partij die al op voorhand heeft verloren. Het is een
ondankbare rol, en Grant heeft het hem al eens gelapt in ‘Holiday’,
maar Bellamy doet het met verve en het zal hem voor eeuwig en
altijd een plaatsje opleveren in de annalen van de losers uit de
filmgeschiedenis. We salute you, Ralph Bellamy!
‘His Girl Friday’ is een onverslijtbaar monument uit de
Amerikaanse filmgeschiedenis. Een perfect getimede komedie die bij
momenten zo snel voorbijsjeest dat je constant op repeat zal willen
drukken om te zien waar je eigenlijk mee aan het lachen was.
Venijnige satire, met een ongeëvenaarde snelheid aanstormende
oneliners en een legendarische Cary Grant in sublieme overdrive.
Gniffelen, genieten en koesteren is de boodschap.
