Afgelopen zomer zagen we Angel Olsen spelen op het End Of The Road Festival in Dorset, Engeland. Stuurs blikte ze voor zich uit, maar wat een stem kwam er uit dat frêle lijfje; deels Leonard Cohen, deels jodel, was het vocale vuurwerk dat ingebed lag in straffe songs. Nu is er Burn Your Fire For No Witness, een plaat waarop ze voor het eerst met groep speelt, en al meteen een kanshebber voor eindejaarslijstjes allerhande. Voor ons krijgen we een giechelig meisje dat niets liever doet dan de boel kapot nuanceren, en zich soms verliest in warrige theorieën. Omdat imago uiteindelijk ook maar één ding is.
enola: Daar sta je dan, met een plaat die je opnam met andere muzikanten. Kan je uitleggen waarom je ooit hebt gezegd dat je het moeilijk vond om met anderen samen te spelen?
Olsen: “Klopt, ik heb dat ooit gezegd. (lacht) Maar gek genoeg vind ik het op dit moment net opwindend om met anderen samen te spelen, een podium te delen en te lachen om de foutjes die worden gemaakt. Het is gewoon meer fun, zo’n ervaring die je samen beleeft. Ik denk dat ik toe was aan iets anders, ja. Het simpele feit dat ik plots een band had, liet me als vanzelf anders schrijven.”
enola: Je zong in het verleden in de begeleidingsband van Bonnie ‘Prince’ Billy. Hielp dat je over je koudwatervrees?
Olsen: “Absoluut. Die periode in zijn band liet me zien hoe dat werkte, in een groep zitten. Ik zag in dat het vooral belangrijk is dat je je eigen ideeën op een rijtje krijgt en erin slaagt om die helder te communiceren aan de rest; dan kun je heel wat gedaan krijgen. Vervolgens heb ik het geluk gehad om de juiste mensen te ontmoeten. We hebben elkaar heel intuïtief gevonden, en met hen kan ik ook echt goed samenwerken. In zoverre zelfs dat ik niet uitsluit dat we ooit samen zullen schrijven. Natuurlijk bestaat altijd het risico dat je het niet eens bent met elkaar, maar dat maakt een band net zo spannend. Ooit wil ik eens in een echte band zitten; niet een die mijn naam draagt, en waarin ik de enige songschrijver ben.”
enola: Op pitchfork.com was Bonnie ‘Prince’ Billy meer dan lovend over je stem. Gebloosd?
Olsen: “Zal wel. That was very nice. (verlegen lachje) Weet je, hij is een erg gereserveerde mens, die me nooit een compliment heeft gegeven. Vond ik ook goed, zo leerde ik om te blijven focussen en mijn grenzen te verleggen. Als we echter een interview gaven bij één of andere radiozender, begon hij mijn muziek te vermelden. Ik wist van verlegenheid niet waar te kijken. (schatert) Ik heb veel geleerd van die periode; ik kon mijn stem op een heel andere manier gebruiken dan ik tot dan toe gewoon was. Hopelijk kunnen we in de toekomst dus echt eens iets samen doen; dat zou fijn zijn.”
enola: Je zingt al van kindsbeen af, maar kun je je het moment nog herinneren dat je besefte dat je stem iets bijzonders was?
Olsen: “Weeell, dat weet ik niet. De eerste keer dat ik bedacht dat ik muziek wilde maken, dat ik wilde proberen om te zingen en te spelen, moet ik ongeveer negen of tien jaar zijn geweest. Er was bij ons thuis een piano, en mijn ouders moedigden me ook aan om te blijven zingen. Ik was er dus vroeg bij, maar het is ook het enige wat me echt … weet je, ik was een vreemd kind. (lachje) Ik gaf meer om films en boeken en muziek, dan de omgang met andere mensen. En nu heb ik plots mensen ontmoet waar ik wél interactie mee heb, in die droomwereld waarin ik als kind altijd alleen was; da’s cool. ’t Is fijn om te ontdekken dat ik niet de enige ben die een loner was in zijn jeugd, en zich bezighield met een wereld rondom zich te scheppen. Nu ontmoet ik dat soort mensen, en het blijken professionals met vrouw en kinderen; ze hebben die ervaring omgevormd tot iets vruchtbaars.”
“Er is geen bijzonder moment geweest dat ik me realiseerde dat ik met mijn stem, mijn eigen specifieke stem, iets bijzonders in handen had. Ze verandert overigens nog steeds, dus ik heb nog heel wat om aan te werken. Ik haal nog altijd niet de juiste noten. Eigenlijk denk ik dat ik mijn stem heb getraind tot ze zo speciaal werd, en dat iedereen zo’n stem kan hebben. Misschien gaat het niet op voor toondove mensen, maar ik ben ervan overtuigd dat als je een personage uit een horrorfilm of zo kunt nadoen — dat soort geschreeuw — dat je ook kunt zingen.”
“Je moet jezelf gewoon trainen om te leren wat het geluid is dat je maakt ten opzichte van het geluid dat je beoogt. Daarom nam ik mezelf ook op toen ik opgroeide. Stiekem wil ik nog altijd zanglerares worden, om dat door te geven aan anderen, want het boeit me wel hoe er een kloof gaapt tussen hoe je stem klinkt aan de telefoon en hoe die in je hoofd klinkt. (Schatert het uit) Dat houdt me echt bezig, hoe dat je kan bedriegen. Hetzelfde gaat overigens op voor acteren: iemand kan woede spelen, en het publiek kan er verbijstering in leren. Daarom repeteren veel acteurs voor een spiegel; zodat ze de gelaatsuitdrukkingen kunnen onthouden die ze maken bij een bepaalde emotie. Er is een hele wereld tussen iets willen overbrengen en wat je effectief overbrengt. Het vraagt een soort van zelfonderzoek; niet alleen om goeie kunst te maken, maar ook als oefening om goed uitgedrukt te krijgen wat je wil, om iets accuraat te kunnen overbrengen.”
enola: “Burn your fire for no witness” preekt de titel van je plaat. Cryptische zin.
Olsen: “Interpreteer ze maar zoals je wil. (Een lange, warrige uitleg volgt over hoe je jezelf niet mag verliezen, mvs) ’t Is een lijn uit het nummer “White Fire” , een van de laatste die ik schreef voor het album, en eigenlijk ging het ook de plaat niet halen, maar zou het enkel iets voor mij zijn. Vond ik wel een leuk idee om iets voor mezelf te houden. En toen vond ik “Burn Your Fire For No Witness” wel een goeie titel; heel toepasselijk.” (lacht)
enola: De hele zin is “If you’ve still got some light in you, then go before it’s gone / burn your fire for no witness, it’s the only way it’s done”. Beetje zwart, niet?
Olsen: “Vind je? (denkt) Ja, ik denk wel dat je dat nummer het zwaartepunt van het album kunt noemen. Uiteindelijk heb ik er de titel van de hele plaat uit gehaald, dus dan moet het wel. Ik weet echter niet of je het echt een zwartgallig nummer kunt noemen. Voor mij gaat het eerder om dat donkerste moment, net voor je jezelf bijeenraapt; er is je iets ergs overkomen, maar je leven gaat door, en het zal opnieuw gebeuren. Je moet het aanvaarden en proberen een plek te geven. Ja dus, het is misschien een beetje zwart, maar dan niet depri. Het kan ook gaan om een flits van inzicht; een besef dat je iets onvermijdelijks zult moeten doen. Een waarheid die midden in de dag aan komt waaien, waarna je zonder veel poeha toch weer verder gaat met je dag.”
enola: Dus: “Als je lijdt, sla je er alleen doorheen”?
Olsen: “Ja! Val er niet iemand anders mee lastig; het is jouw probleem, maar trek er wel de lessen uit die je kunt. Jongens toch, dat klinkt… (lacht) Ik wil geen zelfhulpboek afleveren, maar dit is wat ik schrijf. Het klinkt alsof ik iets weet, terwijl de waarheid is dat ik geen bal weet. Echt niet.”
enola: Veel van je teksten draaien rond eenzaamheid. Heb je een probleem om een band te smeden met mensen?
Olsen: “Niet echt. Eenzaamheid is een woord dat mensen als triest ervaren, maar laten we eerlijk zijn: iedereen is alleen. We zijn alleen bij de geboorte, en we gaan ook weer alleen. En daartussen proberen we dat gevoel te communiceren, en banden met elkaar te smeden, zodat we iets betekenen voor elkaar. ’t Is niet iets triest; gewoon een feit.”
enola: Een echte connectie met de ander is onmogelijk?
Olsen: “Ik denk dat het wel mogelijk is, maar dan niet per se onmiddellijk. Het is niet altijd zichtbaar. Soms kun je een gesprek hebben, wegwandelen en het gevoel hebben dat je hetzelfde tegen de dingen aankijkt, maar zijn onze levens desondanks zo anders qua omgeving en achtergrond, dat we helemaal andere dingen uit dat gesprek halen. Da’s eenzaamheid. En een andere keer denk je dat je niet begrepen bent, maar valt alles bij de ander later toch op zijn plek, en gebeurt de connectie zonder dat jij je er nog bewust van bent.”
enola: Heeft dat gevoel van eenzaamheid iets te maken met je adoptie op jonge leeftijd? (Olsen werd door haar moeder ter adoptie gegeven toen ze drie jaar was, mvs)
Olsen: “Het kan, maar om eerlijk te zijn denk ik eigenlijk weinig over dat feit na. Mensen gaan er al snel van uit dat er een zwaar verhaal achter die adoptie moet schuilgaan en dat ik daarom schrijf en muziek maak, en misschien is dat een beetje zo, maar ik heb zo veel mensen ontmoet die helemaal niet zo’n verhaal hebben en ook erg sterke schrijvers zijn. Je kunt niet zo duidelijk stellen dat één enkel feit een persoon heeft beïnvloed. Uiteindelijk is het gezin dat mij heeft opgevoed klaar en duidelijk mijn familie. Ik heb mijn biologische moeder en haar familie ontmoet, en ik besefte dat ze erg muzikaal waren, maar tegelijk hebben we niet het soort band dat me het gevoel geeft dat ik hen iets verplicht ben. Soms vergeet ik het zelfs vlakaf en schiet het me plots weer te binnen ‘oh ja, da’s waar ook, ik ben geadopteerd.'”
“Het houdt me niet bezig. Ik word er ’s nachts niet huilend van wakker, meer nog: voor mij was het een zegen, en dat gaat voor veel kinderen op. Het laat hen zien dat er veel soorten mensen zijn die je graag kunnen zien en dat ook doen; dat het niet per se iemand moet zijn met hetzelfde bloed, maar dat je vrienden net zo goed een vorm van familie kunnen zijn. In die zin heeft het zeker zijn sporen op me nagelaten, maar minder op mijn albums. (lachje) Ik schrijf er zelfs niet over, al kan het altijd zijn dat iemand het zo interpreteert. Wie weet zie ik dat over een paar jaar helemaal anders, maar momenteel ben ik best wel blij met hoe de dingen voor mij zijn uitgedraaid op dat vlak. Ik ben blij met mijn adoptiefamilie, en ik ben ook dankbaar dat ik mijn echte ouders heb kunnen ontmoeten. Het is allemaal niet zo dramatisch als een weekendfilm.”
enola: Een zin als “I heard my mother thinking me right back into my birth” moet ik dus vooral niet in die context interpreteren?
Olsen: “Neen. Ik heb het daarmee over het eerste moment dat een vrouw aan het kind denkt. Je hebt je verjaardag, maar dat, het moment dat je bestaan als toekomstig kind voor het eerst wordt beseft, dat is het moment waar ik het over heb.”
enola: Bij je adoptie gaf je biologische moeder je een klein orgeltje mee. Weet je waarom ze dat deed?
Olsen: “Neen. Er was geen bijzondere reden denk ik. Het was gewoon een stuk speelgoed, zoals zo veel ouders hun kind iets geven. En toen nam ik dat, en maakte ik daar een levensdroom van.” (lacht)
enola: Gek genoeg is alle muziek die je al uitbracht op gitaar geschreven.
Olsen: “Nochtans heb ik een stuk of veertien pianonummers, maar ik breng ze niet uit.”
enola: Waarom niet?
Olsen: “Gewoon, omdat ze van mij zijn. (giechelt) Ik speel graag piano voor mezelf, zonder te zingen. Als ik dus al een pianoplaat zou maken, zou het zo zijn; zonder songs, gewoon toetsen. Ik heb misschien één echte song geschreven op dat instrument. Gitaar voelde veel natuurlijker aan om op te schrijven en bij te zingen.
enola: Ik vind je een meer dan begenadigde tekstschrijfster. Heb je het gevoel dat je lyrics soms te weinig aandacht krijgen?
Olsen: “Ja. Soms voelt het alsof mensen meer interesse hebben in hippe garagebands dan in lyrical material, maar ik hou van beide. Ik zie graag groepen die met veel energie spelen, maar ik probeer beide te doen; er mag ook wat pret zitten in de zwaarte. Maar of het mensen soms niet opvalt dat ik ook teksten heb die de moeite zijn? Ik ben onlangs in Californië gaan spelen, en dat al die studenten mijn teksten meezongen was zowat de gekste ervaring die ik ooit heb gehad. Op nog geen halve meter van mij, bijna luider dan ik het zelf deed; dat was onbevattelijk, want het liet me zien dat mijn teksten hen hadden geraakt. Nu ben ik er altijd van overtuigd, zelfs als ik in een luidruchtig café moet spelen, dat ik ten minste één iemand zal raken. Dat is belangrijk genoeg om te blijven doorgaan. Daarom vind ik het ook niet zo’n drama als mensen tijdens mijn optredens staan te filmen. Wie weet spelen ze het door aan een kameraad uit een ander land, en blijkt plots dat ze daar je nummers al kennen als je er gaat spelen. Ik heb het genoeg meegemaakt, want tot voor deze plaat werden mijn platen niet uitgebracht buiten de Verenigde Staten. Ik vind het fascinerend hoe het internet die dingen verspreidt. Al boeien teksten niet iedereen. Ik heb vrienden genoeg die me vlakaf zeggen dat dat hen niet interesseert, maar enkel de melodieën. Goed voor hen, maar toch: that sucks.” (lacht)
Angel Olsen speelt op 4 april in STUK in Leuven.
