Voor het derde seizoen van Black Mirror verruilde creator Charlie Brooker het Britse Channel 4 voor Netflix. Meteen mocht de serie dubbel zoveel afleveringen tellen en ging het budget significant omhoog. Maakt dat een groot verschil? Nou, neen.
Daar is dan ook een héél eenvoudige reden voor. Méér dan om het even welke serie ooit, draait Black Mirror om een idee. Zoals Brooker zelf ooit zei: “Het gaat om de manier waarop we nu leven. En hoe we binnen tien minuten leven als we niet opletten.” Vertrekkend vanuit de technologische mogelijkheden van vandaag, serveert hij elke aflevering — telkens een losstaand verhaal, in een nieuwe context, met een nieuwe cast — opnieuw een wereld die verdacht hard lijkt op die van ons, maar net dat tikje verder gedacht, zonder daarom vergezocht te zijn. Favoriete schietschijf daarbij, maar niet exclusief: sociale media, en hoe die óns langzamerhand dicteren in plaats van omgekeerd.
Ja dus: Black Mirror is moraal met de voorhamer. Wie zich na afloop van bepaalde afleveringen niet een beetje betrapt voelt, is óf geen modern mens, óf heeft geen zelfkennis. Guilty as charged, voel je je, en dat is OK. Brooker mag je dan op de gevaren van onze huidige manier van leven wijzen; het is de ongelofelijke inventiviteit waarmee hij zijn onderwerp steevast benadert, die de levensles verkocht krijgt.
Met een naar zijn normen ietwat mindere griezelhuisaflevering geeft Brooker in dit seizoen de essentie weg: wat hij maakt, is eigenlijk niet meer dan slim gemaakte horror. Je ergste dromen die op het kleine scherm werkelijkheid worden, en dat op levensechte wijze. En hoe dichter het bij huis komt, hoe akeliger de mindfuck kan worden. Zelden zo betrapt gehuiverd als bij “The Entire History Of You”; ja, dat soort echtelijke ruzies zijn al eens voorgekomen, en we zijn er niet trots op.
Klinkt het allemaal vaag? Goed zo. Het probleem van praten over Black Mirror is immers dat het moeilijk is. Brooker werkt graag met een big reveal, die zijn verhaal halverwege, of zelfs pas richting einde, in zijn definitieve plooi laat vallen. Elk woord te veel kan die ervaring — de mep in het gezicht, zeg maar — verknallen. En dus moeten we wel woorden wikken en wegen.
Natuurlijk is Twitter kop van jut — in twee afleveringen maar liefst, waaronder de briljante laatste aflevering “Hated In The Nation”, waarin Kelly Macdonald voor de verandering eens een hard-boiled flik mag spelen. Het gaat haar met moeite af, maar altijd een plezier dat accent te horen. En frankly, de anderhalf uur durende slotepisode is misschien wel de beste van het seizoen: Brooker weet zijn vinger naadloos op het vileine karakter van de onlinemens te leggen, draait het om en smijt het terug in diens gezicht. Klinkt cliché? Kijk maar; een bij zal nooit meer hetzelfde zijn.
Wat we voordien gekregen hebben? Bittere bespiegelingen en sarcastische scènes waarin het likes-grabben tot een karikatuur wordt verheven, onze collectieve hang naar nostalgie (oh die eightiesklassiekers uit “San Junipero”, oh die vormgeving vol neon en beenwarmers!) tot zijn uiterste consequentie wordt doorgedreven, en oorlogsvoering zijn ultieme leegte bereikt. Het zijn afleveringen van wisselend niveau — al wordt het nooit minder dan goed — maar je voelt dat het gestegen budget alvast meer mogelijk maakte qua set-pieces. Bij momenten zijn de decors en de fotografie oogverblindend.
Maar daar gaat het dus niet om. Een goeie Black Mirror-aflevering roept emotie op, drijft je naar het puntje van je stoel omdat je weet dat je minstens voor een deel naar jezelf zit te kijken. Het zijn verhalen die je niet meteen achter je kunt laten, maar heel even doen stilstaan bij de wereld waarin we leven. Zelfs al zullen we nooit de ruk aan het stuur geven die nodig is, Charlie Brooker zal altijd grijnzend aan de kant kunnen staan: “Told you so”.
Op die donkere ochtend dat de verkiezing van Donald Trump een slechte grap leek, tweette het team achter Black Mirror “This isn’t an episode. This isn’t marketing. This is reality.” Het zou humor zijn als het niet zo wrang aanvoelde. Dit is dystopie tot kunstvorm verheven.
