Angelo Tijssens heeft voor zichzelf de lat hoog gelegd met de keuze voor Heiner Müller. Bildbeschreibung dan nog wel. Een tekst gebaseerd op een tekening van zijn ex-vrouw of van een student uit Sofia, dat is niet duidelijk. Ook vormelijk of scenografisch is niet alles zo duidelijk en houdt Angelo Tijssens de toeschouwer in het duister.
Toen hij op de voorlaatste dag van 1995 stierf, schreef het weekblad Die Zeit dat geen mens of theater nog naar de toneelteksten van Heiner Müller zou grijpen. "Die teksten zijn as, waar niks meer op groeit." De vuistdikke biografie van de Duitse Jan-Christophe Hauschild, een germanist met verschillende publicaties en een doctoraat over die andere Duitse schrijver Georg Büchner op zijn naam, wil daar verandering in brengen en een oproep lanceren om hem te herlezen en weer te spelen. Blijkbaar is dat gelukt.
Heiner Müller staat in de eerste plaats bekend voor zijn kritische reflectie op het communisme maar zou beter gelezen worden als de verslaggever van het strijdtoneel dat de geschiedenis is. De overkoepelende thematiek van zijn teksten is de verbintenis tussen de particuliere en de historische ervaringen, het omvormen van de chaos tot iets esthetisch. Voor velen een hermetische muur waar men zich te pletter tegen loopt, voor anderen een onspeelbare uitdaging.
Met zijn versie van Bildbeschreibung, vertaald door Gerardjan Rijnders, behoort Angelo Tijssens tot deze laatse groep. Deze jonge theatermaker, die zowel woord als toneel studeerde bij Dora Van Der Groen, is de drijvende kracht achter het nog jonge gezelschap MARS.
De uitdaging, die hem zo aantrok in dit stuk, zit misschien minder in de tekst dan in de vormgeving. Zoals de titel al laat vermoeden, gaat het hier over de beschrijving van een beeld: een tafel, een boom, een vogel, een man, een vrouw. Beelden die verschuiven, een andere betekenis krijgen, aanknopingspunten vormen met de grote verhalen; Alcestis, die haar leven opoffert voor haar man, De Odyssee van Homeros en The Tempest van Shakespeare. Het verhaal of de ontwikkeling van Bildbeschreibung uit de doeken doen is onbegonnen werk. Het zou ook afbreuk doen aan de poëtische kracht ervan, dus moet de titel van de Engelse vertaling het overlappende, multi-interpreteerbare en uitwaaierende karakter van deze mooie tekst maar dekken: Explosion of a Memory.
Tot daar de uitdaging, dan nu het onspeelbare. Vormelijk heeft Tijssens gekozen voor de dubbele aanwezigheid van de astronaut, live op scène en digitaal op een scherm. Ze zijn één en dezelfde maar toch anders, onderdeel van een ander groot verhaal: 2001: A Space Odyssey, de al even onbevattelijke film van Stanley Kubrick die voor de rest niks met deze voorstelling heeft te maken. Is de astronaut afkomstig van een andere planeet, is hij naar deze plaats gestuurd om bodemstalen te nemen of enkel om dit beeld te beschrijven, te interpreteren maar niks te weten, afstand te nemen maar toch met een grote gevoeligheid te vertellen? Of natuurlijk iets helemaal anders.
Angelo Tijssens heeft met deze solo zijn publiek gedesoriënteerd en in de grote leegte van de vele waaromvragen gestort. Dat is de zwakte of de sterkte van de voorstelling, het is maar hoe je het bekijkt. Misschien hadden andere keuzes de tekst meer opengebroken en had de theatrale kracht het dan van de literaire kracht gehaald, anderzijds was deze enscenering misschien wel alles wat de tekst toeliet.
Eén ding is duidelijk: de onduidelijkheid, de onmogelijkheid tot het doorgronden van het geheel. Het is een geheel dat geen hapklare brok vormt en dat aantoont dat er nog jonge makers zijn die risico’s durven te nemen in de keuze van het niet-evidente en dus de verlossende fout durven te maken.