Minder wiskunde, meer plezier. Zo heeft het Amerikaanse jazz trio The Bad Plus het nieuwe album Inevitable Western aangekondigd, als een dwangloze reactie op het mathematische denkwerk dat de onlangs verschenen gedurfde bewerking van Stravinsky’s Rite of Spring siert. Het pittig klinkende Inevitable Western is een zoveelste frisse wending in een al rijkelijk gevulde discografie.
Het is een bijzonder jaar voor The Bad Plus, met twee albumreleases die qua concept ver van elkaar af staan en zich tegelijkertijd nauw tot elkaar in een these-antithese stelling verhouden. Eerder in 2014 kwam The Bad Plus met Rite of Spring op de proppen, een idiosyncratische jazz-bewerking van Igor Stravinsky’s bekende balletuitvoering getiteld Le sacre du printemps uit 1913. Voor haar eigenzinnige re-interpretatie van een uitermate complex en ongebruikelijke compositie kreeg The Bad Plus uitvoerig lof, want eerlijk: weinig bands zouden zich zowel aan rockcovers van Nirvana en Radiohead als aan klassieke composities wagen. Alsof dat nog niet genoeg was, kwam eveneens het nieuws dat het trio uit Minnesota later in het jaar nog eigen werk zou uitbrengen.
Inevitable Western mag op het eerste gezicht niet zo veel gemeen hebben met Rite of Spring, niettemin voelt het aan als een intuïtief antwoord op een avontuurlijk ballet dat de verstandelijke capaciteiten aanspreekt. Het zelfgeschreven werk van The Bad Plus is spontaan en minder cerebraal, maar gaat hand in hand met klassieke avant-garde. Van een grote stijlbreuk is er namelijk nooit sprake. In de afgelopen jaren heeft The Bad Plus in verschillende projecten altijd een manier gevonden om als een samenhangende eenheid voor de dag te komen. Niet alleen door een steeds herkenbare stijl, maar eveneens als een groep waar het creatieve zwaartepunt netjes tussen de drie muzikanten is verdeeld. Niemand van hen staat op een voetstuk: Iverson, Anderson en King interageren met elkaar on equal terms. Dat laat zich in de muziek opmerken: openingsnummer “I Hear You” is één coherente beweging waar piano, bas en drums bijna helemaal met elkaar versmelten.
Ondanks de voelbare spontaniteit van Inevitable Western laat het drietal schijnbaar toch ietwat van Stravinsky’s ritmische complexiteit in haar eigen composities opduiken. In geen enkel van de negen instrumentale nummers ontbreekt het aan gelaagde ritmes en zorgvuldig geconstrueerde patronen. Ritme is dé klemtoon bij uitstek voor The Bad Plus, in combinatie met doeltreffende tempoversnellingen en verrassende melodieuze wendingen. Vooral het tweeluik ‘Self Serve’ en ‘You Will Lose All Fear’ is een kolfje naar hun hand: ritme is de sleutel die de vormelijke kracht van de twee composities reguleert, van absolute verstilling tot een levendig eindspektakel. Daarnaast is er ‘Epistolary Echoes’ dat onstuimige piano-escapades feilloos in strakke basritmes en handgeklap laat overgaan.
Ritmische klemtonen zijn daarbovenop van een kleurrijk, melodieus gamma voorzien. Het is hier waar het plezier van veelzijdige combinaties en eclectische keuzes duidelijk op de voorgrond treedt. De groep bestrijkt een melodieus register dat rock, folk en blues zonder belemmering weet te versmelten. Na elf albums blijft het een onmogelijke opdracht om te duiden wat The Bad Plus exact doet — genoeg reden om ieder nieuw album met nieuwsgierigheid tegemoet te komen. In een interview liet Iverson zich ooit ontvallen dat crime fiction een belangrijke bron van inspiratie is. Die hang naar intrige en duisternis lijkt inderdaad haar weg naar Inevitable Western gevonden te hebben. Vooral het nachtelijke “Adopted Highway” weet te bekoren, als een tintelend web van ondoorzichtige melodische structuren. Alleen jammer dat een eenzelfde intrige niet echt in “Mr. Now” en “Inevitable Western” terug te vinden zijn, waardoor het album een beetje anoniem eindigt.
Met het trio als een duurzame eenheid en een onverzadigbare drang naar vernieuwing, weet The Bad Plus met Inevitable Western wederom te verrassen. Twee verrassingen op een jaar tijd, een teken dat het Amerikaanse drietal nog lang niet uitverteld is. Het volgende project wordt onvermijdelijk opnieuw iets anders; wij zijn nu alvast nieuwsgierig.
