Ondanks goede bedoelingen, met goede kritiek tot gevolg, kon
‘Vertebrae‘, de
vorige Enslaved, me uiteindelijk maar matig boeien wegens te
introvert, te rustig. Dat is in ieder geval opgelost met opvolger
‘Axioma Ethica Odini’. De eerste helft van dit album bevat meer dan
genoeg agressie om het gemis van de vorige plaat mee op te vullen.
Die agressie voel je al vanaf de eerste akkoorden en is het
opvallendst in de veelvuldig gebezigde schreeuwvocalen van Grutle.
Evenwel zorgt de cleane zang nog voor contrapunten en sfeer –
gelukkig kan dat zonder de vaart uit de muziek te halen.
Op ’t einde van het album laten de stoere vikings zich weer van
hun gevoeligere kant kennen, met het bovenhalen van zoete melodiën
en dromerige sferen. Die worden dan wel gepast in een kader van
progressieve metal dat luisteraars van Opeth wel herkennen.
Die ontwikkeling, gedurende een lange spanningsboog van meer dan 60
minuten, geeft bij mij steeds het desoriënterende gevoel dat ik
ergens halverwege het album naar een andere band ben gaan
luisteren.
Op dit album blinkt Enslaved in de eerste plaats uit in het
produceren (voor de eerste maal in eigen beheer) en componeren.
Alle nummers zijn gebouwd op de solide basis van ieder metalnummer:
pakkende (liefst originele) riffs, een strakke drummer en vocalen
met volksmennerskracht. Daarbovenop worden een paar standaardlagen
gebouwd zoals gelaagde stemmen en toetsenpartijen, die van
minuscule accenten kunnen uitgroeien tot orkestrale breedte. Eens
dat werk achter de rug heb je in de meeste gevallen al een album
dat op de markt kan, zeker met muzikanten van dit kaliber.
Enslaved gaat verder.Van ieder nummer wordt de dynamiek
geoptimaliseerd totdat je niet anders kan dan gebiologeerd blijven
luisteren. ER worden dan ook extra details in verwerkt die de
aantrekkingskracht nog verhogen. Ik heb het dan bijvoorbeeld over:
kleine gitaarloopjes (‘The Beacon’), een plots opduikende baslijn
(in ‘Raidho’), stukjes parlando (in ‘Waruun’, ‘The Beacon’).
Vooruitlopend op de conclusie zeg ik hier dat de grootste kracht
van dit album is, dat het een album is. Een geheel, met veel
overtuigingskracht waardoor je blijft luisteren. Enkele nummers
dienen als boeien tijdens je drakkar-vaart en die krijgen dan ook
wat extra aandacht.
Opener ‘Ethica Odini’ trapt het album af met redelijk wat
vertoon van kracht en agressie, maar de band laat hiermee nog zeker
niet je bloed koken. Het nummer is vrij conventioneel opgebouwd met
een up-tempo, clean gezongen refrein. Naar het einde toe neemt die
de bovenhand voor een eerste proggy uitspatting, met een mooie
solo. ‘Waruun’ is een sinister geval met veel textuur in de
vocalen, wat tragere gedeeltes en een intense finale.
‘The Beacon’ is het contrastrijkste nummer van ‘Axioma…’. Het
begint met een blast-stuk, het snelste van de plaat, maar het heeft
evengoed bijna pastorale passages en dat allemaal binnen een
behoorlijk strak schema. ‘Giants’ is voor mij persoonlijk het
opvallendste nummer, en klinkt bovendien erg doomy. Dit nummer
alleen maakt het recente album van Sahg feitelijk
overbodig, Black Sabbath en black metal werden nog niet eerder op
zo’n pakkende wijze gecombineerd. Zowel qua zang als qua gitaarwerk
refereert dit nummer overvloedig naar de “true doom”, zonder
evenwel uit de toon te vallen op een “progressief black” album.
Hierna volgt de finaleronde met drie nummers waarvan zeker de
laatste twee (‘Night Side’, ‘Lightening’) nogal inwisselbaar zijn.
Geen slechte nummers maar weinig uniek, dromerige sferen met meer
ruimte voor de toetsen. In de ruigere gedeeltes krijgen de gitaren
de vrijheid om wat capriolen op te voeren. De strakke lijn die tot
nu toe overheerste wordt wat gevierd. Als je op voorhand voldoende
in de flow van het album bent geraakt, luister je ook hiernaar in
een trek door. Misschien geraak je wel nu pas volledig in extase.
Ik kan me echter ook perfect voorstellen dat het voor andere
luisteraars een behoorlijke afknapper wordt.
‘Enslaved’ heeft er dus weer een geweldig goed album uit
gepoept. Het is niet meteen het wereldwonder waarvoor sommigen het
willen slijten, want na bijna twintig jaar verwachten we niet
anders meer. Het is een veeleisend album omwille van de veelheid
aan sferen en het voortdurend balanceren tussen betovering en
bruutheid. Zijn lengte maakt het er echter niet verteerbaarder op
(herinner u: 45 minuten, de ideale lengte voor een metal
album).
Een algemene indruk die ik zeker onderschrijf is dat de band met
dit album een synthese heeft gemaakt van haar eigen geschiedenis:
alles wat ze ooit goed gedaan hebben hoor je hierin terug. Wat ik
desondanks toch mis, is de ambitie om grenzen te verleggen,
risico’s te nemen en eens wat verder buiten het eigen kader te
treden.
Enslaved is erg goed, zeker geen doorsnee maar ook niet uniek,
Opeth en Amorphis, om maar wat
te zeggen, zitten (ook geografisch) niet ver uit de buurt. Ihsahn,
bijvoorbeeld, wist me eerder dit jaar heel wat harder te raken met
‘After‘, een
combinatie van prog en black die tegelijkertijd progger en
blacker was. En een groep als Sigh is veel spannender
omdat je écht niet weet welke kant ze nu weer op zullen gaan. Nu
ja, laat dat geen domper op de vikingvreugde zijn en onthoudt
vooral de eerste elf woorden van deze paragraaf.
