De huidige golf van improviserende Portugezen heeft de lokale scene van binnenuit vernieuwd en ervoor gezorgd dat vooral Lissabon, maar ook Porto en Coimbra, verschenen zijn op de kaart. Intussen breiden heel wat van deze muzikanten hun territorium uit en kijken ze al even gretig over de landsgrenzen heen. Trompettiste Susana Santos Silva vond haar nieuwe stek intussen in het Hoge Noorden. Ook haar collega Luís Vicente maakt zo’n beweging, al hield hij eerder halt.
In eigen land is hij onder meer bezig met het 100% Fail Better! en Clocks And Clouds, en in duo met de naar Portugal uitgeweken Fin Jari Marjamäki, maar daarnaast heeft hij ook een paar internationale projecten. Zo zijn er Deux Maisons en Chamber 4 met de Franse supertalenten Théo en Valentin Ceccaldi, maar vond hij een paar jaar geleden ook gelijkgezinden in de Lage Landen. Hij nam in 2015 een album op met het Twenty One 4tet, speelt regelmatig met de Belgische pianist Seppe Gebruers, en nu verschijnt ook een kwartetopname uit 2016.
Daarop wordt hij bijgestaan door Amsterdammers Onno Govaert en Kristján Martinsson (met IJslandse roots), en gitarist Marcelo dos Reis, zijn meest frequente speelpartner en ook lid van enkele van bovenvermelde bands. Op In Layers, dat zo genoemd is naar het gelijknamige schilderij van Chris Ripken dat de hoes siert, wordt opnieuw huisgehouden in een wereld van totale vrijheid, die hier en daar herinnert aan de andere projecten, maar ook weer een heel eigen karakter heeft. Misschien wat minder grilliger dan het Twenty One Quartet, maar anderzijds wel weer wat abstracter dan Fail Better!, met een sound die met zin voor dosering in elkaar gepast wordt, maar zich zelden echt laat vastleggen.
Integendeel. Wat je hier krijgt is een voortdurende verschuiving, een combinatie van klanken, technieken en temperamenten die zich niet zomaar laat vastpinnen. Een paar stukken doen dat op een erg beheerste manier. Opener “Glaze” schurkt haast aan bij heel wat hedendaagse muziek die maximaal gebruik maakt van ruimte. Iets te grofkorrelig om nog omschreven te kunnen worden als delicaat pointillistisch, maar niettemin een spontaan samengaan van details, kleine eenheden die spaarzaam uitgezet worden. Geperste lucht van een trompet, ruisende cimbalen, een onderdrukt gitaarakkoord, een enkele piano-aanslag. Gaandeweg krijgen enkele van de ideeën, vooral van Govaert en dos Reis, iets meer kracht, maar het blijft een eerder statische oefening, die in “Varnish” nog trager en dromeriger uitgewerkt wordt.
Dan volgt “Fresco” een andere weg, die van de beweging. Eerst met een combinatie van dierlijk klinkende trompetgegrom en agressieve akoestische gitaarspurtjes, daarna met een steeds dichter wordend web van klanken vol geritsel, inside piano, gedempt getokkel en een resem effecten van Vicente. De gebundelde samenhang krijgt iets voorbij halfweg een kolkende kracht, waarbij de collectieve beweging het helemaal overneemt van de individuele bijdrages. Opvallend, hoe de muziek vrij maar toch eensgezind evolueert en uitzet. Ook “Tempera” en “Pentimenti” zetten in op dat krachtiger verkeer, met langere lijnen van Vicente en een roterend, tranceachtig effect in het eerste, en een imposante intensiteit in het tweede, waarbij de gitaar helemaal oplost in een ondergronds donderende percussiegolf.
Slotstuk “Underdrawing” valt vooral op omdat dos Reis hier niet zozeer de hele tijd deel uitmaakt van een totaalsound, maar een erg mooie lyrische solo laat horen, die gecontrasteerd wordt met het vrije werk van Govaert en een gretig en hyperexpressief bijkleurende Vicente. In Layers is dus een plaat met een toepasselijke titel: de muzikanten slagen er steeds opnieuw in om stapsgewijs toe te voegen, variatie aan te brengen, op- en af te bouwen. Het blijft allemaal erg vrij en lijkt soms ongrijpbaar, maar net als bij een paar andere van hun projecten (Clocks And Clouds is misschien de meest duidelijke link) loont het om de oren te spitsen en gaandeweg hints op te pikken van hoe de verhoudingen tot stand komen en evolueren. Een proces dat zowel voor muzikant als luisteraar fascinerend is.
Vicente en dos Reis spelen op dinsdag 11april in de Hot Club (Gent). Op 4 mei spelen ze met het Frame Trio (met bassist Nils Vermeulen) in Le Vecteur (Charleroi) en op 7 mei in de El Negocito Records Store (Gent).
