Arsenal was altijd al een evenwichtsoefening, waarbij een brug werd geslagen tussen John Roan en Hendrik Willemyns, tussen muziek en beeld, tussen feest en melancholie. Zevende album The Rhythm Of The Band probeert nog steeds al die uitersten te verzoenen, maar voor het eerst lijkt de balans zoek.
Waren ze eerder bedreven evenwichtskunstenaars of teerde de band juist op conflicten? Steevast slaagden Willemyns en Roan er in die strijdbare energie om te buigen tot creativiteit. Anno 2021 lijkt vechtlust echter plaats te hebben gemaakt voor gelatenheid en moet Willemyns het zonder zijn vaste contrapunt zien te rooien. Het geluid van de band evolueert op hetzelfde ritme als de mensen die er deel van uitmaken.
Niet dat we helemaal zonder ankerpunten in het diepe worden gegooid. De typerende clash tussen westerse dansmuziek en exotische instrumenten vormt nog steeds het fundament voor het huis dat Arsenal twintig jaar geleden oprichtte. Enkel de inrichting van dat huis wil doorheen de jaren wel eens veranderen, net als het volk dat er over de vloer komt – en dat is op dit album niet anders. Felix Machtelinckx van Tin Fingers hielp Willemyns mee om de in Nigeria opgenomen afrobeat-ritmes af te werken en het is zijn stem die je hoort op vooruitgeschoven single “Animal”. “The Rise & Fall” combineert dromerige zang met fanfarepercussie en een muzikale ars poetica (“Holding the beat in the palm of my hand / I can measure the rise, the fall, the rhythm of the band“) tot een gestaag groeiende climax. “Wanderer” combineert diepe bassen, frivole percussie en new wave-synthesizertoetsen tot iets compleet vertrouwds. In het openingstrio klinkt Arsenal alvast niet op de dool. Blijkbaar gaat toch niet ieder die zwerft teloor. En toch … knaagt er iets, zoals de realiteit ook knaagt aan de hoofdpersonages in een roman van Murakami: er is iets niet in de haak. En dat iets is de afwezigheid van John Roan.
Nu heeft er altijd wel een scheutje melancholie in Arsenals muziek gezeten, maar het is voor het eerst dat het bittere – dat voorheen steeds in welafgewogen proporties aan het zoete werd toegevoegd – de overhand krijgt. Na het dansbare openingstrio wordt de toon er een van twijfel en introspectie: in “Dugbe Or Mokola” doen amorfe drone-achtige geluiden alle samenhang verdampen. “Tensión” heeft een snik vol pathos in de keel en is meer gevoel dan nummer. Dat geldt overigens voor meerdere tracks: in het langzaam opbouwende “Little Shaman Cub” verdrijven een gitaarlijn en allerhande percussie dierengeluiden uit de nachtelijke jungle om naar een ingetogen climax toe te werken. “Eve” klinkt dan weer als een avondje alleen in een onpersoonlijke hotelkamer terwijl de synths in dikke druppels kil tegen het venster aandampen. Een gevoel dat terugkomt in de weemoedige pianotoetsen van afsluiter “Nightfall” terwijl de zanglijn aarzelend naar de hemel reikt: bij het aanschouwen van die eeuwig ongrijpbare en (gelukkig maar) onbeschrijfelijke kracht van de muziek van een groep steekt de hoop voorzichtig de kop op, maar het licht wordt op het einde toch uitgeknipt.
Een laatste evenwicht waar Arsenal steeds mee heeft gespeeld – en dat nu ook verschoven is – is dat tussen beeld en muziek. Willemyns heeft als regisseur al meerdere prima adelbrieven op zak en vroegere platen werden vergezeld door minidocumentaires. Maar waar de beelden vroeger bij de muziek gevoegd werden, is het nu de muziek die bij de beelden komt. Het album is de soundtrack bij de gelijknamige tv-reeks, en waar de muziek bij de eerste beluisteringen moeilijkheden had om te overtuigen, wint ze na het bekijken van de documentaire veel aan kracht.
Als The Rhythm Of The Band het afscheid van Arsenal zou zijn, dan is het bitterzoet als de lach die Andromache bij haar definitieve afscheid van Hector tussen haar tranen weet te wringen wanneer ze samen kijken naar hun zoontje. Dankbaarheid voor wat ze samen hebben gecreëerd en meegemaakt gaat hand in hand met de angst voor wat komen zal. Wie weet wat de toekomst brengt?
Op 9 december speelt Arsenal in de Lotto Arena in Antwerpen. Er zijn nog tickets beschikbaar.
