Star Trek: The Next Generation was een serie die dateert van vlak voor wat ze tegenwoordig ‘Peak TV’ noemen. Die periode startte begin deze eeuw, maar blijkt vaak niet meer dan een reclamewoord om ‘grotere’ sterren op het kleine scherm te laten paraderen. Star Trek: The Next Generation dateert nog uit het tijdperk dat een tv-serie als het ware kon promoveren naar het grote scherm. Deze serie liep van 1987 tot 1994 en hun ‘continuing mission’ werd dus net als de ‘5 year mission’ van voorgangers Star Trek: The Original Series voortgezet in de bioscoop. Star Trek: Nemesis, de 4de film met Picard, Riker, Data, Worf en Geordi (en een jonge Tom Hardy als Picardkloon) werd ondanks een goede verhaalpremisse een half fiasco door de totaal ongeïnspireerde regie van Stuart Baird (die openlijk Star Trek haatte). Het werd niet enkel een afsluiter in mineur voor de Trekkies, deze bioscoopfilm werd onverwacht ook de zwanenzang van enkele Star Trek tradities.
Nadat in 2009 Star Trek op typische J.J. Abramswijze werd gereboot (Abrams + reboot= nul diepgang en nul respect voor wat voorheen kwam, zie ook zijn Star Wars rotzooi), volgden mondjesmaat opnieuw de tv-series. Eerst Star Trek: Discovery in 2017 en nadien was het eindelijk de beurt aan de krasse negentiger Picard voor eerherstel. Om het eerste seizoen uit te werken werd een bont team samengesteld dat een behoorlijk goed seizoen met slechts enkele kleine mankementen opleverde en het was vol spanning afwachten wat het vervolg zou brengen. Twee jaar later (door die algmene onvoorziene vertraging) krijgen we seizoen 2. Dat kent een ongelóóflijk beloftevolle start: Q en de Borg Queen, ‘the best of both worlds’ als het ware, het perfecte recept voor een boeiende reeks rond de beste kapitein die de federatie ooit kende (eat your heart out Kirk). Dat dit gaandeweg het seizoen toch misloopt is een verrassing van formaat. Dat het zelfs enkele afleveringen volledig misloopt tart eigenlijk de verbeelding. Picard, Q en de Borg Queen, dat scenario schrijft toch zichzelf?
Het grote verschil met het puike eerste seizoen lijkt dat Akiva Goldsman ditmaal bijna alles helemaal zelf leidde. Voorheen werd hij voor het schrijven nog bijgestaan door Kirsten Beyer (die jarenlang Star Trek romans schreef) en vooral Michael Chabon (Pulitzerprijswinnende romanschrijver, zelfverklaarde trekkie en comicnerd die niet aan het tweede seizoen kon meewerken wegens verplichtingen aan het in tussentijd geanulleerde The Amazing Adventures of Kavalier & Clay). Chabon nam in seizoen 1 het leeuwendeel van het schrijven voor zich, wat zorgde voor een meer gebalanceerd narratief. Nu leunt Goldsman (sowieso al een scenarist met beperkt talent) op schrijvers van een beduidend minder kaliber.
De makers hadden beter moeten opletten toen South Park vanaf 2014 ook begon met kortere seizoenen en 10 afleveringen rond 1 verhaallijn opbouwde. Als de format overgenomen wordt door de parodie, dan is de tijd rijp om de formule ten grave te dragen. Series die opgebouwd zijn rond 1 verhaallijn voor een geheel seizoen kunnen goed zijn, maar dan moet het creatieve team toch wel van goeden huize zijn om het klaar te spelen. Star Trek : Picard telt 10 afleveringen en lijdt onder dit samengeperste narratief. Alle vroegere Star Trek series passen in het klassieke vertelpatroon van televisiereeksen: 22-26 afleveringen per seizoen waarin telkens per aflevering een ander verhaal centraal stond. Elke jaargang eindigde met een cliffhanger. De bemanning vormde wel het fundament, maar hun persoonlijke ontwikkeling verschoof naar de voor- of achtergrond al naargelang de noden van het verhaal. Wat Star Trek altijd zo goed maakte was de beheerste juxtapositie van de verschillende focussen en tonen die 20+ afleveringen in 1 seizoen met zich meebrachten. Er ontstond ritme, contrast en ruimte. De showrunners van Star Trek: Picard kozen echter voor de seizoenlange verhaallijntrend die de zelfverklaarde huidige gouden periode van televisie typeert. Dit vormt het eerste van de drie grote problemen waar het seizoen mee kampt.
De focus wordt op de individuele ‘character arcs’ van Picard en zijn ongeregelde crew gelegd, maar er is in feite geen noemenswaardige boog. Q wil dat Picard in het reine komt met zijn verdrongen jeugdtrauma’s om de beste versie van zichzelf te worden. Maar Picard is al 96 jaar oud en heeft in overvloed bewezen dat hij net door dit trauma te verdringen zijn best mogelijke versie is gebleken in al die jaren als kapitein. Picard moet afrekenen met een gênante les in waardig oud worden aan de hand van een slecht geschreven handboek Freud 101, wat een aanfluiting is voor het intellect van elke Starfleet Officer. Het zegt wel veel over wat de laatste jaren moet doorgaan als diepgang in populaire media maar in feite niet meer is dan de eerste twee hoofdstukken van ‘psychologie voor dummies’ of ‘filosofie voor dummies’. De aflevering waarin we in het geheugenpaleis van Picard afdwalen is dan ook het moment waarop dit tweede seizoen volledig ineen klapt. Inhoudelijk pijnlijk mager en visueel lijkt het op een studentenfilm zonder budget, geregisseerd door ene Joe Menendez. Er is in de serie maar 1 personage dat een waardige evolutie doormaakt en dat is wetenschapster Jurati die ook al aanwezig was in seizoen 1. ‘Star Trek: Jurati’ ware de juistere naam voor dit seizoen.
Het tijdreizen dat centraal staat in de verhaallijn dit keer is in hetzelfde bed ziek. In 99,9% van de gevallen is tijdreizen in film of televisie niets meer dan scenarioluiheid of -armoede. Ja, Star Trek heeft al eerder gespeeld met tijdreizen en een paar keer bleek dat succesvol. Ruw gesteld bestaan er 4 vormen van tijdreizen in populaire media. Toekomst voorspellen, reizen naar de toekomst, reizen naar een onveranderlijk verleden of reizen naar een dynamisch verleden. Elk van die 4 heeft enkele subcategorieën en specifieke voorwaarden, consequenties en beperkingen. Tot Star Trek: First Contact lag het verleden vast en niets kan veranderd worden. Er is maar 1 tijdlijn (de fratsen van Q suggereerden al wel een multiversum, maar hier werd nooit dieper op ingegaan). Het idee is dat als je terugkeert in de tijd, de veranderingen die je aanbrengt al aangebracht waren (geen vrije wil). Zoals Data het zegt in de Next Generation aflevering Time’s Arrow : “It has occurred. It will occur.” Vanaf Star Trek: First Contact werd het dat je kan terugkeren in tijd om te zorgen dat de juiste tijdslijn terug op de juiste koers wordt gelegd. Als het heden andermaal normaal wordt, zullen de veranderingen die je hebt aangebracht niets veranderen (dus vrije wil). Star Trek: Picard speelt een beetje met beide varianten, maar botst op inconsequenties omdat het idee wijzigt al naargelang het voor de volgende plotpoint het best uitkomt.
In grote lijnen samengevat: met een vingerknip stuurt Q in het heden Picard en z’n crew naar een alternatieve realiteit, een confederatie van planeten, waar Seven onder haar echte naam Anika een dictator is en Picard de roemruchtigste slachtergeneraal die al talloze buitenaardse volkeren heeft uitgeroeid. Picard legt zich hier niet bij neer en met de hulp van de Borg Queen reist het team terug in de tijd om het moment dat deze anomalie in de tijdslijn ontstond, recht te trekken. Dit blijkt Los Angeles 2024. Het ruimteschip Europa, met aan boord een voormoeder van Jean-Luc, staat op het punt naar Jupiter te reizen en daar op 1 van de manen een levend organisme aan te treffen. Picard en zijn crew worden opgesplitst, verenigd, opgesplitst, herenigd, … het voelt als een noodoplossing om 10 aflevering vol te krijgen. De gimmick van de crewleden die zich noodgedwongen moeten aanpassen aan deze tijd gaat al heel snel vervelen. Seven en Raffi spelen leuk op elkaar in, maar alles kabbelt zo tergend traag. Er zit geen vaart in. Een ander pijnpunt: vergelijk de verhaallijn van Checkov in Star Trek: The Voyage Home met wat piloot Rios hier overkomt. Rios belandt in een hospitaal voor illegale migranten, wordt opgepakt door de ICE en opgesloten. Checkov in 1986 werd als Rus opgepakt op een Amerikaans oorlogsschip. In die film werkte het om de absurditeit van de koude oorlog als komedie weer te geven. Rios in een cel en de latere ontsnapping uit de bus heeft de lichtvoetigheid (en look) van een aflevering van The A-Team en dit werkt bij een thema als ‘illegale’ migranten niet, zeker niet sinds de onmenselijke realiteit die Immigration Nation toonde. Frappant detail: deze aflevering werd geregisseerd door Lea Thompson, ook bekend als de moeder van Marty McFly in de Back to the Furure-trilogie.
Gene Roddenberry maakte altijd duidelijk dat Star Trek een serie is over hoop. Verhalen over dat merkwaardige wezen dat de mens is, een wezen dat via introspectie een confrontatie aangaat met zijn eigen diepste angsten en trauma’s om zichzelf te verbeteren. Want daarin schuilt de echte moed, niet in vechten of domineren… wel in hoe de juiste keuze niet hetzelfde is als de makkelijke keuze, dat de kleine keuzes die wij als individu nu maken ons verder leiden als mensheid. Onze beste ik worden in functie van het grotere geheel. Een eigenschap die Kirk en Picard deelden (“the needs of the many outweigh the needs of the few”). Of toch de jongere versie van Picard in Star Trek: The Next Generation. Star Trek: Picard struikelt niet alleen over inconsistenties, het omarmt te vlotjes nihilisme en zelfs egoïsme. Toegegeven, Picard is nooit een fijne mens geweest, maar wel een moreel kompas waar een hele crew op kon vertrouwen. Zijn arrogantie werd hierdoor draaglijk. Nu is hij een oude man geworden die amper rekening houdt met anderen en ‘wijsheden’ debiteert die gekopieerd lijken van een scheurkalender. Het lijkt wel een Hollywoodziekte: oude mensen zijn vaak per definitie wijs. Tussendoor wordt de kijker ook nog geconfronteerd met het concept: familie. De familie die we kiezen versus de familie die we krijgen. Allemaal zaken waar je de laatste Jaren als kijker overal mee om de oren wordt gekletst, gaande van MCU over Harry Potter tot Fast and Furious. Het is een beetje de ziekte van het franchisebeestje. Misschien verklaart dit de gapende afwezigheid van oudere broer Robert Picard?
Vergeleken met wat tegenwoordig allemaal streamt, behoort dit tweede seizoen rond Jean-Luc Picard tot de middenmoot. Dat is niet voldoende. Voor een Star Trek reeks moet de lat hoger liggen. Veel hoger. Momenteel wordt gewerkt aan het derde en laatste seizoen. De helft van de huidige cast verdwijnt en het grootste deel van The Next Generation komt terug. In de laatste aflevering van dit seizoen zit een heel mooie callback naar het allereerste seizoen van Star Trek: The Next Generation als plots Wesley Crusher opduikt als een ‘traveller’. Een zeer leuke en hoopgevende teaser voor wat nog komt. Geef deze fantastische personages alsjeblieft een goed uitgeschreven verhaal, geef hen een waardige afronding. Maar laat vooral Jonathan Frakes meer afleveringen regisseren. Ook in Star Trek: Picard is meteen overduidelijk dat hij zowat de enige regisseur is die het materiaal echt goed aanvoelt.
