Saxofonist Martin Küchen is al enkele jaren enorm productief met vaste bands en losse projecten, al begon de stilte van het Trespass Trio intussen wel op te vallen. Vier jaar na Human Encore, het album met Joe McPhee als gast, is het trio nu terug met zijn vierde album, dat verrassend kort en ingetogen is.
Na het afscheid van Exploding Customer waren het Trespass Trio, dat startte als het Martin Küchen Trio, en Angles (later Angles 8 en 9) die de saxofonist plots onder de aandacht brachten van een iets breder publiek. Hij hield er toen al een vrij schizofrene carrière op na, waarin projecten ingedeeld konden worden in de richting van het intimistisch klankenonderzoek of de meer jazzgetinte en vaak uitbundige uithoek. In die laatste groep kwam er ook nog All Included bij, net als samenwerkingen met het Landaeus Trio, Johan Berthling en Steve Noble, en een van de meest actieve ritmetandems van het moment: Jon Rune Strøm en Tollef Østvang. Maar nu is er dus weer eentje van dat prachttrio met bassist Per Zanussi en drummer Raymond Strid.
Een stokpaardje van Küchen is het recycleren van composities. Zo kunnen stukken opduiken op zijn albums van uiteenlopende bands, waardoor je plots geconfronteerd wordt met totaal andere versies van bekend materiaal. Een andere tic, die specifiek is voor het Trespass Trio, is het gebruiken van twee takes van een compositie op hetzelfde album. Deze keer is dat het geval met Sounds & Ruins, dat het album opent én afsluit. Van de vijf stukken sluit dit vermoedelijk nog het meest aan bij de sound en aanpak van dat machtige debuutalbum “…Was There To Illuminate The Night Sky…”.
De band opereert hier op lage snelheid, maar wel met een broeierige intensiteit. De warm ronkende baritonsax van Küchen houdt de compositie smeulend, terwijl Zanussi en (vooral) Strid daar vrijer rond kunnen bewegen. Dat er vaagweg een Balkaninvloed lijkt in te zitten, kan verklaard worden door de insteek die Küchen & co hanteren. Het album verwijst immers naar het beruchte Roemeense plaatsje waar in de jaren vijftig duchtig geëxperimenteerd werd met gevangenen, onder het mom van heropvoeding. Een zwart hoofdstuk, temeer omdat de schuldigen de dans volledig ontsprongen. Het soort onrecht dat Küchen graag aangrijpt om zijn muziek mee te bewapenen.
Toch valt op dat dit korte album (36 minuten) eigenlijk verrassend ingetogen blijft. Blonken vorige releases, van deze en andere bands van de leider, soms uit in vurig geschreeuw van verontwaardiging en verzet, of kreten van verdriet, dan hangt over dit album een sfeer van treurnis en gelatenheid. Misschien omdat de feiten waar naar verwezen wordt al verder achter ons liggen. Zo klinkt de baritonsax in het titelnummer soms zo zacht als maar mogelijk is, en blijft ook de ritmesectie op fluisterniveau door het gebruik van strijkstok en mallets. Vergelijkbaar gaat het eraan toe in Zanussi’s “Centers”, dat de weemoed opnieuw vertaalt met zacht ruisende cimbalen rinkelende kettingen en traag gestreken bas.
“In Tears” is dan een iets meer ‘klassieke’ ballade, met kalm uitgetekende basfiguren en gevoelig gebruik van brushes, waarop Küchen die baritonsax opnieuw een verhaal van treurnis laat vertellen, dat een paar keer dreigt over te slaan in expressieve kreten, maar net in bedwang gehouden wordt. Opnieuw: smeulend. Enige afwijking is “Fri Kokko”, een flukse improvisatie in meer traditionele jazzhoek, waarin de saxofonist gebruik maakt van altsax en sopranino, soms tegelijkertijd, en zo onvermijdelijk herinnert aan Roland Kirk. Een vlot en losjes uit de pols gespeeld stuk, maar misschien een beetje verloren gelopen tussen het andere materiaal.
Het doet vanzelfsprekend deugd om nieuw werk van Trespass Trio te horen, ook al is The Spirit Of Piteşti kort en bulkt het net iets minder van de passie dan de vorige drie platen. Küchen, Zanussi en Strid hebben nog altijd een heel eigen, herkenbaar geluid, dat tien jaar na de opnames van hun debuut nog altijd overeind staat als zinderende, moderne freejazz.
