"The South isn’t a place, it’s a state of mind" wordt wel eens beweerd, en ook bevestigd door Searching For The Wrong-Eyed Jesus, een afwisselend intrigerende, bevreemdende en soms onthutsende zoektocht naar de identiteit van "the Deep South".
De essentie van dit deel van de Verenigde Staten was al op treffende wijze vereeuwigd in het werk van o.m. Cormac McCarthy, William Faulkner en Flannery O’Connor (wiens Wise Blood een sleutelwerk werd na de verfilming door John Huston). De religieuze obsessies, spanning tussen "the sacred & the profane", het zwakke vlees en het schuldbesef, zijn ook al sinds jaar en dag thema’s die heel wat muzikanten hebben beziggehouden. Van Robert Johnson en Al Green, tot Sixteen Horsepower met hun onheilspellende folk, en Johnny Dowds groteske benadering; de dualiteit vormt een onuitputtelijke voedingsbodem. Filmmaker Andrew Douglas vond deze ook terug op het album Wrong-Eyed Jesus van alt country-artiest Jim White, die hij verzocht te fungeren als gids voor een trip door het diepe Zuiden.
Het resultaat is Searching For the Wrong-Eyed Jesus, een in bourbon gedrenkte film die balanceert op de grens tussen een documentaire, een roadmovie en een soundtrack bij de zuiderse verbeelding. White beweert zelf dat de essentie van de streek zich pas laat kennen als je er bent weggeweest en er vervolgens naar terugkeert, en hij neemt de filmmakers mee langs een rits opmerkelijke locaties en al even bijzondere figuren. Zo wordt er een bezoek gebracht aan een gevangenis, een roadhouse (waar er volop wordt gezondigd, terwijl er ’s anderendaags in de kerk om vergiffenis gevraagd zal worden), een trailer park, een koolmijn, een door born-again christians gerunde truckstop en Pentecostal kerkgemeenschappen, waar religieuze opwinding een bijna seksuele allure krijgt.
De markante figuren die de revue passeren zijn zowat allemaal doordrongen van een bijna middeleeuws zondebesef dat staten als Alabama, Louisiana en Mississippi nog steeds in z’n greep houdt. Het onvoorwaardelijke geloof is bij momenten bijna onbegrijpelijk, terwijl de intensiteit en begeestering waarmee wordt gesproken, in schril contrast staat tot de whatever-houding van het cynische grootstadsleven in de VS (en bij uitbreiding West-Europa). De boeiendste gesprekspartner is ongetwijfeld auteur Harry Crews, die de zienswijze samenvat als "stories was everything, and everything was stories". De realiteit bestaat uit verhalen, en verhalen worden aangewend om een doorgaans arme en getormenteerde bevolking ("In our world, everybody was maimed and mutilated") een houvast te geven, een illusie over hoe de wereld in mekaar zit.
De muziek is al even opmerkelijk als de plaatsen en figuren die aan bod komen (het album is apart verkrijgbaar). White en Johnny Dowd verrijken de film met rauwe verhalen over gebroken zielen en spirituele dilemma’s, terwijl ook The Handsome Family (i.e. Appalachian folkies Brett en Rennie Sparks) licht surreële bijdrages leveren. Even indrukwekkend zijn de songs die gespeeld worden door David Eugene Edwards (met o.m. een weergaloos "The Wayfaring Stranger") en banjolegende Lee Sexton: stokoude, van overtolligheid gespeende folksongs die een eigen logica lijken te volgen en gedreven worden door een bijna duivelse intensiteit.
Het gaat veeleer om een bewust geconstrueerde of gemanipuleerde voorstelling van het diepe Zuiden dan een objectieve weergave, maar de boodschap van Harry Crews (de ware aard van de mens komt naar boven in extreme omstandigheden) in acht houdend, is het toch een fascinerende kijk op een anachronistische, maar ergens ook bijzonder pure manier van leven en denken. Searching For The Wrong-Eyed Jesus is dan ook een absolute aanrader voor iedereen die gefascineerd is door een spirit die z’n sporen heeft nagelaten in heel wat literatuur, film en populaire muziek, van blues, country en folk, tot rock-’n-roll.
