Hij rookt gitanes, heeft verbazend veel fysieke eigenschappen gemeen met Brel en wekt zelfs
tijdens het interview af en toe het idee dat de man nu voor je zou kunnen zitten. Filip Jordens laat
je heel eventjes geloven dat de chansonnier uit ons vlakke land er nog altijd staat. "Et moi,
moi, qui suis resté le plus fier — Moi, moi, je parle encore de moi" (uit "Les
Bourgeois")
enola: Wat brengt een mid-twintiger als jij ertoe een hommage aan Brel in elkaar te
steken?
Filip Jordens: "Daar gaan we. Ik weet het niet, een antwoord dat al kan tellen
(lacht). Waarom Brel? Ik kan daar met anekdotes een redelijke verklaring voor geven, maar of
dat zo interessant is? Er zijn bijvoorbeeld wat parallellen te trekken tussen Brels afkomst en die
van mij: in tegenstelling tot Brel ben ik een Leuvenaar, maar ik ben ook afkomstig uit een redelijke
bourgeoisfamilie. Mijn vader is nog in het Frans opgevoed in Leuven, in de goeie ouwe tijd toen de
Franstaligen nog niet buiten waren gesmeten. Hij is getrouwd met een Nederlandstalige Leuvense. En
bij ons thuis luisterden we regelmatig naar chanson, ook Brel."
"Dat is natuurlijk maar een gedeeltelijke verklaring, maar het
tweede deel ervan is voor mij ook nog altijd een mysterie. Het enige wat ik kan zeggen, is dat het
misschien duidelijk wordt aan de hand van het programma zelf. Wat er vermoedelijk ook wel mee te
maken heeft, is het feit dat ik op een bepaald moment in mijn leven ben aangegrepen door die liedjes.
Hoe dat duidelijk wordt in de show? Gewoon het programma zelf. Als wij goed zijn — wij, want ik
treed op met een groep — en het publiek heeft zin om er in mee te gaan, dan gebeurt dat bij
gratie van het programma zelf, denk ik. Dat is een groot verschil met wat andere mensen zouden kunnen
doen of gedaan hebben. Je kunt een colloquium maken over Brel of een spreekbeurt. Of in je
bindteksten uitleggen hoe het rijm in elkaar zit en zo. Maar dat doen we allemaal niet."
enola: Je podiumprésence heeft ook erg veel weg van het origineel. Je lijkt zijn
bewegingen en tics wel erg nauwkeurig bestudeerd te hebben.
Jordens: "Tja, er is weinig anders mogelijk, hé. Brel stond ook op het podium en
in de meeste gevallen was er ook een piano. Ik heb ook gehoord over concertjes die hij gaf met
dwarsfluit, harp en drum. Een vreemde combinatie eigenlijk. Maar dat deed hij dus allemaal wel. Die
parallellen zijn er natuurlijk."
"Het is zeker voor een stuk waar dat ik oude video’s heb
bestudeerd, maar niet helemaal. Van een groot aantal liedjes die we nu doen, bestaan eigenlijk geen
opnames. Toch denkt het publiek dat ook die een studie zijn van Brel, hoewel dat totaal niet kan.
Dat heeft waarschijnlijk te maken met het capteren van de geest van Brel, wat ik als zanger en
performer probeer. Want het is zeker zo dat je ook performt als je Brel zingt."
enola: In hoeverre verschilt wat jij doet van wat een tribute band zoals
Björn Again doet?
Jordens: "Dat weet ik eigenlijk niet want ik ken die groepen niet zo goed. Ik heb er al
van gehoord, maar ik heb er nog geen optredens van gezien. Au fond zal er in de
uitwerking misschien weinig verschil zijn. Het verschil zit hem eerder in de intentie. Ik kan me
inbeelden dat die mensen een fascinatie hebben voor ABBA, dat is perfect mogelijk. Dat is bij ons ook
het geval, maar bij ons is het ook een hommage: we proberen ook de boodschap van Brel en die van de
afzonderlijke liedjes door te geven. Dat is een mogelijk verschil, maar ik vind het gevaarlijk om
daarover te gissen."
enola: Wat denk je dat het publiek van je verwacht?
Jordens: "Wat mij frappeert, is dat mensen de grens tussen interpretatie, imitatie en
hommage nogal moeilijk kunnen trekken. En dat het publiek ook vaak het publiek van Brel imiteert: er
wordt bijvoorbeeld vaak geapplaudisseerd bij de intro van "Ne Me Quitte Pas" of bij die van
"Amsterdam". Of dat er heel enthousiast door Vlamingen "Bravo!" en
"Encore!" geroepen wordt na het programma. Dat is ergens wel charmant."
"Natuurlijk is die grens tussen hommage en imitatie erg dun, maar
het is wel de bedoeling dat we eerst interpreteren. Om maar een voorbeeld te noemen: we zouden
"Jef" kunnen plaatsen onder de noemer "vriendschap". Nu, iedereen heeft vrienden
en kent hopelijk het begrip vriendschap. Iedereen weet dus ook dat daar verraad en dergelijke mee
gepaard kan gaan. Dat zijn dingen die mij ook zijn overkomen en als ik "Jef" breng, zing ik
dat ook vanuit die intentie. Dat maakt mij misschien geen beter mens, maar het zorgt er wel voor dat
ik een andere artiest ben dan Brel. En dat is misschien maar goed ook, het kan de extra kracht zijn.
Het is niet Brel naspelen, het is opslorpen en van daaruit terug uitwringen over het
publiek."
enola: Het publiek reageert vooral op klassiekers zei je net. Worden de minder bekende
nummers van Brel even goed onthaald?
Jordens: "Ik heb de indruk van niet. Elk publiek is natuurlijk anders. In dit programma
zit "Knokke-le-Zoute Tango" en zelf vind ik dat een heel mooie tango. Het nummer is echter
minder bekend en ik merk aan het applaus — in de mate dat je daarop mag voortgaan — dat het
nummer minder goed onthaald wordt. Mensen zijn verbaasd dat dat ook Brel is. Wat we niet doen, maar
wel zouden kunnen, is "Les F…" (Een nogal scherp nummer waarin Brel afrekent met zijn
flamingantische criticasters, bp, mvs). Als we het zouden spelen, zouden sommige mensen toch raar
opkijken. Wij brengen het echter niet om puur praktische redenen."
enola: Je hebt het nooit gelaten omdat het een nogal controversieel nummer is?
Jordens: "Neen, maar misschien zou het wel wat achterhaald zijn om het nu nog te
zingen."
enola: Nooit de drang gevoeld om het te brengen als een soort van statement?
Jordens: "Jawel natuurlijk, maar elk nummer op zich is eigenlijk een statement of kan
leiden tot controverse. Net zoals "Ne me quitte pas", "Marieke" of "Je ne
sais pas" hopelijk kunnen leiden tot een bepaald soort liefde of tederheid. Waarom gaat iemand
anders op een podium staan dan om een reactie uit te lokken?"
"Of we er nooit aan gedacht hebben om de dag na de verkiezingen
"Les F…" te brengen? In feite doen we dat wel. Ik denk dat we soms nogal bewust partij
kiezen. Zo hebben we onder andere voor Agalev Antwerpen gespeeld tijdens de verkiezingen. Niet
omwille van Agalev, maar wel als signaal. Momenteel laten we het ook niet na om commentaar te geven,
heel miniscuul en alleen maar voor de goede luisteraars. Je moet al heel goed luisteren om het te
horen."
enola: Hoe kies je voor je programma uit Brels omvangrijke oeuvre?
Jordens: "Er zijn sowieso een paar dingen waar je niet buiten kunt als je een hommage
brengt. Het betekent ondermeer dat je een redelijk gevarieerd en toch overzichtelijk beeld wilt
schetsen van wat een artiest vroeger als mens en op het podium gedaan heeft. De grote successen kun
je dus niet weglaten. Je moet daar echter ook proberen tegen in te gaan door de minder bekende
nummers — die ik in samenspraak met mijn muzikanten de moeite vind — ook op te nemen.
Ondertussen kunnen we al een veertigtal nummers spelen, waaruit we er iedere avond een
vijfentwintigtal brengen. We wisselen af: het programma is elke avond anders."
enola: Als je "Les Bourgeois" zingt, zet je je dan af tegen je eigen burgerlijke achtergrond?
Jordens: "Neen, en ik denk dat Brel "Les Bourgeois" ook nooit
gezongen heeft om zich af te zetten tegen zijn ouders of zijn grootouders. Ik denk dat de essentie
van dat liedje in de derde strofe zit: het gaat over niet integer leven. Brel wordt nogal
vaak verkeerd geïnterpreteerd. Ook dit is slechts mijn interpretatie van het lied. Ik kan dat
alleen vermoeden."
"Er bestaan heel wat mythes rond Brel. Hij heeft er zelf veel
proberen te doorbreken en hij heeft er veel in stand gehouden. Uiteindelijk was hij ook maar een
mens. Toch vind ik hem heel genuanceerd én over zijn medemens én over zichzelf
én over zijn oeuvre praten. In "Le cheval", het lied waarmee wij ons programma
beginnen, neemt hij zichzelf bijvoorbeeld nogal op de korrel: hij zegt dat hij "Ne me quitte
pas" eigenlijk moe is gehoord, dat hij het beu is om daar altijd op vastgepind te worden. Dat is
wel een goede zet van hem. Bijna niemand kent "Le cheval", maar Brel is veel meer dan
alleen maar "Ne me quitte pas". Dat wordt vaak vergeten."
"Er zijn trouwens nog altijd mensen die ons bellen om op een
trouwfeest "Ne me quitte pas" te komen zingen. Dat doen we dus niet. Natuurlijk is dat een
hele harde tekst over totale onderwerping, maar uiteindelijk zijn wij mensen allemaal nogal
masochistisch. Alleen weet ik niet of iedereen dat van zichzelf beseft. Er zijn ook heel veel
koppeltjes die willen walsen op "Take this waltz" van Leonard Cohen. Ik denk eigenlijk
niet dat dat zo’n goed plan is."
enola: Je rookt ook dezelfde sigaretten als Brel (Gitanes, bp, mvs)?
Jordens: "Het zou kunnen dat Brel die ook rookte. In ieder geval, als francofiel kan ik
niet anders dan Franse sigaretten roken. En ik voel mij wel in goed gezelschap natuurlijk: Gainsbourg
rookte ook Gitanes."
