In de wereld van de experimentele muziek is het verleidelijk om steeds uit te kijken naar de laatste nieuwe producten van buitenlandse toonzetters. Nochtans valt er ook in eigen contreien een en ander te rapen. Zo gooit het immer avontuurlijke RAT Records in 2009 fijne plaatjes uit deze regionen op de markt.
RAT staat voor Rare And Treacherous, en een van de vertalingen van ’treacherous’ is onbetrouwbaar. Ongetwijfeld grootspraak, al zou het ook wel eens iets kunnen zeggen over de artiesten die er een onderkomen vinden, want ze zijn niet bepaald van die aard dat ze passen op de mainstreampodia of in de cd-lade van de cocktailjazzfan. Het Nederlandse The Black Napkins is daar een heel goed voorbeeld van. Hoewel het trio bestaat uit drie erg jonge muzikanten is er nergens sprake van behaagzieke songs en geluiden. Integendeel. De aanpak mag dan niet echt revolutionair zijn, toegankelijk is hun muziek absoluut niet. Het laat stemmen horen die halsstarrig zoeken naar een eigen geluid. En dat regelmatig vinden ook.
Heeft The Black Napkins het ene moment nog iets van vrij verteerbare freejazz, dan kan het in een volgend (of in hetzelfde!) nummer plots neigen naar compleet abstracte improvisaties of rockgeoriënteerde avant-garde. Trompettiste Sanne Van Hek, gitarist Jasper Stadhouders en drummer Gerri Jäger zijn vastbesloten om de decennialange Nederlandse avanttraditie in ere te houden en werken aan een weerbarstige groepssound die het nu eens moet hebben van kleine geluidjes en accenten, dan weer van charmante spielereien, robuuste uitspattingen en subtiele interactie. Het leidt tot een even bevreemdende als verrassende plaat die meerdere beluisteringen afdwingt.
Hun naam hebben ze gehaald bij een song van Frank Zappa, maar met dat icoon delen ze enkel de grilligheid. Het is meteen ook de grootste sterkte en zwakte van het trio: ze zijn nergens op vast te pinnen, varen resoluut hun eigen koers en passen prima in de progressieve Europese scene. Anderzijds zorgt die werkwijze ook voor een soms wat schizofrene sfeer, waarbij een hele reeks kortere nummers na elkaar soms het gevoel geeft een reeks halfafgewerkte ideeën te zijn. Dat is jammer, want er zijn voldoende momenten, o.m. tijdens de langere tracks "9.5" en afsluiter "Ohne Gra", waarmee de band bewijst ook langere, coherente stukken moeiteloos aan te kunnen.
Wat ons betreft is de basklarinet een van de mooiste instrumenten die er zijn en wie die mening deelt moet zeker eens luisteren naar het titelloze debuut van Os Meus Shorts, een duo bestaande uit de Spaanse gitarist Nico Roig en de Belgische klarinettist Joachim Badenhorst (een tijd geleden ook nog in grote doen met het Han Bennink Trio). Met Os Meus Shorts laten ze een plaat horen met achtentwintig (!) composities van Roig, waarvan er eenentwintig korter zijn dan twee minuten. Geen ambitieuze monstersuites dus, maar bescheiden probeersels en abrupt afrondende parels die soms weinig tijd nodig hebben om hun punt te maken en soms zelfs helemaal geen punt te maken hebben.
De diversiteit aan stijlen en geluiden is indrukwekkend: nu eens drentelen de twee rond in herfstige weemoed, dan weer gaan ze zich te buiten aan noisy jazz, carnavaleske hoempapa of filmische tussendoortjes die smeken om gekoppeld te worden aan een kleine Europese film met grote creativiteit. Roig beperkt zich vaak tot vrij eenvoudig spel, waardoor het Badenhorst is die vaak het laken naar zich toe kan trekken met zijn tonale variaties en imposant geluidenpalet. In Europa zijn er heel wat muzikanten die een indrukwekkend gezag tentoonspreiden op dit te weinig gehoorde instrument (Rudi Mahall, John Surman en Louis Sclavis, om er maar enkele te noemen), maar het ziet er naar uit dat de steeds imponerende Belg ook nog in dat lijstje terecht zal komen.
Zowel The Black Napkins als Os Meus Shorts zijn duidelijk jonge bands, en beiden komen op de proppen met veel sterke ideeën en een frisse, onafhankelijke spirit. Het is niet enkel bemoedigend om het jonge talent eens aan het werk te horen in een scene waar veel van de aandacht onvermijdelijk uitgaat naar de grote kanonnen, maar ook goed om te weten dat er ons in de toekomst nog fraais te wachten staat. Een status quo zal het alleszins niet opleveren: Os Meus Shorts gaat intussen al verder als trio, met saxofonist/klarinettist Marti Melia in de rangen.
