De heetste zomer sinds het begin van de mensheid. Een wereldorde die kraakt in zijn voegen. Een Westen dat zich opsluit in een panic room van grensbewaking en ’transitcentra’. In het Rivierenhof speelde Godspeed You! Black Emperor een treurmars voor het mensenras dat zichzelf naar de verdoemenis walst.
Meer dan twintig jaar lang al brengt Godspeed You! Black Emperor zijn symfonieën vol tristesse. Meer dan twee decennia van crescendo’s, uitbarstingen en larmoyante lamento’s. En toch voelt het alsof het pas nu, in deze zomer van 2018, echt helemaal gepast is. Alsof de mensheid sindsdien enkel in achteruit rijdt, recht op een onpeilbaar ravijn af. Het Canadese post-rockcollectief ziet het allemaal hoofdschuddend en tandenknarsend aan, speelt van aan de zijlijn zijn lange muziekstukken als een toekomstig requiem. Als ooit alles in puin ligt, zal dit over wat rest schallen uit miljoenen, onverklaarbaar synchroon geschakelde speakers tegelijk.
De opbouw is zoals gewoonlijk traag, maar wel recht op doel af: uit die altijd openende “Hope Drone” doemt al snel een lang aanhoudend crescendo van strijkers, gitaren en percussie op: “Mladic”, dat uiteindelijk toch wordt losgelaten in een stampende sabeldans, of wat in de Balkan –- naast vrolijk buren uitmoorden –- voor folklore mag doorgaan. Zo klinkt het ook, als de euforie van “voor Kerstmis zijn we thuis”, tot die in elkaar klapt en de gruwel zich openbaart. Een kapotgeschoten landschap in de Krajina, Mosul, Aleppo -– waar dan ook — ontvouwt zich in je oren.
“Bosses Hang” klinkt weemoedig: het geluid van een vetgemeste bankier die danst in de wind aan zijn strop en de zinloosheid daarvan. Waarna tien minuten later met een warme gitaar toch weer iets van hoop op een betere wereld gloort. De verlossing komt in de vorm van de mooiste melodie die het octet al schreef. Voor definitieve redding is het echter te vroeg gejuicht. Met saxofoniste Mette Rasmussen sleurt Godspeed ons de dieperik in; het is tijd om de realiteit onder ogen te zien.
Die blazer is een nieuwe toevoeging aan het klankenpalet van Godspeed You! Black Emperor sinds laatste album Luceferian Towers, maar voelt alsof het er altijd al thuishoorde. Met Rasmussen, rug naar het publiek, aan het roer wordt het ritme ook jazzyer, de chaos scheller. Je hoort de structuur uit elkaar vallen. Godspeed improviseert, viert de teugels, geeft lelijkheid vrij baan. Als jonge tiener las ik ooit hoe in Anthony Horowitz’ De nacht van de schorpioen de Nazcalijnen openscheurden en het oude Kwaad de wereld opnieuw binnenmarcheerde. Dit is hoe ik me voorstel dat de soundtrack daarbij ging: een wereld die voor je ogen aan stukken wordt gereten. Wanneer de melodie van “Undoing A Luciferian Tower” opnieuw inpikt, fladderen vogels op het scherm. Het goede heeft gezegevierd.
Het licht schijnt weer, de herkenning –- ook maar een vorm van geruststelling -– is groot als die iconische openingsmonoloog van “Sleep” weerklinkt. En toch vraag je je af of dit de stilte na de storm is of de stilte die zijn komst aankondigt. Geen van beide; het is een droge hete woestijnwind die de beslissing voor zich uitstuwt. Een eenzame gitarist zit als die mondharmonicaspeler in die western op een bankje de wereld te bekijken. Een deken van melancholie omzwachtelt de muzikanten tot, net als je het niet meer verwacht, iemand toch zijn pistool trekt en een stampede losbarst; paniek!
“Sad Mafioso” brengt rust, bouwt langzaam op naar een finale die pure verlossing is. Heel even zingen de muzikanten een zacht “lalala”, vooraleer iedereen opnieuw alle registers opentrekt. Gitaren trappen het pedaal in, drums hameren, de bas stuwt, maar het is de viool die bevrijd klinkt, en hoog boven alles uit fladdert, omdat schoonheid uiteindelijk altijd wint en er zelfs in de lelijkste tijden troost te vinden is. Het is nog altijd warm. Donald Trump komt straks naar de NAVO-top en God weet wat er dan weer te gebeuren staat. Vluchtelingen lopen nog altijd te pletter op ons onbegrip. Maar we zijn er nog en we willen nog altijd vechten. Niets is verloren, zo heeft Godspeed laten horen en er zal altijd deze muziek zijn.