Er moet afgelopen jaren iets in het water hebben gezeten als twee vierkant draaiende sci-fi franchises plots herrijzen en hun allerbeste serie afleveren. Star Trek deed een comeback van jewelste met het ronduit fantastische Strange New Worlds, en nu levert Star Wars het allerbeste product sinds 1980 en The Empire Strikes Back. Is het een gevolg van de pandemie, omdat alle makers dankzij de quarantaines wat hebben kunnen bijslapen? Wat het ook is, graag meer van dit, want Andor maakt Star Wars in één klap opnieuw relevant. Eerlijk en objectief, op de eerste twee films uit 1977 en 1980 na, waren het zelden nog kleppers, al vormde de animatieseries steevast de uitzondering (met Tartakovsky’s The Clone Wars en Star Wars Vision op kop). Sinds Disney het label in handen heeft, was het vet doorgaans van de soep. Misschien The Mandalorian, ja (maar dan toch enkel het eerste seizoen). Wat de films betreft, was er enkel Rian Johnson die een beetje liet smaken wat kon en van de spin-offs viel enkel Rogue One een beetje op, vooral omdat het eens een verhaal was grotendeels buiten de Skywalkers en Jedi’s om. Nu is er Andor, een prequel op Rogue One, dat op zijn beurt al een directe prequel was op Star Wars IV: A New Hope.
Ondertussen heb je ook voor deze franchise al een Wikipagina nodig om nog bij te blijven. Game Of Thrones, The Lord Of The Rings, Harry Potter, Marvelfilms, … Zonder af toe de pauzeknop in te drukken en even te Googlen wie nu weer wie is, kan geen mens nog volgen wat er nu precies wanneer gebeurt en wie het waarom deed. Andor breekt hier drastisch mee door een verhaal te vertellen dat wel gekoppeld is aan de canon, maar tegelijk in een eigen wereld speelt. Het legt een focus op grijze personages en vermijdt het zwart-wit van mythes eigen aan Star Wars – een onvoorstelbare verademing. Andor focust op hoe een fascistisch regime schrikbewind voert, hoe hieruit een rebellie ontstaat en hoe dat fascistisch regime hiermee omgaat. De focus ligt dit keer niet op de dualiteit licht versus donker, Jedi versus Sith. We volgen de wereld van de bureaucratie, van hoe al diegenen die werken voor de grote machinerie van de ‘Empire’ geen onschuldige kwezels zijn, maar zeer goed weten wat ze doen. Zij volgen niet enkel bevelen, maar gaan met alle mogelijk ambitie een stap verder. Volledig bewust overschrijden ze elke morele lijn, elk radertje in deze machine is een monster. Maar elk radertje is ook het soort persoon dat we haast dagelijks rondom ons zien. En elk radertje is beschermd door de structuur van het systeem waarbinnen ze opereren. De makers haalden hun mosterd duidelijk bij Hannah Arendt en haar ‘machinery of destruction’, maar tegelijkertijd volgen we ook de daden van de rebellie. Die van mensen die genoodzaakt zijn de methodes van de vijand over te nemen om hun strijd gevoerd te krijgen.
Het verhaal in 12 afleveringen is opgebouwd als meerdere speelfilms. De eerste daarvan is de introductie tot hoofdpersonage Cassian Andor en de andere centrale figuren, en eindigt wanneer Cassian een eerste keer de rebellie vervoegt. De tweede film is een ‘heistmovie’, de derde een ‘prison break’ en de laatste aflevering zweeft tussen coda en ‘raccord’ naar seizoen twee. Want Andor is van bij het begin opgezet als een verhaal verteld over 24 afleveringen, gespreid over twee seizoenen. De reeks is volledig gebaseerd op een speech van Cassian in Rogue One (een film die al een uitwerking was van een zin uit de openingswoorden van A New Hope): “Some of us – well, most of us – we’ve all done terrible things on behalf of the Rebellion. Spies, saboteurs, assassins. Everything I did, I did for the Rebellion. And every time I walked away from something I wanted to forget, I told myself it was for a cause that I believed in. A cause that was worth it. Without that, we’re lost. Everything we’ve done would have been for nothing. I can’t face myself if I gave up now. None of us could”
Dit eerste seizoen probeert te vatten hoe een cynisch en egoïstisch persoon als Cassian zich toch bekeert tot de goede zaak en een voorvechter wordt van ‘the greater good’. Er valt wel een punt te maken dat Cassian nog steeds dezelfde cynische egoïst is en dat zijn strijd voor een ander nog steeds gevoed wordt door dezelfde zelfzucht. Seizoen 2 zal waarschijnlijk inzoomen op de ‘terrible things’ en zou naar verluidt ettelijke tijdsprongen bevatten om de resterende 5 jaar tot Rogue One te overbruggen. De reeks heet Andor en toch is Cassian in feite niet het hoofdpersonage – een beetje zoals Ferris Bueller niet het echte hoofdpersonage is uit Ferris Bueller’s Day Off – maar wel Cameron Frye. Want ook al draait alles om Cassian, hij drijft de reeks niet vooruit, want hij wil niets. Hij heeft geen motivatie. Hij is als een Alice In Wonderland, enkel de speelbal en beleeft geen noemenswaardige ‘story arc’.
Op dat vlak kopieert Andor klakkeloos A New Hope. De aparte verhaallijnen van het seizoen zouden eigenlijk in een andere volgorde geplaatst kunnen worden en het zou niets veranderen aan zijn personage. De makers beseffen dit duidelijk, want de boodschap van over het graf van Marva aan haar zoon Cassian luidt dan ook: “… he already knows everything he needs to know and feels everything he needs to feel” Het thema van de generiek verraadt ook die ambiguïteit, want in aflevering 12 blijkt dat dit niet het thema van Cassian Andor is, maar dat van de begrafenis van Marva. Elke aflevering begint met een andere variatie op ditzelfde muzikale thema en pas in de laatste aflevering wordt duidelijk waarom. Vergelijk het met de opwarming van de instrumenten in een orkest en het muziekstuk als geheel zal uiteindelijk de lont van de rebellie aansteken, De stomme van Portici in a ‘Galaxy far far away’. De componist van dienst is trouwens de uitmuntende Nicholas Britell, wiens noten voor Moonlight of Succession ongetwijfeld nog bekend in de oren klinken.
Andor is van hetzelfde kaliber als andere top sci-fi reeksen als Watchmen, Battlestar Galactica, Westworld, The Expanse en binnen het Star Wars universum mogelijk de beste serie ‘tout court’. Jammer genoeg vertaalt zich dat niet in hoge kijkcijfers. Anderzijds, in tegenstelling tot al de rest is Andor dan ook niet echt kijkvoer voor kinderen (al is Star Wars, een universum waarin slavernij, sekshandel, minderjarigen uithuwelijken en genocides dagelijkse kost zijn misschien ook niet geschikt voor kinderen).
Tot slot zijn ook de dialogen en acteerprestatie in Andor van hoge kwaliteit. De acteurs zijn stuk voor stuk geweldig: Stellan Skarsgård (die monoloog in aflevering 11) en Fiona Shaw op kop, maar de tour de force is hier toch Andy Serkis. Ook de beeldregie is doordacht, met uitgewerkte visuele motieven die terugkomen als echo’s of net geïnverteerd worden. Een klein minpunt is eventueel het typische 21e eeuwse euvel om alles alweer onder te dompelen in enkel gedempte kleuren – ondertussen een cliché en hier eigenlijk nergens voor nodig. Zeker niet binnen een wereld waarin traditioneel altijd meer kleur overheerste. Enkel in de afleveringen waarin Cassian opgesloten zit, vormt die insteek een meerwaarde omdat deze afleveringen niet enkel in het wit van George Lucas’ doorbraakfilm THX-1138 grossieren, maar Star Wars ook injecteren met de noodzakelijke dosis dystopie waar Lucas altijd omheen danste. De kledij van de gevangen krijgt trouwens wel een zeer merkwaardige metatoets: de gevangenen hebben een oranje streep op hun wit pak, de dokters een blauwe. Het is niet duidelijk of dit een sneer is naar de ‘teal and orange’ rage waar Hollywood nu al 20 jaar onder lijdt, maar dat lijkt wel zeer plausibel.
