Veel woorden moeten we er niet aan vuilmaken: Syro is allicht het beste en zeker het meest evenwichtige Aphex Twin-album tot nog toe. Dat maakt het meteen ook een van de allerbeste elektronische albums ooit en dé toekomstige referentie voor wie op zoek is naar iets diepgaandere blieps en beats dan de ongein van Dimitri Blankenberge en Zoals Mike. Een klassieker dus. Dat is op eenvoudig verzoek en met enig misbaar te bewijzen op een bierviltje (onze meest populaire caféact sinds 19 september), maar daar is de hoofdredactie niet mee gediend.
Maar wat u dus moet weten: Syro is een Klassieker. U zou nu al voor minstens de tiende maal moeten zitten luisteren, terwijl u bij het lezen van deze recensie ‘Ja, verdomme! Ja!’ naar uw scherm roept, daarmee telkens een geniaal idee van Aphex Twin overstemmend.
Er zijn echter mensen die wat monkelend beweren dat Syro nu ook weer niet zo ontzettend vernieuwend is. Zij dwalen. Het zijn dezelfde mensen die ten tijde van Drukqs liepen te orakelen dat Aphex Twin ‘precies van zijn platencontract af wil, amai’ en de twee volumes Selected Ambient Works al eens durfden afdoen als slaapverwekkend gepingel ‘dat misschien ooit boeiend was maar nu nogal liftmuziek’. U vindt hen door ‘contraire, pretentieuze meninkjesspuiers’ te googelen: mits wat scrollwerk brengt het u bij een afbeelding van een windvaan met baard en hoog dichtgeknoopt hemd.
Syro is inderdaad niet revolutionair. Richard Daniel James verbaast en shockeert niet zoals hij dat met elke vroegere release wel deed. Hij speelt de Skrillexen en Flying Loti van deze wereld niet naar huis met nog verkniptere, snellere breakbeats of hyperkinetisch alle kanten uit bliepende en droppende composities. We horen (verfrissend!) geen enkele drop op Syro en de mogelijkheden van de demonische, migrainebeats had James al voldoende verkend op Drukqs. De revolutie en eeuwige zoektocht naar het nieuwe geluid is ook niet meer aan hem, maar aan Burial, Forest Swords en Fuck Buttons. Zij verkennen nu de nieuwe horizonten, zoals Aphex Twin dat in de jaren ’90 onvermoeibaar deed.
Misschien was Richard D. James zijn alter ego daarom al een tiental jaren beu: alles al bewezen. Releases bleven uit, of gebeurden onder al dan niet gekende pseudoniemen, terwijl James als ongenaakbare God van de elektronica af en toe een practical joke op de wereld losliet of – in het beste geval – een waanzinnige DJ-setje kwam spelen. Tot er eerder dit jaar via Kickstarter immens veel geld voor ‘verloren’ album Caustic Window verzameld werd en James zowaar ontroerd was. Verbaasd dat er nogal wat mensen op nieuwe muziek zaten te wachten, dook hij – onder enthousiast gejoel van de WARP-bazen – zijn archieven in op zoek naar materiaal dat een nieuw album zou kunnen worden: Syro.
Volgens de legende zou James zonder veel moeite tientallen albums uit zijn harde schijf kunnen toveren, dus het is niet te verwonderen dat deze eerste graai uit jaren huisvlijt zo fout- en tijdloos klinkt. Syro leidt ons langs alle uithoeken van het Aphex Twin-spectrum, maar klinkt toch coherent en is — zelfs met de tonnen ideeën en soms abstracte beats — verbazend licht verteerbaar en toegankelijk. (Zet er gewoon voor de leut en contrast even “Ventolin” of “ even achter.)
”Minipops 67” en “xmas_EVET10” echoën bij de eerste beluistering gekende Aphex Twin-geluiden en -breaks, maar blijken bij nader inzien voortdurend in beweging. Vooral “xmas_EVT10” klinkt totaal anders tussen de eerste en de tiende minuut, maar verandert zo subtiel en slim dat de rijkdom aan ideeën pas na meerdere beluisteringen opvalt. “produk 29”, “4 bit 9d api+e+6”, “CIRCLONT6A” en “CIRCLONT14” lenen zich het best tot een gesjeesd acid feestje en “180db_” is tegelijk hyperaanstekelijk én een grijnzende parodie op al te makkelijk heen en weer filterende EDM. Bompa James die even met de middelvinger in de neus “dit kan ik ook nog steeds hoor, jongens” zegt.
”PAPAT4” is breed glimlachend silly zoals we Aphex Twin sinds The Richard D. James Album veel te weinig hoorden. “syro u47318+e” is funkiër (maar ook wel wat abstracter) dan de hele back catalogue van Daft Punk en “s950tx16wasr10” leunt nog dichtst aan bij de hyperkinetische beats van Drukqs. En dan is er nog het bloedmooie “aisatsana” dat dan weer aansluit bij de minimalistische pianostukjes van datzelfde album, maar nu alle tijd krijgt om meer dan 5 minuten in alle breekbaarheid en eenvoud te galmen en te betoveren.
Syro is een best of die er geen is: een nagenoeg perfecte synthese van bijna 30 jaar Aphex Twin, maar dan met volstrekt nieuwe muziek. Een monument van geluid, variatie en ideeën waar geen beat of klank langer dan een minuut overleeft. Een album dat de concullega’s respectvol over het bolletje doet krabben. Een Grote Klassieker. Punt.
