Elf jaar na de aanslagen van 9/11 lijkt het Amerikaanse trauma verre van volledig verwerkt. 11 september 2001 is een dag die blijft rondspoken in het collectieve achterhoofd van de Verenigde Staten. Het machtigste land ter wereld werd sinds die datum in de greep gehouden door angst en achterdocht tegenover de rest van de wereld, het Midden-Oosten in het bijzonder. Een goede graadmeter om te checken hoe de Amerikanen met hun trauma omgaan, is door een blik te werpen op hoe het post-9/11 tijdperk doorschemert in film en televisie. In de jaren na de verschrikkelijke gebeurtenissen bestond het antwoord hoofdzakelijk uit hersenloos entertainment of patriottische heldendichten. Op televisie was 24 daar het mooiste voorbeeld van. Maar de aanpak is volwassener geworden. In de bioscoop komt dat in de vorm van Kathryn Bigelow-films, op televisie in de vorm van de thrillereeks Homeland. Homeland vestigde zich onmiddellijk als sterke televisie door een paranoïde verhaal in een beheerste vertelstijl te gieten, aangevuld met een snijdende onderhuidse spanning. Het grootste gevaar komt nu van eigen bodem.
Homeland is geen originele serie, maar een bewerking van het Israëlische Prisoners of War. In de Amerikaanse versie staat de CIA-agente Carrie Mathison (Claire Danes) centraal. We ontmoeten haar in de pilootaflevering in Irak, waar ze een gesprek heeft met een Iraakse informant, die haar weet te vertellen dat een Amerikaanse krijgsgevangene overgelopen is naar de rangen van Al Qaida. Enkele maanden later en terug in de VS krijgt Carrie te horen dat de voor dood verklaarde marine sergeant Nicholas Brody levend is teruggevonden na een raid op een Al Qaida-vestiging. Brody keert na acht jaar gevangenschap terug naar huis en wordt ontvangen als een ware oorlogsheld. Toch vertrouwt Carrie het zaakje niet en is zij ervan overtuigd dat Brody de overgelopen krijgsgevangene is waar haar informant het over had. Het enige probleem is dat maar weinig collega’s haar geloven. Enkel Saul Berenson (Mandy Pintkin) wil, ondanks zijn scepsis, nog naar haar luisteren. Terwijl Brody wordt opgehemeld door de pers en zich terug probeert te integreren in het dagelijkse leven, groeit het wantrouwen van Carrie en probeert ze obsessief Brody te ontmaskeren als potentieel gevaar voor de nationale veiligheid.
Homeland kan je misschien nog het best vergelijken met de paranoiathrillers die zo eigen waren aan de jaren zeventig. Net als in die films trekt de serie de onfeilbaarheid van de Verenigde Staten in twijfel en wordt de verhaallijn doorspekt met een gezonde dosis argwaan over wie nu juist te vertrouwen is en waar nu precies de waarheid ligt. 9/11 heeft bewezen dat zelfs de machtige natie der Amerikanen op eigen grondgebied kan geraakt worden. Een besef dat voor Uncle Sam hard aankwam en Homeland op een zeer nuchtere manier weet uit te spelen. De ruggengraat van de serie wordt gevormd door het gegeven dat de Verenigde Staten een plausibel doelwit zijn en dat de hele notie van de onaantastbare stars and stripes wankelt. De bron van het gevaar ligt nog steeds bij externe factoren (Al Qaida in dit geval), maar het gezicht van de potentiële dreiging wordt gevormd door een Amerikaans burger, een militair die symbool staat voor alle waarden en normen die de VS zich zo graag toe-eigenen. Dat het zich grotendeels afspeelt in de spionagewereld en politieke centra van Amerika draagt enkel bij aan het gevoel van nationale kwetsbaarheid waarmee de serie doorspekt is.
Homeland is ook een serie van psychologische complexiteit. Carrie Matheson heeft een bipolaire stoornis, en is daarmee een van de meest intrigerende personages die de Amerikaanse televisie tegenwoordig te bieden heeft. Matheson worstelt met haar aandoening en staat constant op het randje van een psychose of emotionele burn-out. Claire Danes zet haar met verve neer als een vrouw die met obsessieve gedrevenheid haar doel najaagt en haar theorie rond Brody koste wat het kost wil bewijzen. Danes haar demonisch opengesperde ogen en constant trillende pruillip moet je er maar bij nemen. Aan de andere kant heb je dan Brody, een ex-krijgsgevangene en militair die het na jaren opsluiting zeer moeilijk heeft om zich terug aan te passen aan the American way of life. Brody voelt zich als een vreemde in zijn eigen gezin, lijdt onder nachtmerries en is agressief. Damian Lewis zet Brody neer als een man die zijn omgeving een façade voorhoudt (die van poster boy-soldaat en lichtend voorbeeld voor andere militairen), maar eigenlijk gedesillusioneerd is door de Amerikaanse samenleving. Als er één aspect is waarin Homeland zich onderscheidt van een doorsnee spionageverhaal, dan is het wel in die karakterontwikkeling.
Verwacht met Homeland dan ook geen serie met een moordend tempo. Hoewel de producers van de adrenalinebom 24 achter deze serie zitten, kent ze allesbehalve dezelfde gejaagde aanpak. En daar mag je als kijker dankbaar voor zijn. Homeland levert in zijn pilootaflevering de belangrijkste plotelementen af die je als kijker nodig hebt, maar zorgt er ook voor dat je niet over alle puzzelstukken beschikt. Elke aflevering doet telkens iets meer uit te doeken, maar doet ons ook steeds meer twijfelen aan de loyaliteit van Brody. Niet dat alle onthullingen je op je grondvesten doen daveren, maar voorspelbaar kan je de reeks zeker niet noemen, en de makers werken gestaag naar de noodzakelijke climax toe. De grootste spanning van het verhaal zit op een onderhuids niveau, terwijl het per aflevering meer en meer zijn weg vindt naar het oppervlak en tot volledige ontplooiing komt in aflevering twaalf. Homeland vertelt een fascinerende intrige die met de nodige intelligentie wordt neergezet en niets tracht te overhaasten.
Hoewel Homeland geniet van een degelijk uitgewerkte verhaallijn, zijn er ook wel wat plotwendingen waar je jezelf vragen bij kan stellen. (Spoiler alert!) Zo betwijfelen we nog steeds of het wel noodzakelijk was dat Brody en Carrie plots een affaire beginnen. Het doet aan als een wat gemakzuchtige wending, ook al zou je het kunnen toekennen aan het impulsieve gedrag dat eigen is aan Carrie.
Qua look blijft Homeland zeer down to earth. Flitsende montages moet je niet verwachten en opvallende kleurenpatronen zijn niet aan de orde. Het blijft allemaal zeer neutraal, wat eigen is aan Washington-thrillers als deze. Het is een serie die zichzelf op elk vlak heel serieus neemt en daar ook het recht toe heeft.
Is het met al zijn Golden Globes en Emmy’s de beste Amerikaanse serie van het moment? Dat niet. Een blik op Breaking Bad en je weet onmiddellijk dat de Amerikaanse televisie dingen te bieden heeft die nog straffer zijn. Homeland is wel sterke en entertainende televisie die er van uit gaat dat zijn kijker een verhaal verlangt met brains, knappe personages en de nodige spanning. We vrezen wel dat dit geen serie is om veel seizoenen van te produceren, iets waar momenteel geen rekening mee wordt gehouden. Hoe dan ook, dit eerste seizoen is een mooi schot in de roos dat voor twaalf uur straffe televisie zorgt.
