Geen band die de combinatie van poëzie en krachtige rock-‘n-roll zo efficiënt kan laten samenvloeien als het Amerikaanse viertal Enablers. Vier jaar na Blown Realms & Stalled Implosions is het opnieuw raak met album #5.
Een groot commercieel brein zit er nog altijd niet in of achter de band, want je moet ogen en oren al goed openhouden om op de hoogte te blijven van de albumaankondigingen en concertreeksen. Enablers blijft een snoepje van de underground, speelt vaker in (veredelde) cafés dan in echte clubs en lijkt zich volmaakt in z’n sas te voelen bij die status van cultsnoepje voor een kleine, maar loyale aanhang. Misschien is dat ook een van de redenen waarom Enablers er in slaagt om een compleet eigen route uit te stippelen. Er zijn nog altijd verwantschappen met andere bands — de gitaarverstrengelingen uit de postrock, de ijzige spanning van Television, de gestileerde grandeur en dreiging van de latere Oxbow –, maar Enablers vaart ook een eigen koers.
Voor een groot stuk is die nog altijd te danken aan de baritonvoordracht van voorman/dichter Pete Simonelli, die gezegend is met een stem die gemaakt lijkt voor audioboeken, lezingen in groezelige achterkamertjes en voice-overs voor noir thrillers. Je mist bij de albums wel de intense performances en expressiviteit van de concerten, wanneer hij er staat te kronkelen en te zwaaien met die lange armen terwijl hij de woorden spuwt en als een maniak in het rond staart, maar ook op de albums hoor je het geluid van pure, zelfverzekerde autoriteit.
Verrassingen vallen er deze keer ook niet echt te rapen. Enablers heeft meer dan een decennium geleden zijn stijl en sound ontworpen, en alle albums sinds End Note zijn daar sindsdien trouw aan gebleven. Ze bevatten regelmatig een vrij extreme dynamiek, lappen strofe/refrein/strofe-regels stelselmatig aan hun laars en hebben soms de air van een vloeiende, vrije improvisatie, maar kunnen net zo vaak belanden bij hechte explosiviteit, momenten waarop plots de voorhamer wordt bovengehaald. En dat zonder patserig gedoe. De muziek van Enablers is die van soberheid, maar ook van collectieve focus.
The Rightful Pivot bevat amper acht songs, maar dat volstaat. Deze songs zijn muzikale kortverhalen, waarbij de muziek soms ondergeschikt lijkt aan de woorden (in het lange “Look”, dat muzikaal eigenlijk vrij weinig om het lijft heeft) of kabbelt in een delicate trance (“Good Shit”). Of van start gaat met een oorveeg, om vervolgens een kronkelend parcours te volgen van een protagonist die een monoloog afsteekt waar een film rond gebouwd kan worden (“The Percentages”). Focus je je op de woorden, dan doet de muziek er soms niet eens toe, want Simonelli’s taal vloeit in de gefocuste cadans van een woordenspuier die goed genoeg weet hoe hij de luisteraar bij het nekvel moet grijpen.
Toch is ook Enablers op z’n best als woord en muziek gaan vechten om dominantie. Zoals “Went Right”, een relaas over hoe de ik-verteller na een nachtje stappen belandt in het midden van een territoriumoorlog en met gepaste intensiteit over de heen en weer gekeilde verwensingen herhaalt, voorzien van muziek die daar even krachtig op inspeelt, met die vervlochten gitaren van Joe Goldring en Kevin Thomson en die vrijelijk rollende percussie van Sam Ospovat. Of ook: “She Calls After You”, dat aanvankelijk in haast etherische wateren verkeert, om zich plots in het midden van een compacte riffstorm te bevinden.
Best van al is echter het slotduo, met eerst “West Virginia”, waarin Simonelli’s intense gebrul een perfecte match vindt in de wentelende, huilende, dissonant wringende gitaarpartijen, die nog eens aansluiten bij de theatrale kracht van een Oxbow. En dan het elegische slot van “Enopolis”, met die vrije percussie en ambientgitaren die steeds woeliger, luider en intenser pieken. En er zit ergens een trompet in, of zijn dat fantoomklanken? Een opvallend emotioneel en majestueus slot (en hoor hoe Simonelli ook in de verre achtergrond blijft tekeergaan!) dat aankomt als een regelrechte stomp in de maag.
En zo is ook nu weer het verdict dat Enablers een band is die eigenlijk veel beter verdient dan wat hen nu te beurt valt. Een band met een geheel uniek karakter, een fascinerende combinatie van instinct en controle, en een van de meest intense, krachtige frontmannen van het moment. Maar misschien is dat ook weer te danken aan het feit dat ze aan niets of niemand rekenschap af te leggen hebben. Dit soort bands zijn nog altijd de ruggengraat van de rock-‘n-roll.
