Het moet niet elke week Madonna zijn: Spiritualized graaft, met zijn bloedmooie mix van orkestrale grandeur, gospel, soul, Pink Floyd en opwindende noise à la The Stooges al jaren net dat ietsje dieper dan het gros van de hedendaagse alternativo’s. Aan Songs in A & E, hun nagelnieuwe plaat, ging een lang creatieproces vooraf. Zanger/bezieler Jason Pierce is bovendien niet te beroerd om voor goddeau diep in zijn eigen ziel te tasten.
enola: Songs in A & E heeft een lange ontstaansgeschiedenis. Eerst vond je een oude Gibsongitaar uit 1929 in een muziekwinkel. Verzamel je meer oude gitaren?
Pierce: "Ohja, ik heb wel een aardige collectie. Maar ik ben niet het type verzamelaar dat ze in een kastje achter glas steekt. They get abused, snap je?"
enola: Wanneer je componeert, voor deze plaat veronderstel ik op de Gibsongitaar, hoor je dan al alle arrangementen, de partijen van de andere muzikanten in je hoofd, schrijf je die partijen uit of wat moet ik me daar bij voorstellen?
Pierce: "Ik schrijf mijn songs altijd door ze te zingen, ik wil me niet beperkt voelen doordat ik dit of dat instrument niet bespeel. Je kunt een song voor piano maar zo goed schrijven als je piano kan spelen, je kunt niet hoger dan je speelcapaciteit componeren. Dus ja, ik heb mijn songs altijd gezongen omdat ik me niet gelimiteerd wil voelen door die beperkingen. De basis ligt natuurlijk ook bij mijn gitaar, je zou versteld staan hoe simpel de meeste akkoorden van mijn songs zijn. Neem nu "Death Take Your Fiddle" op m’n nieuwe plaat. Eigenlijk waart daar de geest van "House of the Rising Sun" in rond. Je zou kunnen zeggen dat de grondstructuur van mijn songs bepaalt hoe de arrangementen zullen zijn. Er is echt geen manifest, geen grondbeginsel bij mij: de songs hebben zich ontwikkeld en hebben hun eigen wetten gedicteerd. Ik heb ook sommige songs opgenomen en daarna weer weggesmeten, dat was een heel natuurlijk proces."
enola: Nadat je die Gibsongitaar had gevonden, werd je geveld door een zware longontsteking en was je verschillende weken opgenomen in een hospitaal, op de afdeling Intensieve Zorgen. Ik ken mensen die op een afdeling Intensieve Zorgen de balans opmaakten van hun leven: wat is belangrijk, wat is niet belangrijk, wat heb ik bereikt in het leven, zijn mijn wensen uitgekomen… Herken je dat?
Pierce: "Ik wou dat ik daar een antwoord op wist. Het zou fijn zijn als ik zou kunnen zeggen dat ik nu veel positiever in het leven sta en zo, maar zo simpel ligt het nu eenmaal niet. Veel mensen verwachten dat je spectaculair verandert na zo’n ervaring, dat je bijvoorbeeld een geloof hebt gevonden of dat je elke ochtend uit bed geraakt, maar verandering ligt dieper dan dat. Om te beginnen was de herstelperiode veel langer dan de meeste mensen denken. Zelfs nogal vanzelfsprekende dingen als vertrouwen of het vermogen om de dingen te doen die je vroeger deed, lagen niet onmiddellijk voor de hand, verloren ergens hun betekenis. Een van de zaken die me het meest beangstigden, was dat eens ik ontslagen was uit het ziekenhuis al het werk dat ik al in de plaat gelegd had plots niets meer voor me betekende. Het voelde als oud werk aan. A horrifying experience!"
enola: Na je verblijf in het ziekenhuis kreeg je terug zin in muziek door de soundtrack te componeren voor de film Mr. Lonely. Een positieve ervaring?
Pierce: "Een heel positieve ervaring. Harmony Korine, de regisseur, contacteerde me toen ik het diepste zat. Ik was net met ontslag uit het ziekenhuis, ik woog minder dan 7,5 pounds. Korine is echter een heel mooie en gekke man, vol met ideeën. Hij was de eerste die me weer het gevoel gaf dat ik daadwerkelijk iets kon. Hij boekte gewoon een studio voor me waar ik volledig kon werken met geluid en muziek. Ik hoefde me niet te verantwoorden, ik hoefde niet tegen mensen te zeggen: "Kijk, dit zijn mijn nieuwe songs, mijn nieuwe ideeën." Tijdens het opnameproces voor de soundtrack was ik ook aan mijn eigen plaat aan het werken en die twee albums zijn in elkaar beginnen over te vloeien: er zit een stuk van mijn plaat in de soundtrack, maar evengoed zitten er delen van de soundtrack in mijn plaat. Het gaf mijn eigen plaat een bepaalde sfeer, een doel dat er anders niet was geweest."
enola: Ik zag Spiritualized in een elektrische setting op Pukkelpop ’98 en akoestisch op De Nachten 2007 in Antwerpen. Bovendien spelen jullie regelmatig met een orkest en een heus koor. Welke concertvorm verkies je: elektrisch, akoestisch of met orkest en koor?
Pierce: "Op dit moment hebben we met Spiritualized net drie elektrische concerten achter de rug en die waren echt fenomenaal. Want toen we die akoestische tournee deden, waren we niet voorbereid op hoe diep de songs ons in hun akoestisch jasje zouden ontroeren, hoe diep die simpele akkoorden onze eigen gevoelige snaar zouden raken. Maar hoe je het draait of keert: als je elektrisch speelt, heb je veel meer mogelijkheden tot je beschikking en het klinkt gewoon verbazingwekkend goed."
enola: Je vorige twee albums evoceerden mooi de twee kanten die volgens mij in Spiritualized zitten: Let it come down had een grootse, orkestrale sound terwijl Amazing Grace meer back to the roots, meer als The Stooges klonk. Is Songs in A & E, met aan de ene kant een in violen gedrenkt nummer als "Soul On Fire" en aan de andere rammelende garagerock als "You Lie You Cheat" geen poging om die twee uitersten te combineren?
Pierce: "Het was alleszins geen bewuste keuze, we hebben echt niet op voorhand iets gedacht in de trant van een stukje van dit, een stukje van dat; de plaat is gewoon heel natuurlijk geëvolueerd. De songs hebben zichzelf ontwikkeld en op een bepaald moment waren ze af. Ik ben het ook niet helemaal met je vraagstelling eens, in die zin dat ik voor onze nieuwe concerten intensief naar ons oud en recenter werk heb geluisterd en zelfs begon te geloven wat journalisten altijd schrijven: dat plaat x zus en plaat y zo zou klinken. Neem nu Amazing Grace: letterlijk elke rockjournalist schrijft dat het garagerock is, maar dan ga je voorbij aan songs als "Rated X" of zelfs "She Kissed Me (It Felt Like A Hit)": dat klinkt echt niet als garagerock zoals ik dat ken."
enola: Ja, vergeef het ons, muziekjournalisten: we schrijven ook maar af van elkaar…
Pierce: (lacht) "Oh, maar wij muzikanten doen dat ook hoor. Maar om op je vraag terug te komen; ik kan het ergens met je eens zijn dat Songs in A & E verschillende kanten van Spiritualized herbergt, maar nogmaals: dat was zeker geen vooraf uitgestippeld plan."
enola: Ben je het met me eens dat er een enorme evolutie in je teksten zit? Bij Spacemen 3, je vorige groep, huldigden jullie nog het credo: "Taking drugs to make music to take drugs to". Met Spiritualized maak je nummers als "Lord, Can You Hear Me" en, op de nieuwe plaat, "Soul On Fire". Zie je religie, met jouw verleden, als een opluchting, een soort verlossing of als een of andere vorm van publieke biecht?
Pierce: "Hangt ervan af hoe je religie definieert: bedoel je het als geloof of als organisatie?"
enola: Ik dacht meer in de richting van religie als muzikale uitdrukkingsvorm.
Pierce: "Want ik heb eigenlijk geen geloof in de klassieke zin van het woord. Ik denk persoonlijk dat muziek tjokvol metaforen zit. Neem nu het woordje ’engelen’: het is mooi, het is poëtisch, het is meer een idee dan een concreet iets. Anders gezegd: om de dingen waar je het over wil hebben concreet te maken, kan je je toevlucht nemen tot Bijbelse metaforen. Persoonlijk hou ik van muziek die diep gaat, ik bedoel maar: er zijn zoveel mensen bezig met het stelen van elkaars ideeën, mensen die krampachtig hip willen zijn, maar daar gaat het bij mij allemaal niet om. En daarom hou ik zoveel van gospel: ken jij iets dat dieper gaat dan mensen die zingen over hun geloof? Want of je nu gelooft of niet, het is heel moeilijk om onbewogen te blijven bij een gospelkoor: mensen die op een prachtige manier zingen over hun geloof, over hun diepste kern van existentie; ik kan er alleszins niet onbewogen bij blijven."
enola: Zou je het als een compliment zien als je te weten zou komen dat mensen bidden op bepaalde muziek van Spiritualized?
Pierce: "Ergens wel, denk ik. Je moet het zo zien: in bepaalde songs van Spiritualized stel ik vrij fundamentele vragen en daar is echt niets mis mee. Meer zelfs: er zit een zekere waardigheid in om hier, op dit moment en deze plaats jezelf af te vragen: "What the fuck is going on? Waar sta ik? Waarom ben ik hier tout court?" Neem nu "Death Take Your Fiddle" op de nieuwe plaat. Dat gaat dus niet over doodgaan met een bepaalde vrees, het gaat meer om het feit dat het leven niet echt waard is geleefd te worden tenzij je ooit gevaarlijk dicht bij de dood stond. Het maakt je leven nadien waardevoller, snap je? En het gaat niet om hoe dicht of hoe ver je nu bij de dood stond, het is geen spelletje, het gaat om begrijpen. Het is echt iets als ladies and gentlemen we are floating into space, je kan jezelf er niet van wegdraaien. Terwijl een heleboel mensen niets liever doen dan hun hoofd afwenden omdat ze er niet mee overweg kunnen: met het universum, met een vacuüm, … Terwijl ik hou van muziek die al die moeilijke dingen omhelst, muziek die je ergens zegt dat het zinvol is dat jij er bent, dat het zinvol is wat jij doet."
enola: Slotvraag: Zowel met Spacemen 3, je vorige groep, als met Spiritualized hebben jullie inmiddels, vaak zonder dat de fans er erg in hadden, een indrukwekkend arsenaal aan covers opgenomen: songs van onder meer Red Crayola, Ray Charles, Mudhoney, The Troggs, MC 5, Bob Dylan en Laurie Anderson hebben jullie in het verleden helemaal naar jullie hand weten te zetten. Welke groep heeft tot dusver de meest perfecte cover van Spiritualized gespeeld?
Pierce: (lacht hartelijk) "Ohjee. Zoveel ken ik er ook niet. Ik weet dat Low ooit onze "Lord, Can You Hear Me" gecoverd heeft, wat tussen haakjes de reden was waarom we die song live weer zijn beginnen spelen. Ik vond het echt prachtig wat ze er mee gedaan hebben, vooral dan de zang van (drumster) Mimi Parker: ze kan ongelooflijk lange noten zonder tremolo zingen, echt subliem."
enola: Laat ons de vraag nog wat opentrekken: van welke groep zou je graag nog een Spiritualized-cover horen?
Pierce: "Goh, dat weet ik zo onmiddellijk niet. Ik heb altijd gevonden dat Mark Lanegan ons eens zou moeten coveren omdat ik vind dat hij zo’n mooie stem heeft, maar voor de rest? Goh, ik heb er nooit echt zo bij stilgestaan. Tricky question, indeed.."
enola: Bedankt voor het interview en tot in juli op het Belgische Les Ardentes. Staan jullie een beetje op scherp?
Pierce: "We geven onszelf altijd volledig. Ik zou het niet anders kunnen."
enola: Rock and roll!
Spiritualized speelt op 12 juli op Les Ardentes: http://www.lesardentes.be/2008/nl/
