Het internationaal Filmfestival van Rotterdam (IFFR) viert dit jaar de 50ste editie. Geen feest met bubbels in de Nederlandse stad, wel een ruim aanbod dat ieder van ons online kan bekijken. Van 1 tot 7 februari kan menig filmliefhebber zich onderdompelen in een wereld waarin fantasie en realiteit elkaar kruisen. En er is goed nieuws voor wie snakt naar meer, want het filmfestival wordt verdergezet van 2 tot 6 juni deze zomer! Ook de befaamde Tijgercompetitie heeft weer heel wat moois in petto waar watertanden naar wordt uitgekeken!
Volg vanaf 1 februari hier onze IFFR blog
Dinsdag 2 Februari
Het Internationaal Film Festival van Rotterdam is sinds gisteren officieel van start gegaan, helaas niet in de zalen, dan wel online. Enkele grote namen presenteren nieuw werk zoals Anders Thomas Jensen die met zijn film Riders of Justice de 50e editie van het festival mag openen. Maar ook veelbelovende nieuwe titels van regisseurs zoals Andrei Konchalovsky, James Vaughan en Sode Yukiko zullen te zien zijn op het (virtuele) witte doek. Een keuze maken uit meer dan 100 films is geen gemakkelijke klus, maar het festival biedt de kijkers een handige tool aan. Het tijgericoontje laat je enkele trailers zien en op basis van ‘like’ en ‘dislike’ – zal je persoonlijke filmlijst samengevat worden. Nadien kan je je keuzes bekijken in je favorietenlijst, bijna een soort Tinder voor cinefielen. Er is wel één nadeel voor de Belgische kijkers want niet alle films zijn beschikbaar in ons land. Hopelijk wordt dit aangepast in het tweede deel van het festival, dat zal plaatsvinden van 2 tot 6 juni 2021.
Eerste film op het programma is Manifesto van Ane Hjort Guttu. Deze kortfilm hoort bij de ‘Ammodo Tiger Short Competition’, die als motto ‘De kracht van kort’ heeft. De boodschap van Manifesto mag dan wel krachtig zijn, helaas spreekt het beeld dit tegen. De kijker wordt geconfronteerd met een kunstacademie die verstikt wordt door controle en regels. En als er iets is waar een kunstenaar de hekel aan heeft, is het wel beroofd worden van diens vrijheid.
27 minuten lang zien we flarden van de school en projecten van de leerlingen via een overbelicht beeld en minimalistische montage. Long shots worden afgewisseld met diverse camerahoeken en het geluid is een vorm van realisme pur sang. Het is alsof de zoektocht naar vrijheid van de leerlingen in dialoog treden met Guttu’s manier om een film te maken. Her en der komen er Noorse citaten tussen de shots, maar door de afwezigheid van ondertitels, is het moeilijk om uit te maken wat het doel hiervan is. Guttu staat gekend om haar zoektocht naar vrijheid en het probleem hierrond, maar die boodschap mist effect in de beelden. Misschien was een fictiefilm hier een betere optie geweest.
Naast Manifesto maakt ook Flowers blooming in our throats deel uit van de Short competition. Cineaste Eva Giolo begint haar film met een prachtig openingsshot die meteen de poëtische toon van de film zet. Acht minuten lang speelt ze met schaduw en reflectie, met shots die snel na elkaar komen in een abstracte compositie van een hand. Giolo laat ons stilstaan bij de essentie van handen maar toont net dat ietsje meer. Ze toont het mooie hiervan, als het voelen van de zon en de liefde wanneer je iemand vastneemt. Maar ook de koude en het krachtige dat verwerkt zit in zowel het vasthouden als het loslaten. Die dialoog wordt duidelijk door de beelden van de tol, die onze handen soms opeisen.
Zonder woorden maar met sprekende beelden worden we geconfronteerd met datgene wat onder meer een mens een mens maakt. Dit wordt versterkt door minimalistische geluiden van de handeling zelf, zoals het kammen van de haren, het knippen van de rozen of het sluiten van een raam. Maar ook de kracht achter het vasthouden van eender wat, wordt enorm sterk in beeld gebracht. Het is een film die meerdere keren kan ingevuld worden, want de handen kunnen zowel symbolisch geïnterpreteerd worden als verhalend.
Zonder gezichten geeft ze ons een beeld van de mens achter de handen. De kijker flaneert via de handen door de zielen, zachte handen, geleefde handen, versierde handen. Naarmate het einde nadert, volgen de shots elkaar sneller op en werkt ze intenser met negatieve patronen. Je voelt een zekere spanning, maar weet niet waarop je wacht. Tot je beseft dat je soms niet meer nodig hebt om iets te vertellen dan de essentie waar het om gaat.
Woensdag 3 Februari
De regen tokkelt op onze ruiten, de lucht kleurt grijs maar gelukkig is er de derde dag van het Internationaal Film Festival Rotterdam om onze dag te kleuren. En die begint goed met het dromerige plaatje Archipel van de Canadese regisseur Félix Dufour- Laperrière.
Archipel
Deze schitterende animatiefilm is zijn tweede documentaire en gaat in wereldpremière op het IFFR.
Archipel opent met een zwart shot waarin enkel een vrouw geanimeerd wordt. Een Franse vrouwelijke stem vertelt ons dat het zondag is en meteen voel je de sfeer van een zwevende laatste dag van de week, waarbij je gedachten doelloos verdwalen in de schoonheid van de natuur. Al tijdens de eerste minuten kan de film geïnterpreteerd worden als een monoloog van een vrouw of een dialoog tussen geliefden, die gefantaseerd kunnen worden in de schets van de vrouw. Maar het meest inspirerende is de dynamiek tussen tristesse en liefde die voelbaar is doorheen de film. Elk woord, elke zucht spreekt rechtstreeks tot de kleinste vezels in ons lichaam.
Laperrière stelt de liefde tussen beide personages voor als een rivier. Enerzijds is hun romance even onvoorspelbaar en rusteloos als een kabbelende rivier, anderzijds ziet hij haar als het water dat nodig is om te overleven. Ze bestaat niet, maar hij blijft haar aanwezigheid voelen en zien. Deze metafoor wordt in beeld gebracht door een rustige schets, met her en der wat dynamische beelden, maar de woorden die worden uitgesproken, brullen de hartstochtelijke chemie tussen beiden. Schetsen wisselen af met filmische dia’s, zwarte beelden gaan over in dialoog met tekst. En dit alles wordt vergezeld van bovenaardse geluiden die het haar op je armen pijlrecht laten staan.
Laperrières film bevat de kracht om visueel of auditief tot je ziel te komen omwille van de sprekende woorden. Net zoals je geen twee keer in dezelfde rivier kan stappen, volgens Herakleitos, kan je deze film ook geen tweemaal op dezelfde manier bekijken. Elk woord krijgt een andere betekenis, elk beeld een andere interpretatie. Maar wat niet verandert is de liefde tussen beide personages. Net zoals water ongelooflijk sterk is en onverwoestbaar, is hun liefde immuun voor de vele stormen die ze hebben doorstaan.
‘Archipel’ van Félix Dufour- Laperrière met Florence Blain Mbaye, Joséphine Bacon – Canada – 2021 – Score: 8/10
Er is een Geest in Mij
Om de dag positief af te sluiten, bekeek ik nog de kortfilm Er is een geest van mij, althans dat dacht ik toch. Deze film van de Peruaanse regisseur Mateo Vega duurt slechts zes minuten maar heeft een boodschap die nog jaren blijft nazinderen. De film opent met beelden die je met stroboscopische effecten ‘to the point brengt’: het hoofd van de protagonist voelt aan als een ramp, als een brand, als terreur. We kunnen met enige voorzichtigheid zeggen dat hij kampt met depressieve gedachten.
Die worden visueel weergegeven door symbolische beelden. Zo is er een ellenlange tunnel waarin licht op het einde lijkt te ontbreken, domineren de zwart-wit gedachten de film en is er het woelige geruis dat elke bewoording overheerst. De geest in kwestie lijkt in het begin donker en akelig maar vloeit al snel over in een vrouwelijke verschijning. Deze floreert zacht uitgedrukt als een kameleon doorheen zijn gedachten en staat symbool voor vuur en pijn die in dialoog treden met warmte en plezier.
De verteller combineert Nederlandse woorden met Spaanse en statische beelden met dynamische. Maar de enige zekerheid die hij heeft is dat er een geest is. En hoe imposant die aanwezig is, wordt duidelijk door de verwarde beelden die verhalend getoond worden. Want de geest is als een schaduw die volgt en helaas kan je je daar niet van ontdoen – net als van deze film die blijft nazinderen.
‘Er is een Geest in Mij’ van Matteo Vega – Nederland – 2021 – Score: 7,5/10
Donderdag 4 Februari
We zitten jammer genoeg al over de helft, maar het IFFR laat zijn kijkers steevast hunkeren naar meer. Zeker met de meesterlijke vertoning Dead and Beautiful van de Nederlands regisseur David Verbeek. Een film die vol spanning, mysterie en actie zit en dat tegen een onrealistische achtergrond in een hypermodern Taiwan. Het intrigerende aan dit plaatje is de combinatie van Taiwan met Nederland, in zijn locatie en personages.
Dead and Beautiful
Verbeeks film vertelt het verhaal van vijf exuberante vrienden, die als perfect gevormde robots met kale blikken door het leven slenteren. Bij wijze van verveling steken ze voortdurend de draak met elkaar, maar dan in extreme vormen. Zoals je eigen dood faken om dan springlevend uit een taart te springen als grap… Maar wanneer het Anastasia haar beurt is, lijkt de groep toch niet meer zo enthousiast. Plots zit je als kijker op het puntje van je stoel met gefronste wenkbrauwen naar een tafereel te kijken dat eerder verward dan angstig overkomt. In het vervolg toch twee keer nadenken voor je iets bestelt op Instagram.
Dead and beautiful blijkt het zoveelste vampierenverhaal en het is de kunst als regisseur om er toch iets origineels van te maken. Verbeek graait gretig in de clichés en achtergronden van het genre, maar weet er toch een persoonlijke draai aan te geven. De onstabiele beelden roepen echo’s op van The Blair Witch Project, maar we worden als kijker her en der subtiel uit onze ‘suspension of disbelief’ getrokken. De regisseur zet de kijker ook graag op het verkeerde been. Wat eerst lijkt op een vreemd ritueel uit het Oosten- zoals die clichématig vaak in films opduiken- wordt al snel een Westers ritueel. De samensmelting van West met Oost is in deze context vernieuwend en dusdanig blijf je verwonderend naar het scherm staren.
Niet alleen inhoudelijk is deze film verrassend, ook cinematografisch. Verbeek speelt graag met kleur door enerzijds in te zetten op overbelichte momenten en anderzijds in te zetten op in rood coloriet gedrenkte scènes die de psyché van zijn personages weergeven. Daarnaast wordt de spanning gevoed door de camera als zesde acteur die gretig inzoomt op de onderliggende details zoals het druppelen van bloed. Om er zeker van te zijn dat de kijker nagelbijtend voor zijn scherm zit, wordt dit alles ondersteund door oosterse geluiden die eerder onrustwekkend werken dan rustgevend.
David Verbeek toont mondkapjes op een manier zoals we die allemaal willen dragen, althans, als je hunkert naar sensatie en het onbekende. Naar spanning die verduisterd wordt in dood en passie. Naar roekeloosheid en vrijheid. Naar een tijd vol leven wanneer je steendood bent binnenin. Wie zou vandaag gedacht hebben dat vers bloed de nieuwe drugs zouden worden.
‘Dead and Beautiful’ van David Verbeek met Gijs Blom, Philip Juan – Nederland – 2021 – Score: 7,5/10
Vrijdag 5 Februari
Friends and Strangers
Het weekend wordt aangenaam ingezet met de luchtige film Friends and Strangers van James Vaughan. Een aangenaam deuntje opent de film en wordt al snel vergezeld door een statische camera die een beeld van de stad schept. Langzaamaan worden de voornaamste personages geïntroduceerd en al snel heb je door dat zij zowel ‘friends’ als ‘strangers’ zijn van elkaar.
De film vertelt het verhaal van Alice en Ray, jonge Australiërs die doelloos door het leven lijken te gaan. Er is lak aan ambitie, initiatief en energie en dit wordt enigszins komisch in beeld gebracht. De banaliteit van hun leven wordt onder meer weergegeven door random shots van een vuilzak, een schoorsteen of een auto. Centraal staat de term solipsisme -er bestaat maar één enkel bewustzijn- en dat wordt mooi in beeld gebracht door het gebruik van de camera. Die is wel aanwezig, maar maakt geen deel uit van het verhaal. Alsof hij een heterodiëgetische verteller is die zich ergens nestelt en alles op zich laat afkomen. Hier en daar speelt hij een spelletje door onverwachts van een extra long shot over te gaan naar een medium close-up, maar de kracht van de film ontbreekt door de afwezigheid van big close-ups. Wat de camera wel deelt met de personages, is de afstand, waardoor de kijker veel ruimte krijgt om de hiaten in te vullen.
Inhoudelijk pakt de regisseur een relevant thema aan dat via een dubbele laag gelezen kan worden. Enerzijds lijkt het alsof de personages genoegen nemen met kale dagen en een duffe toekomst. Maar anderzijds kan de kijker zichzelf de vraag stellen of het wel nodig is om altijd een plan te hebben en je dagen te vullen met kleur en plezier. Precies daarom is het een boeiend perspectief van Vaughan om te spelen met solipsisme. Want de twijfel in deze gelaagdheid is misschien wel het meest zekere dat er bestaat.
‘Friends and Strangers’ van James Vaughan met Emma Diaz, Victoria Maxwell – Australië – 2021 – Score: 7/10
Zaterdag 6 Februari
Sunsets, Everyday
Tot slot zag ik nog de experimentele kortfilm Sunsets, Everyday van de Italiaanse regisseur Basir Mahmood, die tevens deeluitmaakt van de Amodo Tiger short competition. Een film die een poging doet tot weergave van huiselijk geweld, al is die link wel ver te zoeken.
Tijdens de eerste twee minuten krijgt de kijker enkele zwaar bezwete mannen te zien met een mondkapje die iets – misschien de set- aan het klaarzetten zijn. Dit alles wordt getoond met een zeer onstabiele camera die her en der een poging doet om in te zoomen op details zoals een zweterige arm. Maar dan plots krijgen we de overgang naar kleur en zien we een big close-up van lychees en bananen. Het enige geluid dat we hierbij te horen krijgen, is het gekraak van onze hersenen om dit hele plaatje min of meer te kunnen begrijpen.
Er zijn voortdurend dingen aan het gebeuren en mensen roepen allerlei zaken, maar hoe of wat, is 1 groot raadsel. Totdat de camera halverwege eindelijk een puntje van de sluier licht door zich verder van het tafereel te plaatsen en de kijker een overzicht te bieden. Dat Mahmoods film experimenteel en uitermate abstract oogt, is glashelder. Maar voor mij waren het vijftien zeer verwarde, absurde en veel te lange minuten.