In de openingsscène van de documentaire “Beware of mr. Baker” uit 2012 zie je Ginger Baker, drummer op leeftijd, met zijn wandelstok de neus breken van de regisseur van de documentaire. Een betere introductie tot leven en werk van Baker bestaat er wellicht niet.
De heethoofd met de wandelstok heette eigenlijk Peter Baker, maar kreeg de bijnaam Ginger vanwege zijn vlammend rode haardos. Opgeleid als jazzdrummer speelde hij in de loop van zijn carrière in talloze groepen en met haast ontelbare muzikanten samen. Van al deze projecten zal Cream altijd wel de bekendste blijven. Van 1966 tot 1968 vormde hij samen met Eric Clapton en Jack Bruce deze superformatie in de rockmuziek, maar de groep brandde al snel op, vooral omwille van het wel heel licht ontvlambare karakter van Baker. Hierdoor waren wel meer samenwerkingen van de drummer slechts een kort leven beschoren.
Bakers stijl is er altijd een geweest van felheid, passie, opzwepende ritmische wisselingen en véél show. Hij was bovendien een van de eerste rockdrummers die een tweede basdrum aan zijn drumkit toevoegde. En het kan niet ontkend worden: the motherf*****’s got rythm. Als je beelden ziet van hoe de man achter zijn drumkit zat, kan je niet anders dan bewonderend toekijken hoe dat ritme volledig bezit leek te nemen van lijf en geest, Bakers hoofd van zijn hals los leek te draaien, en zijn ogen rondtolden in hun kassen terwijl zijn ledematen haast alle kanten uitschoten.
Baker had een grote belangstelling voor het ritmische van Afrikaanse muziek, waarbij de kracht van de muziek niet uitgaat van de melodieën maar vanuit het (poly)ritmische karakter dat je lichaam aan het dansen zet. Op zoek naar de roots van deze oer-ritmes trok Baker begin jaren ’70 doorheen Afrika. Op deze trip nam hij ook een documentairemaker mee. De beelden van hem in zijn Range Rover waarmee hij doorheen de woestijn richting Nigeria reed, zijn hallucinant. In het tegenlicht van een ondergaande zon die binnenvalt achter zijn hoofd en schouder, ontwaar je de contouren van het hoofd van Baker, rijdend door het grote niemandsland, met een grote supersterzonnebril op zijn neus, enkele knoerten van ringen aan zijn vingers en ondertussen lurkend aan iets waarvan we vrezen dat het niet zomaar een sigaret zal zijn geweest. De film schets een beeld van een volledig vrije geest, ronddwalend in een onmetelijke weidsheid (of gewoon trippend aan het rijden in de woestijn – dat kan natuurlijk ook).
Ten slotte kwam Baker in Lagos terecht, waar hij in contact kwam met Fela Kuti, de bekendste vertegenwoordiger van de Afro-beat. Het contrast tussen Fela en Ginger kan op het eerste zicht niet groter zijn geweest. Fela Kuti was een trotse Afrikaanse man, doordrongen van de black man’s pride, politiek zeer actief. Hij stichtte in Lagos een soort commune, die tevens dienst deed als een creatief centrum voor Fela en zijn band, en als vrijhaven voor zijn politieke ideeën. In deze zweterige, politiek geladen setting kwam plots Ginger Baker binnenwaaien, een uit het koude Engeland afkomstige magere man. Een man zó bleek dat hij haast doorzichtig was, maar wel met een wilde, vuurrode haardos en baard. Een man als een dolle wetenschapper wiens laatste experiment met zenuwgas lichtjes mis was gegaan. Maar tussen beide artiesten heerste een wederzijdse bewondering die uitgroeide tot een hechte vriendschap. Bovendien wist je met Baker steeds wat je aan hem had, en zijn liefde voor de Afrikaanse ritmes was niet gespeeld. Tel daarbij op dat Afrobeat vooral gebaseerd is op een eindeloze groove die tot een hypnotiserend dansen aanzet, en dan zat je met iemand als Ginger Baker natuurlijk gebeiteld.
Fela en Ginger namen samen vier platen op, waaronder het album Live! uit 1971. “Ye Ye de Smell” begint met een uitleg van Kuti over hoe slechte vrienden een kwalijk geurtje verspreiden. Ginger heeft geen last van dit geurtje, zegt Fela. De song begint lekker, okselfris groovend met daarboven een orgeltje en Fela Kuti die het publiek opzweept en in trance zingt. Af en toe hoor je wel enkele drumfills van Ginger Baker, maar tot hiertoe nog niets écht speciaals. Maar na ongeveer acht minuten neemt Fela Kuti een pauze en krijg je van Baker een waanzinnige drumsolo te horen die je alle hoeken van de kamer laat zien om daarna feilloos de draad van de groove terug op te nemen waar hij die vier (!) minuten daarvoor had laten liggen en zo de song zonder verdere omhaal naar het einde te stuwen.
Ginger Baker stierf op zondag 6 oktober op tachtigjarige leeftijd. Met hem gaat niet zozeer een sympathieke man verloren, als wel een tomeloze natuurkracht aan het drumstel.
