Dat het oeuvre van saxofonist Martin Küchen gekenmerkt wordt door een opmerkelijke tweespalt, is al langer bekend. Na de soloreleases Hellstorm (2012) en …And Everything Inside Came Down As Dust (2014) krijgt de minimale, introverte tak nu een vervolg uit een duocontext.
Op Bauchredner (‘buikspreker’) werkt Küchen samen met de Griekse zitherspeelster en taalkundige Dimitra Lazaridou-Chatzigoga, een artieste die eigenlijk op net zo’n ongebruikelijke manier omspringt met haar instrument. Ze bespeelt het immers niet op de traditionele manier met een plectrum of hamertjes, maar met eBows en allerhande objecten die uitgestald worden op een tafeltje. Het instrument wordt zo uit z’n vertrouwde context gerukt en ingezet in een nieuwe wereld van mogelijkheden. Recent leidde dat nog tot soloplaat Stroke By Stroke, die bestond uit eenentwintig korte schetsen, variërend van agressie tot ingetogenheid. Daarnaast speelde ze ook met verwante muzikanten als Rhodri Davies, Axel Dörner en Christine Sehnaoui.
De samenwerking met Küchen is al even uitzonderlijk, want die lijkt gebruik te maken van het materiaal dat hij ook bijhad tijdens zijn laatste concert in Antwerpen: saxofoons (hier de alt en bariton), speakers, radiozenders en allerhande prullaria om in de saxbeker te stoppen en klanken mee te manipuleren. Zo laat de saxofonist geluidjes afspelen in het instrument terwijl hij het bespeelt. In Antwerpen leidde dat al tot een nauw, maar intrigerend vocabularium, dat hier lichtjes wordt uitgebreid.
Al is dat ook heel relatief, want doorheen deze drie stukken (“Bauchredner Und”, “Rufer”, “Im Moor”), die samen de titel van een schilderij van Paul Klee vormen en die samen goed zijn voor drie kwartier interactie, wordt ook resoluut afgeweken van het conventionele pad. Küchen gebruikt saxen en die zijn ook vaak zo te herkennen, maar het traditionele aanblazen is eerder een uitzondering. En als dat al gebeurt, dan krijgt die bariton al snel een kromme, haast dierlijke draai. Nee, het gaat eerder om eindeloos aangehouden motiefjes, pulserende bewegingen en amper waarneembaar gefluister. Suizende luchtverplaatsingen met effecten erop.
Het is echte koptelefoonmuziek die opperste concentratie vergt, maar waarbij de zintuiglijke vermogens ongetwijfeld tekort zullen schieten. Er passeren immers plofklankjes en percussieve tikjes, maar meer dan dat gaat het ook om ruisende, zeurende, rinkelende klankgolven die wisselen qua volume en densiteit. Het is een enorm fijnmazige detailwerking, waarin steeds nieuwe fluittonen en roterende wrijfklanken opduiken. Feedback, een strijkstok over de zither, een elektronische tanpura? Soms heb je er maar het raden naar, al zorgt het in de meest voluptueuze momenten, wanneer je eigenlijk te maken hebt met noise op fluisterniveau, wel voor een dichtgepakte, bijna claustrofobische ervaring. De rest van de tijd is het een kaal mysterie dat de rest aan de verbeelding over laat.
Bauchredner stelt het materiaal en de effecten centraal (vergeten die melodieën en thema’s dus maar), maar sluit ook meer aan bij …And Everything Inside Came Down As Dust, dat de naakte emotionaliteit van Hellstorm verving door een even geconcentreerde, maar iets abstractere aanpak. Dat maakt het dan ook net iets moeilijker om voor de volledige duur betrokken te blijven bij de muziek, omdat de interesse in de oorsprong van de vele gelijkaardige geluiden en variaties vermoedelijk prominenter blijft dan de impact ervan. Live wordt dat natuurlijk helemaal op z’n kop gezet.
Op zaterdag 11 april speelt Küchen met het project Check Time Lapse, met daarin Audrey Lauro en Dirar Kalash, in de Trix (Antwerpen). Een double bill met Joshua Abrams Natural Information Society in de OORSTOF-concertreeks. Meer info HIER.
