Elf jaar na hun laatste album, negen jaar na de dood van MC Carl Crack, komen de noiseterroristen van Atari Teenage Riot opnieuw aan de oppervlakte. “De Bush jaren waren zo radicaal dat wij er echt niet nog wat meer slogans bij moesten roepen”, zegt frontman Alec Empire vandaag. Nu is het echter tijd om een paar puntjes op de i te zetten.
Empire: “Ik wil niet dat deze reünie langer dan een paar shows duurt, maar een handvol optredens leek me wel ok. We hebben immers nooit echt deftig afscheid genomen. Vergeet niet dat we nooit gesplit zijn: we wilden in 2000 gewoon een rustpauze nemen omdat we kapot waren van het non-stop toeren, maar toen Carl Crack stierf leek het ons onmogelijk om Atari Teenage Riot opnieuw op te starten.”
“En er speelde nog wat mee, om eerlijk te zijn. Een paar dagen na Carls dood gebeurde elf september, en toen leek het helemaal alsof de wereld waarvoor we al die jaren waarschuwden realiteit werd. Ik voelde niet de nood om nog op te treden met Atari Teenage Riot, maar het is altijd blijven aanvoelen als een boek dat we niet helemaal hadden uitgelezen. Dus vonden Nic Endo (noisemaakster bij ATR, mvs) en ik het wel ok toen Hanin Elias ons voorstelde om nog eens wat optredens te doen.”
enola: Wat doe je met het gat dat Carl Crack liet? Hoe vul je dat op?
Empire: “Carl Crack moet je niet proberen te vervangen. Hij had zijn heel eigen stijl, die je niet kunt imiteren. Maar het toeval hielp een handje. Toen de vraag van Hanin kwam, waren we net een track aan het mixen van CX KIDTRONIK, een MC uit Brooklyn uit de omgeving van Kanye West. Die had me gevraagd wat beats te voorzien voor zijn volgende plaat, en vroeg expliciet om Atari Teenage Riotbeats: 200 bpm, vervormde geluiden. En toen vroeg hij ook nog of Nic Endo er niet op kon zingen, omdat hij zo van heel het riot grrrl sfeertje hield. “
“Zo daagde het ons langzamerhand dat hij de line up van het nieuwe Atari Teenage Riot kon vervolledigen. Hij heeft een perfecte rapstijl, die wat lijkt op wat andere rappers bij ons deden op de Rage-EP of 60 Second Wipe-Out. Dat leek ons een goeie insteek. Op die manier zou het geen retro-ding als Pixies of Dinosaur Jr., iets dat krampachtig probeert het verleden te doen herleven, maar eerder een manier om het de toekomst in te duwen. Ik moet zegen dat ik nu vrij wild van het idee ben. Ik ben nieuwsgierig hoe het zal uitdraaien. Het voelt alsof die tien jaar tussenin er niet geweest zijn.”
enola: Jullie hamerden er altijd op dat Atari Teenage Riot “functionele muziek” maakte. Wat moet ik me daar bij voorstellen?
Empire: “Atari Teenage Riot was geen band, maar een collectief individuen met politieke ideeën. Het was een heel geconstrueerd idee, er zat een theorie achter, zelfs al klonk het zo chaotisch. (lacht) Het was geen verhaal van wat jongeren die toevallig naar dezelfde clubs gingen en samen muziek begonnen te maken.”
“Natuurlijk: op een bepaald moment zijn we onszelf wél als band gaan verkopen, omdat het plots bulkte van de technoprojecten, en je je bijna als rock & rollband moest gaan verkopen om er nog uit te springen. Mensen begrijpen dat nu misschien niet meer, maar in de jaren negentig was het al elektronica wat de klok sloeg. Mensen die zich achter hun verschillende projecten verscholen, … Wij waren politiek zo actief, dat we ons geen nevenprojecten konden veroorloven, want het zou Atari Teenage Riot compromitteren.”
“Tegenwoordig kom ik heel wat mensen tegen die ons verleden misschien wat te veel idoliseren, en niet zien wat de achtergrond van de band was, waarom we er ooit mee begonnen: de opkomst van de neonazi’s in Duitsland, begin jaren negentig. Die hele politieke achtergrond is nog altijd belangrijk voor mij, en ik wil geen publiek dat niet kritisch is en dat niet doorheeft. Daar ben ik er heel erg beducht voor dat mensen “Start The Riot” meebrullen zonder zich bewust te zijn van de betekenis.”
enola: Hoe zag je dat functionele van je muziek concreet?
Empire: “Als je het zo uitdrukt, … that sounds so german already. (komt niet meer bij) Grappig eigenlijk. Mensen die het over functionele muziek hebben, denken meestal aan liftmuziek of zo, of supermarktmuziek. Achtergrond. Bij ons refereerde het aan dat citaat van William Burroughs dat we zo vaak hebben herhaald: ‘Riot sounds produce riots’. Mensen gedragen zich naargelang de muziek. We maakten relmuziek, en we zouden ze spelen waar veel volk samen was, zodat mensen zich ook als in een rel zouden gedragen: dat was het plan.”
“Rellen doen ontstaan zonder enige reden was het concept van Atari Teenage Riot: songs maken die mensen naar de teksten deden luisteren. En die waren zo radicaal dat we er voor zelfs op de Duitse index belandden. We werden verboden en mochten niet meer in het openbaar gedraaid worden. Je vond geen andere groep die de dingen als wij zei, in elke song dan nog. Want elke song moest politiek geladen zijn. Er was geen ruimte voor persoonlijke dingen. Het was bijna een politieke partij.”
enola: Je gaf zelf al aan dat elf september een keerpunt was. Ondertussen leven we in een heel andere wereld dan voorheen. Denk je dat die oude slogans nog zullen werken?
Empire: Om te beginnen: er is zeker iets veranderd sinds Obama aan de macht is. Toen Bush nog regeerde, vond ik het niet opportuun om iets als Atari Teenage Riot te doen, omdat alle politici op zich al erg verhitte retoriek gebruikten. Dat waren propagandaspeeches: simpel en bedoeld om eenvoudige emoties en reacties uit te lokken, niet om mensen aan het denken te zetten. Het was alsof iedereen na elf september al oververhit genoeg was, zodat het voor ons niet nodig was om daar nog iets aan toe te voegen met een optreden. Ook het protest tegen de Irakoorlog — een miljoen mensen op straat in Londen, bijvoorbeeld — was zo groot, dat het me wel duidelijk genoeg leek, zonder dat een groep uit Duitsland (lacht) daar een paar slogans bij moest brullen.”
“Wat ik miste in de tijd van Bush, en nu ook, is dat muzikanten een kritische houding aannamen. Ze zijn allemaal zo bang, wat er natuurlijk mee te maken heeft, is dat ze bang zijn geen geld meer te hebben. Dat schept een slechte sfeer voor creativiteit. Ken je ’t? (bang stemmetje) “één verkeerde song, en ik vlieg misschien van mijn label”. Ik heb dat zo vaak gezien, maar komaan: wij verkochten pure noiseplaten, niet eens Atari Teenage Riot maar obscure nevenprojecten als bijvoorbeeld Nic Endo’s White Heat-EP uit 1998. En zelfs die werd single van de week in NME en verkocht best wat. Tegenwoordig zou ze top tien gescoord hebben met die cijfers. (schatert) Dat was een deel van de fun, dat je zulke statements kon maken. Nu is iedereen zo bang van de radio, dat er geen radicale terreinen meer worden opgezocht. Het voelt dus aan alsof nu een paar show spelen wel een statement zou zijn. Maar ik wil geen twee jaar op tour of zo.”
enola: We moeten geen nieuw album verwachten?
Empire: “Wie weet? (lacht). Op dit moment geloof ik niet eens meer in het album als een platform om dingen te doen. Het bestaat niet meer op die manier. The cd is on its way out. Meer en meer distributeurs gaan overkop, er zijn zelfs in Berlijn nauwelijks nog onafhankelijke platenwinkels, en de grote doen het ook niet. Dus waarom nog twaalf songs kiezen en ze in een kader dwingen, als je gewoon zes nummers kan maken en ze online kunt uitbrengen.”
“We hebben één nieuw nummer opgenomen, “Activate”, dat me wat doet denken aan “Hetzjagd auf Nazi’s” dat we schreven naar aanleiding van neonazi-aanvallen op vluchthuizen, toen mensen stonden te applaudisseren terwijl het afbrandde en de politie niets deed. Toen moésten we een statement maken. Twee weken later brachten we een white label ervan uit, en we merkten al snel dat het vlug verspreid raakte. Dat soort dingen gaat nu nog sneller, dus waarom zouden we het niet doen: tien songs meer opnemen en uitbrengen. Het voelt wel fris, dus het kan gebeuren, maar het is geen plan. Het zou ook niet echt Atari Teenage Riot zijn om een tweejarig carrièreplan op te stellen.” (lacht)
enola: Ik altijd gevonden dat er te weinig aandacht ging naar hoe toegankelijk de songstructuren onder jullie lawaai waren: “Destroy 2000 Years Of Culture” was bijvoorbeeld een funky dansnummer, “Sick To Death” een heel eenvoudige punksong. Zegt de term rock-‘n’-roll je iets?
Empire: “Natuurlijk. Ik herinner me hoe ik in 1990 naar mijn eerste rave ging, terwijl ik eigenlijk een punker was, en er nogal snel op was uitgekeken. Toen hoorde ik acid house: volledig losgekoppeld van songstructuren, met frequenties en geluiden die helemaal nieuw waren. Erg opwindend. Maar die vroege raves waren me wat te hippie-achtig, dus wilde ik er wat van die punkenergie in.”
“Het idee van Atari Teenage Riot — breakbeats door gitaarversterking of –distortion te zenden — was helemaal nieuw toen. Nu is dat standaard, maar toen haatten elektronicamuzikanten gitaarmuziek. Ze vonden het vreselijk wat we deden, maar voor mij was het moment dat de plaat klonk alsof hij aan het afbranden was, het punt waarop het echt goed werd. Daarom vervormden we ook die 909-drummachine, nog voor gabber een trend werd. Drie jaar later dachten mensen dat we jungle, punk en gabber combineerden, maar dat is niet hoe het gebeurd is: we dachten punk en versnelden techno, en daarbij leek het logisch om ook de drummachine door distortion te jagen omdat de klank paste. Gabber heeft een heel andere energie, trouwens, ’t is een beetje alsof je heavy metal met punk zou vergelijken.” (lacht)
“Eigenlijk benaderden we het van een DJ-perspectief. Natuurlijk viel het op dat we van de vroege NWA hielden, dat was Carl Cracks ding, en zij gebruikten ook die befaamde “Amen-Break” waar veel jungle op gebaseerd is. En om dat te combineren met punk, moet je die wel dubbel zo snel afspelen. Nummers als “Delete Yourself” en “Cyberpunks Are Dead” schreven we via zo’n draaitafelbenadering: we speelden die punktrack van pakweg X-Ray Specs en ik draaide daaronder een instrumentale B-kant van een hiphopplaat op 45 toeren.”
enola: Een laatste vraagje: ik las dat je indertijd je legerdienst in het herenigde Duitsland hebt ontdoken?
Empire: “Ja, absoluut. Dat is ook de reden dat we ons label in Londen vestigden, en niet in Berlijn. Officieel woonde ik daar, maar ik zat nog vaak in Berlijn. Dus konden ze me niets maken. En gelukkig laten ze je met rust, eenmaal je 27 bent geworden. Maar het was een probleem indertijd. Als ik dan landde op het vliegveld, noteerde de politie mijn verblijfplaats, en kwamen ze me daar halen. Ik gaf altijd mijn ouders’ adres op, en die wisten meestal niet eens waar ik zat.” (lacht)
“Ik wilde geen deel uitmaken van het leger van dit land, omwille van zijn geschiedenis met het Derde Rijk. Ik denk dat dit land nooit nog in een oorlog mag betrokken zijn. Duitsland heeft zulke verschrikkelijke dingen gedaan, dat het de verantwoordelijkheid heeft om vrede te stichten. Diplomatie zou onze sterkte moeten zijn. We zouden sowieso moeten inzien dat al die bemoeienis in andere landen nooit tot succes heeft geleid. Daar gaat het hele The Future Of War over: Voor mij is dat waanzin hoe mensen telkens opnieuw iets proberen dat nergens toe leidt. Vanuit een Duits perspectief lijkt dat me juist te zijn. Misschien dat een Rus dat anders ziet, omdat zij de oorlog wonnen, maar ik ben in Duitsland geboren, en ik vind dat mijn land een andere rol te spelen heeft.”
enola: Vind je The Future Of War vandaag nog even relevant dan?
Empire: “In heel wat aspecten wel. We maakten die plaat als reactie op de manier waarop de massamedia de eerste Golfoorlog hadden verslagen. Ik vond het verschrikkelijk dat het leger CNN kon censureren. Als je opgegroeid bent in Duitsland, met de geschiedenis van het Derde Rijk en de propaganda, dan ga je van “wàt?” op zo’n moment. Maar mensen lijken dat gewoon te accepteren. Erg gevaarlijk, vind ik dat, het leidt niet tot een betere maatschappij. En da’s de bottomline.”
Atari Teenage Riot staat deze zomer op het Dourfestival, maar houdt nu maandag 3 mei al een generale repetitie in de Amsterdamse Paradiso.
