Nadat eerder dit jaar liveplaten van Jerry Garcia en van Grateful Dead verschenen, ligt nu ook een studioplaat van die laatste groep opnieuw in de winkel. Workingman’s Dead wordt vijftig en vormt, samen met het eveneens in 1970 verschenen American Beauty, het essentiële studiowerk van de band.
Grateful Dead staat immers niet bekend om zijn tijdloze platen. Het zijn de, altijd weer verschillende, concerten die de fans voor deze band doen vallen. Aan het einde van de sixties had het gezelschap drie platen op de teller die, hoewel geen miskleunen, niet noodzakelijk voor het voetlicht sprongen in vergelijking met sommige van hun tijdgenoten.
Met het in minder dan tien dagen ingeblikte Workingman’s Dead kwam daar verandering in. Frontman Jerry Garcia en tekstschrijver Robert Hunter geven blijk van een hernieuwde focus en Crosby, Stills, Nash & Young, aan wiens “Teach Your Children” Garcia in het najaar van 1969 slidegitaar had bijgedragen, maakten een zodanige indruk op Garcia dat hij zijn band meer in de muzikale richting van de supergroep stuurde.
Een aanpak die loont: de acht songs die samen Workingman’s Dead vormen, zijn er boenk op. De drang tot eindeloos experimenteren wordt, in de studio althans, aan banden gelegd, de psychedelische aanpak ingeruild voor een meer folkgerichte benadering en, in navolging van CSNY, krijgen de vocalen een belangrijke plaats in het geheel. Met opener “Uncle John’s Band” overtreft de band zichzelf dan ook zowat. Het nummer is aanstekelijk, heeft een pastorale inslag die bij de tijdsgeest past en groeit uit tot een van de klassiekers uit oeuvre van de Dead.
Dat geldt eveneens voor hekkensluiter “Casey Jones”, een geëlektrificeerde update van folk traditional “The Ballad of Casey Jones”, die je nog voor de eerste beluistering ten einde is, gezwind kan meezingen. “Dire Wolf” komt uit dezelfde verhalende folktraditie en knipoogt met zijn “please don’t murder me”-refrein naar de toen actieve Zodiac-killer.
Het bluesy “New Speedway Boogie” klinkt opgewekt en aanstekelijk, maar vergis je niet: met het nummer verwerkte Grateful Dead het Altamont-trauma van eind 1969, waar de band had moeten aantreden, maar last minute besliste om dat, door het aanhoudende geweld, niet te doen.
De blues zijn overigens prominent aanwezig op het album, zie ook “Cumberland Blues” en “Easy Wind”, het enige nummer dat door keyboardist en bluesboy Pigpen ingezongen wordt.
Dat de band wél bleef experimenteren en de psychedelica niet geheel terzijde geschoven werden, mag blijken uit de extra schijfjes die bij deze uitgave te vinden zijn, waarop een registratie te vinden is van het concert dat Grateful Dead in februari 1971 in New York gaf. De Dead laten daarop hun verschillende gezichten in volle glorie zien. Er is de bluesband, die met een slepend “Easy Wind” toont waar hun roots liggen. Tegelijk omarmt de band het troubadour-gegeven, wat ten volle uitgespeeld wordt “Ripple” en “Bird Song”.
Met “Sugar Magnolia” en “China Cat Sunflower”, tot na het vervellen van Grateful Dead in Dead & Company sterkhouders tijdens concerten, staan enkele nummers op de setlist die met goede wil als hits omschreven kunnen worden. En dan zijn er uiteraard de typische uitgesponnen jams, die van “Good Lovin’” en “Truckin’” spannende werkstukken maken. En soms willen Garcia & Co gewoon rock-‘n-rollers zijn en spelen ze Johnny B. Goode.
Een zeer toegankelijke -én ijzersterke!- studioplaat combineren met een liveconcert dat de veelzijdigheid van de band op een aanstekelijke manier in de verf zet, maakt dat deze Workingmans Dead een vlotte introductie vormt tot Grateful Dead, een band met mythische status die het leken echter niet altijd even makkelijk gemaakt heeft hun uitgebreide muzikale universum te betreden. Bijna dag op dag een kwarteeuw nadat de band zijn laatste concert speelde, ligt de weg open voor een nieuwe generatie om kennis te maken een van de meest tot de verbeelding sprekende bands die de tweede helft van de twintigste eeuw voortgebracht heeft.
