In binnen de lijntjes kleuren zijn die van Califone nooit goed geweest. Zeven albums lang al werkt de band aan een morsige, soms ondoordringbare visie op de dingen. Nummer acht Roots & Crowns houdt dat ene credo in stand: lang leve het smodderen.
Spilfiguur Tim Rutili en de zijnen bewijzen eens te meer boeiende overlevingskunstenaars te zijn. In de vroege jaren negentig maakte Rutili met Red Red Meat furore in Chicago, met provocerende bluesmutaties die elke vergelijking hardnekkig probeerden te weerstaan. Wijde erkenning leverde het echter niet op: de band speelde tweede viool voor andere lokale helden — eerst The Smashing Pumpkins, daarna het verwante Wilco — en kreeg de nodige problemen te verwerken. Amper een paar maanden nadat bassiste Glynis Johnson uit de band werd gezet, stierf ze aan aids. De band timmerde voort aan de weg, maar begaf het uiteindelijk, en Rutili startte Califone als een veredeld soloproject dat aanvankelijk verder richting elektronica evolueerde. Califone werd echter al snel een productieve band.
In dit decennium bracht Califone bijna elk jaar een nieuw album uit (met Heron King Blues uit 2004 als voorlopig hoogtepunt), en de soms verwarrende, maar altijd intrigerende mix van rock, roots en elektronica bleef daarbij intact. Na de vorige tournee gooide Rutili er bijna het bijltje bij neer, maar bij het horen van Psychic TV’s "Orchids" hervond hij de drang om muziek te maken en de resultaten, inclusief een cover van datzelfde "Orchids", zijn te vinden op Roots & Crowns. Het is hun zoveelste album dat bij een eerste beluistering niet meer dan een onsamenhangende troep lijkt, en dan per beluistering meer en meer geheimen prijsgeeft. Een en ander heeft daarbij te maken met het experimentele totaalgeluid, dat nu en dan te vergelijken valt met het werk van andere artiesten, maar als geheel enkel "typisch Califone" is gebleven.
Niet elk album is een staalkaart van mogelijke stijlen, maar er zijn er weinig die de band niet ooit heeft aangewend: "Pink & Sour" koppelt de hyperkinetische pop van Clinic aan de sonische experimenten van The Folk Implosion. Het resultaat: een gebroken bastaard waarmee de groep de dunne grens tussen indiepop en roots verkent. Elders gaat het dan een totaal andere kant uit: de zanglijnen van het zachte akoestische "Sunday Noises" doen aan het werk van Will Johnson/Centro-matic denken, de onweerstaanbare hoekigheid van "A Chinese Actor" had van een geïnspireerde Beck kunnen komen, en met z’n geluidsmanipulaties en narcotische melodieën had "3 Legged Animals" net zo goed op een album van Sparklehorse kunnen staan.
Een rode draad vinden in de cryptische teksten met hun vage metaforen is evenmin onbegonnen werk, maar die bijna associatieve aanpak sluit wel prima aan bij het geluidspalet van de plaat, een opeenvolging van schijnbaar onverenigbare elementen die het geheel een hypnotische kracht meegeeft. Songs vloeien in en uit mekaar, wippen van akoestische riedels naar synthetisch gezoem en van funky baslijnen naar de verdwaalde fiddle van de korte instrumental "Alice Crawley", die de plaat doormidden klieft. Roots & Crowns is daardoor geen makkelijk verteerbare plaat geworden, maar wel eentje die getuigt van een indrukwekkende inventiviteit en ideeënpracht. Califone moet zowat de enige band zijn die de speelsheid van Camper Van Beethoven (inclusief het binnensmokkelen van vreemde instrumenten) weet te verenigen met de experimenteerdrift van (de latere) Wilco.
Dat de band erin slaagt die disparate elementen te doen samenvloeien is haar grootste kracht: van de snerpende viool van "Burned By The Christians", de pure poparrangementen van "Spider’s House" en de geluidssoep van "Black Metal Valentine", tot het creepy "Rose Petal Earl": Roots & Crowns verenigt oud en nieuw, analoog en digitaal, traditie en experiment, hout en plastiek. Iets om mee uit te pakken in familiekring is het niet, maar we durven er wel geld op zetten dat deze ontmanteling en makeover van rootsmuziek binnen een decennium (of twee) nog steeds eigentijds zal klinken. Sterk!
Califone speelt op dinsdag 30 januari op het verjaardagsfeest van goddeau in het STUK in Leuven.
