John Cameron
Mitchell
101 min. / USA
/ 2006
Een jongeman filmt zichzelf terwijl hij halsbrekende toeren
uithaalt om zichzelf te pijpen en komt vervolgens klaar in zijn
eigen mond. Het is even wennen, de nieuwste film van ‘Hedwig and
the Angry Inch’-regisseur John Cameron Mitchell. ‘Shortbus’ was
door zoveel ‘open en bloot’ dé spraakmaker van het festival van
Cannes, maar naast een paar rooie oortjes biedt hij de kijker
echter ook iets anders: prima entertainment.
Seks verandert alles, en voor één keer heeft Frank Vander Linden
gelijk. Stop je film vol seks en het heet ineens porno. ‘Shortbus’
als kunst de hemel in prijzen is misschiel wel buitensporig, maar
de seks in de film wordt in ieder geval niet gebruikt als
commercieel lokmiddel. Is seks het enige dat na de film door uw
hoofd zal blijven spoken? Nee, want ‘Shortbus’ is geen
rukmateriaal. Het heeft namelijk iets wat de gemiddelde pornofilm
niet heeft: een verhaal. En dan nog geen flinterdun ‘boy meets
girl’ excuus voor wat close-up gerampetamp, no sir.
‘Shortbus’ is geen oppervlakkige karakterschets – de regisseur
neemt zijn tijd om het leven van drie hoofdpersonages en hun
seksuele relaties onder de loep te nemen.
We slingeren van het ene relaas naar het andere via een
schattige animatiesequentie waarin we over de kleurrijke
miniatuurwolkenkrabbers van New York scheren. Zo vliegen we de flat
van Sofia (Sook-Yin Lee) binnen, een sekstherapeute, die
‘pre-orgasmic’ is: ze heeft nog nooit een climax gehad heeft en
faket al jaren haar orgasmes bij haar echtgenoot Rob. In haar
praktijk ontmoet ze het homokoppel James en James. Ze zijn na vijf
jaar nog steeds verkikkerd op elkaar, maar ze willen zich graag aan
een triootje wagen en vragen hierover de mening van een
professional. Tijdens de therapiesessie worden de echter rollen
omgedraaid, wanneer Sofia met haar eigen probleempje uit de kast
komt. De Jamesen raden haar aan haar geluk te beproeven in
‘Shortbus’, een underground club met voor ieder wat wils.
Een soort aards paradijs voor seksuele verlangens, waar iedereen
ervaringen uitwisselt. Sofia ontmoet er Severin, een dominante
punkprostitué/kunstenares, die ondanks haar sociaal beroep, toch
erg eenzaam is. Severin stelt voor om Sofia te helpen in haar
quest for the holy orgasm en in ruil zal Sofia gratis
therapie geven om haar wat normaal menselijk contact bij te brengen
(zonder dat daar altijd een zweep aan te pas moet komen).
Ondertussen leren de twee Jamesen de jonge homo Ceth kennen. Het
klikt en ze beginnen een driehoeksverhouding…
De drie protagonisten zitten in conflict met zichzelf en in
‘Shortbus’ proberen ze hun hoofd wat helderder te krijgen. Hun
seksuele uitspattingen zijn een metafoor voor andere aspecten in
hun dagelijks leven: hun frustraties en hun verlangens. Severine is
bijvoorbeeld seksueel dominant, maar dat is maar een masker voor
het meisje dat diep in haar schuilgaat. De film gaat over
menselijke relaties en eenzaamheid, over jezelf leren aanvaarden en
keuzes maken. De personages zijn geen doorsneefiguren (soms lijkt
de club eerder op een rariteitenkabinet of een freak show), maar ze
zijn wel menselijk. Vooral de James met zelfmoordneigingen
intrigeert. Zijn personage is trouwens losjes gebaseerd op Jonathan
Caouette van ‘Tarnation’ (gelukkig niet te veel, want die film is
een traumatische ervaring voor de ogen).
‘Shortbus’ gaat over de geslachtsdaad, maar het had ook om iets
heel anders kunnen gaan. De regisseur behandelt het onderwerp op
een heel normale manier, er wordt heel openlijk over gesproken en
alles wordt zonder taboes getoond. De seksscènes in de film zijn
misschien expliciet, maar zeker niet glamoureus of idealiserend:
kramp in je been tijdens het masturberen, dat kan gebeuren, en een
orgasme is niet altijd de ultieme bevrijding, het kan ook wel eens
een leegte achterlaten. Zoiets zie je niet in porno (die utopie
waarin vrouwen altijd alles geweldig vinden en dit bevestigen in
stuiptrekkend gekreun) of in de film (waar na het voorspel meestal
direct wordt gecut naar ‘het sigaretje roken’ na de daad), maar wél
in het echte leven. Pornografie probeert seks te verkopen als
consumentenproduct, daarom ook dat het er altijd zo goed mogelijk
moet uitzien. ‘Shortbus’ toont dat wel veel seks, maar heeft niets
met pornografie te maken.
De acteurs leveren een straffe prestatie. Het is toch niet
vanzelfsprekend: je zingt niet zomaar bij iedereen the National
Anthem in zijn kont. De regisseur stond erop dat de seks écht
was en daarom was het voor hem ook een voorwaarde dat er tussen de
acteurs ook echt een ‘vonk’ was. De casting die eraan vooraf ging
was redelijk uniek. Tijdens de eerste kennismaking tussen de
honderd kandidaten, die geselecteerd werden op basis van een zeer
persoonlijke auditievideo, werd er ‘om het ijs te breken’ een
spelletje spin the bottle gespeeld. Geen waarheid, durven
of doen, gewoon direct een potje tongzoenen met elkaar was de
boodschap. Daarna konden de kandidaten op basis van de persoonlijke
videotapes elkaar punten geven op ‘seksuele aantrekkelijkheid’. Het
resultaat was een gigantisch netwerk van ‘wie wie wel eens van
dichtbij wou leren kennen’ en wie er dus potentiële koppels konden
vormen. Met de ‘matching couples’ werden improvisatiesessies gedaan
om zich met ‘elkaar vertrouwd te maken’. En het resultaat is er: er
wordt nergens gefaket (behalve dan door Sofia).
Shortbus gaat soms diep in al zijn betekenissen, maar heeft nog
een geheim wapen: ik heb echt luidop zitten lachen. Seks is altijd
een dankbaar onderwerp voor humor, de film bevat dan ook
vermakelijke dialogen en geschifte situatiehumor. Het enige minpunt
is dat er toch weer eventjes met de spons der meligheid over
gewreven moest worden (dat liedje!), maar het is en blijft Amerika
natuurlijk.
‘Shortbus’ is een geslaagd ensemble piece, een even
aangename verrassing als een dom blondje met inhoud, een frisse
komedie over sex in the city that never sleeps.
