Vier jaar geleden was Michael Kiwanuka nog BBC’s Sound of 2012. En bijgevolg een hype die het tot voorprogramma van Adele schopte. Een miscast, want Kiwanuka is geen snoepje van het jaar, geen muzikale modegril. Waarvan akte met Love & Hate: een moderne klassieker die geen mal figuur slaat in de muzikale eregalerij van zijn grote voorbeelden.
Door Amy Winehouse en Adele zagen de platenmaatschappijen een lustrum geleden steeds meer brood in moderne soul die knipoogde naar de gouden jaren zestig en zeventig. Die werd immers opgepikt door een publiek dat niet gehinderd was door een puriteinse voorkennis. Geen wonder dat Michael Kiwanuka in datzelfde hoekje werd gedrumd door zijn platenfirma, op basis van het klatergouden “Tell Me A Tale”. Met dat grote verschil dat de authenticiteit van dat nummer angstaanjagend ongedwongen klonk in plaats van geforceerd nagejaagd, zoals bij de meeste van zijn generatiegenoten. En dan zwijgen we nog over “Worry Walks Beside Me”.
Het maakte van Kiwanuka meteen een vreemde eend in de bijt waar acts als Haim en Ellie Goulding vrolijk ronddobberden. Maar het maakte van debuut Home Again ironisch en tragisch genoeg net wel een ietwat geforceerde plaat, een oversteek over de Rubicon naar dat grotere publiek door te “braaf” te blijven. Kiwanuka’s troeven bleven iets te hard op de oppervlakte, koortjes bleven in de coulissen, weelderige arrangementen weken voor het label singer-songwriter dat hem tersluiks werd opgepind. Terwijl Kiwanuka’s stem, lyriek, neus voor melodie en hunkering naar de muzikale status van voorbeelden als Bill Withers, Otis Redding, Al Green en Curtis Mayfield achter rode gordijnen van belofte bleven trappelen.
Die status heeft hij vanzelfsprekend nu nog niet, maar een paar krakers als deze Love & Hate later is dat verholpen. Want wat een mokerslag, Kiwanuka’s tweede. Onder begeesterende impuls van Brian — Danger Mouse — Burton die van deze plaat zijn speeltuin maakt, mag alles wat broeide op Kiwanuka’s debuut uit de coulissen op de voorgrond treden. Rotaanstekelijke koortjes als sirenes voor zijn weemoedige scheepstochten, epische strijkers, een groove die opzichtig spookrijdt op de snelweg tussen hoofd en hart en een sound die vijftig jaar evolutie ten goede ontkent: dit millennium heeft zijn eerste échte potentiële soulklassieker beet.
Zo groots en zelfbewust de plaat klinkt, zo zoekend is Kiwanuka zelf. Geen toeval dat de plaat Love & Hate heet: de twee uitersten op wier conto zowat alle onheil in de geschiedenis van alles en iedereen — ook van u, vooral de love dan wellicht — te schrijven valt. Kiwanuka wordt tussen beide heen en weer geslingerd, en injecteert zijn soul bijgevolg met wat niet anders omschreven kan worden dan de Portugese saudade: hij voelt geen melancholie, nostalgie of rusteloos verlangen, ze maken deel uit van zijn wezen.
Luister maar naar de intimistische parel “I’ll Never Love” of de epische openingssong “Cold, Cold Heart”: “I’ve been ashamed / All my life / Maybe this time I can be strong / But since I know who I am/ I’m probably wrong”. Tegelijk predikt hij op Love & Hate bovenal hoop, waardoor hij niet in de goedkope val van zwaarmoedigheid trapt: “You can’t break me down / You can’t take me down / Love and hate / How much more are we supposed to tolerate / Can’t you see there’s more to me than my mistakes”. Het maakt van Love & Hate een plaat waar nóód aan is vandaag. Fatalisme troef in deze wereld op drift, maar met de vuist omhoog, al is het met de ogen neergeslagen, bereik je meer.
“Black Man In A White World” klinkt dan weer te angstvallig actueel om goed te zijn. Kiwanuka verhaalt sans rancune over zijn zoektocht wanneer hij neerstreek in de voornamelijk blanke Londense wijk Muswell Hill, en door zijn huidskleur en Ugandese roots al meteen in een muzikaal hokje werd geplaatst. Terwijl Love & Hate z’n status net zal ontlenen aan het slopen van die hokjes. De eerste vijf minuten van de plaat huwelijkt Kiwanuka de weemoedige psychedelica van Pink Floyd uit aan authentieke soul, filmische strijkers rollen in de armen van puntige gitaarsolo’s, progressieve soul uit de jaren zeventig flirt met vintage blues en R&B. Het maakt van Love & Hate meer dan de zoveelste stijloefening, maar evenzeer net geen genrebepalend meesterwerk.
Daarvoor moet Kiwanuka nog iets meer een eigen stem laten doorklinken en zich wat verder losscheuren van z’n voorbeelden, maar met een plaat als deze onder de arm moet dat slechts een kwestie van tijd zijn. Kiwanuka maakt de belofte van het debuut waar, en doet een gooi naar veel meer in een niet zo gek verre toekomst. Een zoekende zielsgenoot die misschien niet goed met liefde weet om te gaan, maar dat dan maar vertaalt naar muzikale passie die vandaag zijn gelijke amper kent. Nee, Love & Hate is een compromisloze gooi naar grootsheid. De wereld vandaag, en ook u, ja, vooral u, heeft nood aan deze plaat.
