Na elf jaar terug op aarde nedergedaald: dEUS! Op hun achtste album How To Replace It gaat de groep om met het wegvallen van iets waaraan je gehecht bent, of het nu gaat om een geliefde, je huisdier of je linkerschoen. Vervang je het, of ga je verder zonder, in een nieuwe gedaante? Het wordt bezongen door de geoliede popmachine die de groep vandaag de dag is: rijk georkestreerd, soms snedig, maar vooral erg beheerst.
‘Er moet geleefd worden, alvorens je een nieuwe plaat maakt’, zo parafraseerde dEUS-drummer Stéphane Misseghers zijn frontman Tom Barman in de enola-micro. Benieuwd of het excuus zou werken bij onze baas als wij elf jaar geen werk zouden afleveren, maar dit ligt uiteraard anders. Na de vorige, Following Sea, vroeg de band zich af hoe het verder moest gaan, wilden ze zich niet herhalen. Vervellen tot weer eens een nieuwe vorm, klaar om ook na drie decennia relevant te blijven aan de top van de Belgische muziekscene. En hoe kan het ook anders: dat ging gepaard met de nodige gitaristen-deurenkomedie. Mauro Pawlowski besloot de groep te verlaten, als vervanger werd Bruno De Groote aangesteld. Optredens en het schrijfproces voor de nieuwe plaat begonnen, maar na geveld te zijn door een hersenbloeding, besloot De Groote om het kalmer aan te doen. Exit Bruno, enter … Mauro – eerst als invaller, maar al snel weer als vast lid. Ja, zet er een matige jingle onder en je kan het relaas zo op Netflix smijten.
Maar ondanks alle perikelen – we hebben het nog niet eens over persoonlijke kwesties of lockdowns gehad – bleef de groep altijd optreden. Door aan de slag te gaan met het vroegere werk herontdekte het gezelschap zichzelf en wist het langzaam maar zeker te evolueren tot iets nieuws. Doorleefd genoeg om iets te vertellen te hebben en dit op spannende manier om te zetten in muziek. De filosofie achter How To Replace It dus letterlijk uitdragend: dingen die wegvallen gedeeltelijk vervangen, en gedeeltelijk transformeren tot iets nieuws.
Goed, tijd voor muziek. We beginnen met een in de Scheldestad bekend geluid: boem, paukenslag. De monumentale intro van “How To Replace It” komt met een fluisterende parlando van Barman binnengerold. Verzen als psalmen houden strak de instrumenten in het gareel. Naar het einde toe laat de dirigent zijn instrumenten los: ‘Now break it up’ Het begint wat te kraken, maar echt ontsporen doet het wel nooit. Ja, dEUS’ terugkeer naar de spotlights is er een met grote trom.
Het wordt gevolgd door het reeds gekende “Must Have Been New”, de vooruitgeschoven eerste single van de plaat. En wat voor een. Een uitgebalanceerd samenvloeien van verschillende lagen in een – nochtans niet evident – catchy ritme: dit is dEUS anno 2023 op zijn best. Een andere smoel zien we in “Man Of The House”, met als ruggengraat een cool stompende synthruis zoals Nick Cave of Mark Lanegan ze wel eens naar boven weten te brengen. Naar het einde toe mag het al eens wat brutaler (we lusten er zeker meer van), maar abrupt wordt op de stopknop gedrukt.
Het album slaat hierna een gemoedelijkere richting in. “1989” is een zachter nummer met mijmerende, nostalgische tekst in de richting van eerder werk als “Constant Now” of “Eternal Woman”. Cohen aan de Schelde. Als in een sixtieschanson wordt een spanning opgebouwd tussen de leadzang en de lieflijke stem van Mintzkov-bassiste en dEUS backing vocal-habitué Lies Lorquet. We horen Barman die de limieten van zijn stembereik opzoekt, zowel aan de hoge als lage kant. Ook “Faux Bamboo” en “Dream Is A Giver” klinken verleidelijk en viriel, maar niet macho. In “Pirates” en “Simple Pleasures” komt eens wat vaker een puntig kantje naar boven, hetzij ook weer minutieus gedoseerd, als die ene hete peper op je bord in een sterrenrestaurant.
Hierna weet How To Replace It ons nog twee keer te betoveren. Eerst met “Love Breaks Down”, een romantische pianosong waarin Barman een stukgelopen liefde bezingt. Berekend, evenwel duidelijk aangedaan. Als iemand die door het donkere bos gegaan is, maar het nu een plaats heeft weten te geven. En dan is er de afsluiter “Le Blues Polaire”. De gitaar van Bruno De Groote loeit als een sirene – we dachten even dat het Mauro Pawlowski was – waarna Barman aanvangt in het Frans. Orkestraal en monumentaal gaat het recht vooruit op een oneindig roterende riff, wat we kennen van bijvoorbeeld Bad Timing, Sun Ra of Instant Street. Ja, deze zien we binnen tien jaar nog terug op de setlist.
Tijd voor de slotsom. dEUS is een geoliede machine geworden met volledige controle over al zijn knopjes. Het geheel klinkt uitgekiend en gepolijst – soms zelfs een tikkeltje te veel. Lang uitgesponnen outro’s en chaotische viool- en gitaarriffs hebben plaatsgemaakt voor datgene wat daaronder eigenlijk altijd al verscholen zat: een goede popsong. Wat dat betreft is dit album geen grote stijlbreuk met het vorige. Wél opvallend zijn de knipoogjes naar The Ideal Crash: hier en daar worden we verrast met een snedig, ‘Craig Ward-like’ akkoord, fill of outro. Al is het geen spielerei; alles staat in dienst van het totaalconcept van de nummers en hun plaats op het album. En dat weet de band verdomd goed op te bouwen. Het heeft wel als gevolg dat sommige songs, voornamelijk in het midden van de plaat, er wat weinig uitsteken.
How To Replace It voelt aan als een symfonie in ware dEUS-stijl: een ouverture waarin alle registers opengetrokken worden waarna de tijd genomen wordt om alle lagen en complexiteiten van de groep bloot te leggen, tot aan de catharsis in het slotnummer. Het zou niet misstaan als muzikale begeleiding bij een balletvoorstelling. Steel gerust dit idee, heren, ik sta het toe. Wél op één voorwaarde: gratis front row seats, alsjeblieft.
