Geruisloos is ze verschenen, de eerste soloplaat van pianist Fabian Fiorini. En daar breken we graag een lans voor, zeker gezien de in Luik geboren Brusselaar nogal spaarzaam omspringt met het uitbrengen van eigen muziek. De Papillons Noirs zal de honger naar Fiorini-output namelijk alleen maar doen toenemen.
Met slechts een handvol albums als leider of co-leider sinds het midden van de jaren 90, behoort de 43-jarige pianist duidelijk niet tot de meest productieve jazzmusici van het land. Hij laat wel regelmatig van zich horen met het straffe Brusselse ensemble Octurn — waar hij al meer dan tien jaar deel van uitmaakt — of door een terugkerende samenwerking met het trio Aka Moon, dat vorig jaar nog tot het veelgeprezen The Scarlatti Book leidde. Fiorini’s laatste eigen project dateert uit 2014, toen hij met trompettist Greg Houben de frisse jazzplaat Bees And Bumblebees (Igloo Records) uitbracht, die even afgemeten als efficiënt kon worden genoemd.
Voor De Papillons Noirs tapt hij uit een heel ander vaatje. Jazz is hier nog slechts een impressie, terwijl er wat structuur en vorm betreft niet bepaald binnen een vast kader wordt gedacht, laat staan een idioom. De invloed van de klassieke pianoliteratuur valt in deze muziek dan weer moeilijk te ontkennen. Op sommige momenten dwarrelen de stukken tussen late romantiek en impressionisme, om niet veel later met een knipoog naar het moderne werk te refereren. De projecten waarbij Fiorini de afgelopen jaren betrokken was, liegen er dan ook niet om: van een duet met Stephane Ginsburgh rond Bachs Das wohltemperierte Klavier tot een hommage aan de onlangs overleden componist Luc Brewaeys. Als klap op de vuurpijl mocht hij ook nog eens het verplichte werk voor de Koningin Elisabethwedstrijd voor piano 2016 componeren. Gooi dat etiket ’jazzpianist’ dus maar gauw in de prullenmand.
Fiorini heeft behoorlijk wat in petto voor al wie de oogkleppen durft af te zetten. De elf stukken verbeelden een heel spectrum aan sferen, waarbij hij regelmatig naar het grote gebaar grijpt. De Steinway-vleugel mag volop bulderen in “Qui Ressemble à Ces Obscures Litanie à La Vierge”, dat met een heftig en lang uitgesponnen crescendo tot een uitbundig hoogtepunt komt. “Soudain, Je Fus Envahi d’Une Dévotion Profonde” kent op zijn beurt een bredere ontwikkeling en doet door de steeds herhaalde patronen wat denken aan de minimalistische muziek. Afsluiter “Je Fus Soudain Envahi d’Une Dévotion Profonde” is daar niet alleen titelgewijs aan verwant (ze vormen samen overigens een mooi stukje poëzie) want ook hier is een pulserende repetitiviteit de gekozen tactiek en wordt ook de inhoudelijke draad van “Soudain, …” opnieuw opgepikt.
De geest van Thelonious Monk manifesteert zich in het “Comme Celle Qui Nous Emporte à L’Écoute de Monk”, waar Fiorini erin slaagt heel wat van diens karakteristieken in een soort collage te stoppen, zoals de ritmisch wat hinkelende frasering, de opvallende plaatsing van akkoorden en enkele dissonanten. Er lijken af en toe ook wat verwijzingen in te zijn verwerkt. Monks eigenwijze bewerking van “Body And Soul” lijkt er af en toe te willen uitkomen, net als een dalend motiefje uit “Criss-Cross”, maar de pianist snijdt de banden met het originele materiaal op cruciale momenten door en vermijdt het letterlijke citeren. Alle ideeën worden daarentegen strak gebundeld in een erg hermetische compositie, die bovendien het meest jazzy werk van de hele plaat vormt.
Soms is de pianist wat moeilijk te volgen. Hij kiest zelden of nooit voor geijkte paden en qua vorm doet Fiorini al helemaal zijn zin. Door als luisteraar houvast te zoeken in thema’s of figuren verzeil je ook weleens op een dwaalspoor, wanneer blijkt dat de stukken niet veel later in een heel andere wereld zijn terechtgekomen. De Papillons Noirs is bijgevolg vooral een plaat die je zonder vooroordelen moet laten binnenkomen. Moet lukken, toch?
Tussen 4 en 27 mei trekt Fabian Fiorini door Vlaanderen voor een solotournee in het kader van de JazzLab Series, in een double bill met het trio van David Thomaere. De speellijst is te vinden op JazzLabseries.
