De bekendste verfilming van het verhaal van de Italiaan Carlo Collodi uit 1883 is nog steeds de versie die de Walt Disney studio uitbracht in 1940 en die terecht uitgroeide tot een van de grote klassiekers uit de Disney-catalogus. De laatste jaren lijkt het alsof de ene na de andere cineast zich opnieuw waagt aan een filmadaptatie, waardoor Guillermo del Toro zelfs zijn auteursstatus in de titel moest bevestigen om zich te onderscheiden van de eveneens dit jaar gedraaide versie van Robert Zemeckis. De interpretatie door de regisseur van onder andere Pan’s Labyrinth en The Shape of Water is gelukkig diens beste film sinds lang en zeker de eerste degelijke film gedraaid rond de houten pop sinds de tachtig jaar oude animatieprent waar een half leger regisseurs aan meewerkte.
De grote kracht van de prent uit 1940 was de ongelooflijk virtuoze animatietechniek – met vooral dank aan het toen revolutionaire ‘multi-plane’ procédé dat verschillende getekende cellen in lagen op elkaar fotografeerde – én uiteraard het feit dat Disney anders dan in veel latere producties, er niet voor terugschrok om van het sprookje een bijzonder donkere en soms angstaanjagende aangelegenheid te maken. Het zijn net die twee elementen die ook deze Pinocchio naar een hoger niveau tillen. Del Toro bewees reeds in eerder werk dat hij beschikt over een sterk ontwikkeld gevoel om surrealisme, horror en sprookjesachtige elementen te mengen. Zijn benadering daarvan in Pan’s Labyrinth blijft de meest onovertroffen illustratie van dat talent, maar hier toont hij eindelijk nog eens ten volle dat hij nog steeds in staat is het aan te wenden op bijzonder trefzekere manier.
Het verhaal van de houten pop die een jongen wil worden, wordt hier geïnjecteerd met een aantal duistere ondertonen die de plot zeker ten goede komen: zo verwezenlijkt ersatz-vader Gepetto zijn creatie omwille van een catastrofaal verlies en een grote bitterheid, terwijl de culturele achtergrond bijgekleurd wordt door het opkomende fascisme in Italië. Die meer realistische insteek wordt gecombineerd met een virtuoze digitale stop-motion animatie die een verbazende aandacht heeft voor licht en textuur: let bijvoorbeeld op het toepasselijke oog voor de vele soorten hout die in de film voorkomen en hoe die elk een eigenheid bezitten. Die technische verfijning zorgt ervoor dat de ongebreidelde fantasie – op wonderlijke, maar evenzeer op lugubere wijze de vrije loop krijgt. Zo is de creatie van Pinocchio eerder een scène afkomstig uit een horrorprent en velen wezen dan ook al terecht op de gelijkenissen met Frankenstein. De wereld waarin de kleine houten pop – een knap geconcipieerd creatuur – terechtkomt, is evenmin vrolijk of onschuldig: Del Toro laat zijn film voortdurend balanceren op de rand tussen griezel en feeërie en het resultaat laat ons werkelijk van de ene verbazing in de andere vallen, ook al omdat het script een behoorlijk aantal nieuwe en boeiende zaken toevoegt aan het verhaal. De meeste van die nieuwe elementen zorgen ervoor dat dit eerder een lyrische nachtmerrie is, maar de knappe manier waarop we worden meegezogen in dit duistere avontuur, is bepaald indrukwekkend.
Misschien het enige minpunt in Guillermo del Toro’s Pinocchio, zijn de songs. Zoals een Amerikaanse collega van mij opmerkte ‘Do you really believe you could ever compete with Wishing Upon a Star? I don’t think so’. En inderdaad de lat van de originele Pinocchio ligt wellicht zo hoog dat die onmogelijk te bereiken viel, wat niet wegneemt dat deze versie verdomd hard haar best doet om daar te geraken.
Tot slot nog een uitsmijter: in een ingreep waardig wat Terry Gilliam deed voor Brazil (Robert De Niro casten maar zijn gezicht nooit laten zien), vult Cate Blanchett de stem in van Spazzatura, de ongelukkige aap die de assistent is van de circusdirecteur waarvoor Pinocchio moet werken. Alleen zegt het dier geen gebenedijd woord en horen we Blanchett dus enkel dierengeluiden maken.
