Ik weet nog dat toen ik voor het eerst de trailer voor ‘The
Punisher’ zag, ik zo hard met m’n ogen rolde dat ze er bijna
uitvielen – niet voor het eerst vloekte ik op mezelf dat ik tóch
weer zo gek zou zijn om naar die drek te gaan kijken. De eerste
paar minuten van de film leken m’n ergste vermoedens te doen
uitkomen: een hallucinant onwaarschijnlijke undercoveroperatie van
uit graniet gehouwen FBI-agent Frank Castle (Thomas Jane) loopt uit
de hand en leidt tot de dood van één van de verdachten. De manier
waarop deze openingsscène wordt verkocht aan het publiek, is weinig
minder dan lachwekkend, maar geloof het of niet: na een tijdje
hielden m’n ogen op met rollen – ‘The Punisher’ wordt gek genoeg
beter naarmate hij verder gaat. Het blijft een actiefilm over
vigilante geweld, met alle gevolgen van dien, maar de prent
doet wat hij moet doen: het is een schaamteloos stukje
exploitation, bedoeld om mensen goedkope thrills te geven
met behulp van volstrekt gratuit geweld. Dat is de reden waarom de
film gemaakt is, dat is wat hij z’n publiek belooft. En dat is ook
precies wat u krijgt.
De gangster die werd gedood tijdens de undercover-deal van
Castle, blijkt de zoon te zijn van Howard Saint (John Travolta),
een grote jongen in de onderwereld, gespecialiseerd in het
witwassen van geld en het afsnauwen van z’n ondergeschikten. Saint
stuurt een team moordenaars naar de familiereünie waar Castle zich
op dat moment bevindt, met de simpele opdracht: maak hen af.
Allemaal.
En op dat moment krijgen we de scène die de film zal maken of
kraken in de ogen van elke individuele kijker: alle familieleden
van Castle worden neergemaaid in een serie korte momentjes van
plots, brutaal geweld. Behalve zijn vrouw en zoontje: hun dood
wordt eindeloos uitgerokken, via een lange ontsnappingspoging die
lijkt te zullen slagen, tot ze worden klemgereden op een pier.
Moeder en zoon worden vervolgens niet zomaar neergeschoten, neenee:
ze worden overreden, wat gefilmd wordt vanuit het standpunt van de
wagen om het gebeuren toch maar zo aanschouwelijk mogelijk te
maken.
Met die scène is de toon voor de rest van de film gezet: hoewel
‘The Punisher’, net als ‘Spider-Man’
en ‘X-Men’, gebaseerd is op een
stripverhaal van Marvel, is de relatief luchtige toon van die
andere films hier ver te zoeken. Het geweld wordt hier niet
opgepoetst om een jonger publiek aan te spreken, maar in tegendeel
extra in de verf gezet. ‘The Punisher’ is geen afgelikt product
zoals die andere prenten, maar een rauwe, heavy geweldfilm
waarin elke slag aankomt en elke kogel effect heeft. Neem
bijvoorbeeld een scène waarin de rechterhand van Saint, gespeeld
door de immer betrouwbare Will Patton, één van de andere personages
foltert door met een tang z’n piercings uit te trekken. Of een
moment waarop een man wordt neergeschoten, vervolgens aan z’n
voeten achter aan een auto wordt vastgevonden en op die manier een
parking wordt ingesleept waar alle auto’s exploderen. Dat is zware
kost, zeker tegenover het cleane, brave geweld dat we
doorgaans in dit soort films te zien krijgen.
Voor veel mensen zal dat ruige sfeertje van de film ongetwijfeld
een afknapper zijn, maar persoonlijk was ik al blij dat er nog eens
een blockbuster actiefilm uitkomt die de consequenties van z’n
eigen gewelddadigheid onder ogen durft komen. Doorgaans zijn de
slechten in dit soort cinema weinig meer dan kartonnen
cut-outs, die simpelweg neervallen wanneer ze worden
neergeschoten en vervolgens vergeten worden. In ‘The Punisher’ zit
in feite niet méér geweld dan in ‘X-Men’ – het is dat we het resulterende
bloed ook te zien krijgen. Neem een scène in ‘Spider-Man’ waarin de lieve oom van Peter
Parker wordt neergeschoten: de daad zelf krijgen we niet te zien,
we zien de brave man enkel op straat liggen achteraf, om nog enkele
zeer betekenisvolle dingen te zeggen en dan z’n ogen te sluiten. In
‘The Punisher’ zou die scène tien minuten worden uitgerokken en het
bloed zou tot aan Peter Parkers enkels staan. Dat is een verschil
in mentaliteit dat ik wel kon waarderen.
Regisseur Jonathan Hensleigh was eerder als schrijver betrokken
bij projecten als ‘Die Hard With A Vengeance’, maar maakt hier z’n
regiedebuut. En zeg nu maar wat je wilt, maar de man weet hoe hij
z’n film in elkaar moet steken: we krijgen géén overdosis aan
explosies deze keer, maar wel drie grote actiesegmenten (zoals het
hoort: eentje aan het begin, eentje in het midden en dan de
finale), met tussendoor vooral heel veel build-up. In
tegenstelling tot orgieën aan special effects als ‘Van Helsing’, weet Hensleigh wel degelijk
een zeker gevoel voor ritme in z’n film te leggen – hij geeft z’n
publiek de kans om op adem te komen voordat hij je weer rond de
oren slaat met een volgende geweldscène.
‘The Punisher’ is een film die zich afspeelt in een troosteloze
wereld waarin humor nauwelijks lijkt te bestaan. Wanneer Hensleigh
dan toch probeert om een komische scène in elkaar te steken, loopt
het dan ook pijnlijk mis: twee randdebiele buurjongens van Castle
worden er enkel bijgesleurd om hier en daar de lachers op hun hand
te krijgen, maar hun tussenkomsten zijn eerder kluchtig dan echt
geestig. In de lijst van dingen die ik echt niet hoefde te
aanschouwen, staat een dansje tussen een hevig gepiercte loser en
een zwaarlijvige, licht autistische kok hoog bovenaan.
Bovendien houdt de film er een twijfelachtige politiek op na:
‘The Punisher’ is een vigilante-film in de geest van ‘Death Wish’.
De autoriteiten kunnen Castle niet helpen, dus stelt hij zichzelf
buiten de wet om persoonlijke gerechtigheid te doen geschieden. Nu
niet bepaald het soort van gedachtengoed waar ik veel sympathie
voor kan voelen, maar in een film als deze dien je dat met een
korreltje zout te nemen, veronderstel ik. Filmplots – en eerder
zelfs al de verhaallijnen van heel wat literatuur – draaien
tenslotte al jaar en dag om ideeën van wraak en vergelding. De
motivaties van Castle hebben een ranzig kantje, dat is zeker, maar
goed: als Quentin Tarantino dat mag in ‘Kill Bill’, dan mag Hensleigh dat ook.
In feite is ‘The Punisher’ een zeer eerlijke film: mensen die
ernaar gaan kijken, komen om geweld te zien en dat krijgen ze. Het
is bekwaam in beeld gezet, de acteerprestaties zijn zo aanvaardbaar
als ze in dit genre ooit kunnen worden (Thomas Jane tuurt de camera
in alsof hij hem wilt opvreten, John Travolta acteert vrijwel
uitsluitend met z’n haar), en de gebeurtenissen worden met
voldoende zin voor tempo aan elkaar gemonteerd om te vermijden dat
u met barstende hoofdpijn buitenkomt. Liefhebbers van fijngevoelige
art-housecinema hebben hier niets te zoeken, maar voor de fans is
dit smullen geblazen.
http://www.punisherthemovie.com/
